สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ส่งหงอคงไปพลูโต แล้วส่งกัปตันเคิร์กกับมิสเตอร์สป็อคไปคารอน

ส่งหงอคงไปพลูโต แล้วส่งกัปตันเคิร์กกับมิสเตอร์สป็อคไปคารอน

5 ส.ค. 2558
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นี่ไม่ได้เพ้อ นาซาทำจริง

นับจากที่ยานนิวเฮอไรซอนส์ไปเยือนระบบดาวพลูโตเป็นครั้งแรก ยานได้เผยภาพภูมิประเทศแห่งใหม่ที่ไม่มีใครเคยเห็นมาก่อน มีทั้งเทือกเขา ที่ราบ แอ่ง และหลุมอุกกาบาต 
แน่นอนว่า ภูมิลักษณ์เหล่านี้ต้องมีชื่อเรียก และไม่ใช่เรื่องที่ใครอยากจะตั้งอะไรก็ตั้ง การตั้งชื่อของวัตถุต่าง ๆ ในระบบสุริยะ เช่น ดาวเคราะห์ ดวงจันทร์ดาวเคราะห์ ดาวเคราะห์น้อย รวมถึงภูมิลักษณ์ต่าง ๆ เช่นหลุม เทือกเขา หุบเขา เป็นความรับผิดชอบของคณะตั้งชื่อในระบบดาวเคราะห์ (Working Group on Planetary System Nomenclature) ซึ่งเป็นหน่วยงานหนึ่งในสหพันธ์ดาราศาสตร์สากลหรือไอเอยู 

เมื่อช่วงก่อนที่ยานนิวเฮอไรซอนส์ไปถึงดาวพลูโต องค์การนาซา ไอเอยู และสถาบันเซตี  ได้ดำเนินโครงการร่วมโครงการหนึ่งชื่อ เอาเออร์พลูโต (www.ourpluto.orgเพื่อเปิดโอกาสให้ประชาชนทั่วไปเสนอชื่อสำหรับนำไปตั้งให้แก่ภูมิลักษณ์บนพลูโตและบริวาร ซึ่งขณะนี้มีชื่อที่เสนอมาแล้วนับหมื่นชื่อ 
นักวิทยาศาสตร์ได้นำชื่อเหล่านี้ไปตั้งเป็นชื่อภูมิลักษณ์ไว้หลายแห่งบนพลูโตและดวงจันทร์ของพลูโตแล้ว โดยมีการจัดเป็นกลุ่มกว้าง ๆ ไว้ดังนี้
ชื่อภูมิลักษณ์บนดาวพลูโตจะนำมาจากชื่อของภารกิจและยานสำรวจอวกาศ เช่น สปุตนิก วอยเอเจอร์ แชลเลนเจอร์, นักวิทยาศาสตร์ วิศวกร หรือผู้มีบทบาทสำคัญในการพบดาวพลูโต เช่น โลเวลล์ ทอมบอก์ เบอร์นีย์ (ผู้ตั้งชื่อพลูโต), นักสำรวจในอดีต เช่น นอร์เกย์ กุสโต เบิร์ด, ตัวตนจากเรื่องปรัมปราในยมโลก เช่น คทูลู บาลรอก  (จากลอร์ดออฟเดอะริงส์) อะนูบิส (เทพของอิยิปต์), สถานที่ในยมโลก เช่น ทาร์ทารัส ชิบาลบา แพนดีโมเนียม, นักเดินทางในยมโลก เช่น เวอร์จิล ซุนหวู่คง อินานา 
แน่นอนว่าจะต้องมีชื่อของไคลด์ ทอมบอก์ ผู้ค้นพบดาวพลูโตครองความโดดเด่นที่สุดบนดาวเคราะห์แคระดวงนี้ เป็นชื่อของที่ราบกว้างใหญ่เกือบ 1,600 กิโลเมตร ที่ปรากฏคล้ายรูปหัวใจบนดาวพลูโต
ชื่อภูมิลักษณ์บนคารอน นำมาจากชื่อตัวละคร ชื่อสถานที่ ชื่อยานในนิยาย ชื่อนักเขียน ศิลปิน และผู้สร้างนิยาย เช่น อูฮูรา สป็อค เคิร์ก ซูลู สกายวอร์กเกอร์ เวเดอร์
บนดวงจันทร์สติกซ์ จะใช้ชื่อจากเทพที่เกี่ยวกับสายน้ำ บนดวงจันทร์นิกซ์ใช้ชื่อเทพแห่งรัตติกาลหรือดวงจันทร์  "จันทรา" และ "ราตรี" ก็อยู่ในรายชื่อด้วย บนดวงจันทร์เคอร์เบรอสใช้ชื่อหมา ทั้งหมาที่มีบทบาทในประวัติศาสตร์อย่างไลกา และหมาในนิยายอย่างจิ๊ปของด็อกเตอร์ดูลิตเติล ส่วนดวงจันทร์ไฮดราใช้ชื่อของเทพหรืออสูรที่เกี่ยวกับงูหรือมังกร

ขณะนี้ คณะนักวิทยาศาสตร์ของภารกิจนิวเฮอไรซอนส์ได้เสนอชื่อต่าง ๆ บนระบบพลูโตที่เพิ่งตั้งขึ้นไปยังไอเอยูแล้ว เหลือเพียงรอการรับรองอย่างเป็นทางการเท่านั้น 

ดาวน์โหลดแผนที่รายละเอียดสูงพร้อมชื่อกำกับที่เสนอต่อไอเอยู ได้ที่นี่ (ไฟล์พีดีเอฟ) คารอนพลูโตบริเวณทอมบอก์
แผนที่ภูมิประเทศบนคารอน <wbr>พร้อมชื่อภูมิลักษณ์ที่เสนอต่อไอเอยู<br />

แผนที่ภูมิประเทศบนคารอน พร้อมชื่อภูมิลักษณ์ที่เสนอต่อไอเอยู
(จาก NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute)

แผนที่ภูมิประเทศบนดาวพลูโต พร้อมชื่อภูมิลักษณ์ที่เสนอต่อไอเอยู

แผนที่ภูมิประเทศบนดาวพลูโต พร้อมชื่อภูมิลักษณ์ที่เสนอต่อไอเอยู (จาก NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute)

ภาพระยะใกล้ของ "บริเวณทอมบอก์" พร้อมชื่อภูมิลักษณ์ที่เสนอต่อไอเอยู

ภาพระยะใกล้ของ "บริเวณทอมบอก์" พร้อมชื่อภูมิลักษณ์ที่เสนอต่อไอเอยู (จาก NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute)

ที่มา: