สมาคมดาราศาสตร์ไทย

นิยามใหม่ดาวเคราะห์ อีกหนึ่งข่าวร้ายของคนรักพลูโต

นิยามใหม่ดาวเคราะห์ อีกหนึ่งข่าวร้ายของคนรักพลูโต

18 พ.ย. 2558
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
ในปี 2549 สหพันธ์ดาราศาสตร์สากลได้กำหนดนิยามของคำว่าดาวเคราะห์อย่างเป็นทางการ เป็นผลให้ดาวพลูโตซึ่งเคยเป็นดาวเคราะห์ดวงที่ ของระบบสุริยะต้องหลุดจากการเป็นดาวเคราะห์ กลายเป็นวัตถุประเภทใหม่ที่กำหนดขึ้นมา เรียกว่าดาวเคราะห์แคระ

นิยามปัจจุบันของสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล คือ วัตถุที่โคจรรอบดวงอาทิตย์ที่มีมวลมากพอที่จะทำให้มีสัญฐานกลมหรือเกือบกลม และมีวงโคจรที่ปลอดโปร่งไม่มีวัตถุอื่นมาใช้ร่วมกัน เงื่อนไขข้อหลังนี้เองที่ทำให้ดาวพลูโตต้องถูกลดชั้นเนื่องจากในวงโคจรของดาวพลูโตมีวัตถุอื่นที่คล้ายกันโคจรอยู่หลายดวง 

แม้นิยามนี้จะให้ความชัดเจนแก่สถานะของดาวพลูโต แต่ก็ยังคลุมเครือ และขาดความเป็นมาตรฐานและความเป็นสากล มันใช้ได้เฉพาะในระบบสุริยะของเราเท่านั้น แต่ใช้กับดาวเคราะห์ต่างระบบไม่ได้ แม้จะมีการพบมากขึ้นแทบจะทุกสัปดาห์ 

เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายนที่ผ่านมา ในการประชุมประจำปีครั้งที่ 46 ของภาควิชาวิทยาศาสตร์ดาวเคราะห์ สมาคมดาราศาสตร์อเมริกัน ในเนชันแนลฮาร์เบอร์ มลรัฐแมรีแลนด์ ฌ็อง-ลุก มาร์โก ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยยูซีแอลเอ ได้เสนอทางเลือกใหม่ของนิยามดาวเคราะห์ขึ้นมา

มาร์โกได้เสนอนิยามใหม่ไว้ว่า ดาวเคราะห์ คือวัตถุที่โคจรรอบดาวฤกษ์ ระบบดาวฤกษ์ หรือซากดาวฤกษ์ ที่มีมวลมากพอที่จะกวาดวงโคจรของตนให้ปลอดโปร่ง และมีมวลน้อยกว่า 13 เท่าของดาวพฤหัสบดี

น่าสังเกตว่านิยามของมาร์โกเน้นไปที่วงโคจรและมวล ไม่ระบุว่าต้องมีสัญฐานกลม เพราะถือว่าหากวัตถุมีมวลมากพอที่จะกวาดวงโคจรให้สะอาดได้ ย่อมมีมวลมากพอที่จะทำให้มีสัญฐานกลมได้เช่นกัน 

นิยามมาร์โกนี้ใช้ได้กับดาวเคราะห์ต่างระบบที่พบโดยกล้องเคปเลอร์ได้ถึง 99 เปอร์เซ็นต์ แต่ข่าวร้ายสำหรับแฟน ๆ ของพลูโตก็คือ พลูโตก็ยังคงสอบไม่ผ่านการเป็นดาวเคราะห์อยู่ดี

นิยามของมาร์โกเป็นเพียงข้อเสนอขึ้นมาเท่านั้น แต่ก็อาจเป็นทางเลือกหนึ่งและอาจกระตุ้นให้สหพันธ์ดาราศาสตร์สากลกลับมาทบทวนนิยามใหม่อีกครั้งหนึ่ง 

ยังมีความหวังเสมอสำหรับคนรักพลูโต
ฌ็อง-ลุก มาร์โก

ฌ็อง-ลุก มาร์โก

ดาวพลูโต ยังคงไม่ได้เป็นดาวเคราะห์ จากนิยามดาวเคราะห์ใหม่

ดาวพลูโต ยังคงไม่ได้เป็นดาวเคราะห์ จากนิยามดาวเคราะห์ใหม่

ที่มา: