จันทร์เพ็ญเมื่อดวงจันทร์ใกล้โลก
ดวงจันทร์สว่างเต็มดวงในคืนวันเสาร์ที่ 19 มีนาคม ย่างเข้าสู่วันอาทิตย์ที่ 20 มีนาคม 2554 เป็นช่วงเวลาที่ดวงจันทร์ใกล้โลกที่สุดในรอบปี อาจกล่าวได้ว่าเป็นจันทร์เพ็ญที่ดวงจันทร์โตที่สุดในปี 2554 แต่จะสังเกตความแตกต่างเมื่อเทียบกับจันทร์เพ็ญครั้งอื่นด้วยตาเปล่าได้ยาก บางคนอาจพอจะจดจำได้ว่าเคยเกิดเหตุการณ์ลักษณะเดียวกันเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม 2551 ซึ่งได้รับความสนใจจากสื่อมวลชนมากเป็นพิเศษ
ซูเปอร์มูน
วันที่ 20 มีนาคม เวลาตี 2 ดวงจันทร์จะใกล้โลกที่สุดในรอบปีนี้ด้วยระยะห่าง 356,575 กิโลเมตร โดยที่ก่อนหน้านั้นไม่ถึง 1 ชั่วโมง ดวงจันทร์จะอยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ ทำให้ช่วงเวลาดังกล่าวเป็นช่วงที่ดวงจันทร์เต็มดวงขณะใกล้โลกที่สุดในรอบ 18 ปี โดยเราอาจได้ยินว่ามันคือซูเปอร์มูน (supermoon) นอกจากนี้ ยังเป็นจังหวะที่ดวงจันทร์อยู่สูงบนท้องฟ้าสำหรับประเทศไทยอีกด้วย
อยู่ห่างจากโลกด้วยระยะทางเฉลี่ย 384,400 กิโลเมตร มันสามารถเข้ามาใกล้และไกลกว่านี้ได้อีกราว 25,000 กิโลเมตร บนวงโคจรของดวงจันทร์จึงมีจุดใกล้โลกที่สุด (perigee) กับจุดไกลโลกที่สุด (apogee) อยู่ตรงข้ามกัน หากช่วงเวลาที่ดวงจันทร์โคจรผ่านจุดทั้งสองตรงกับจันทร์เพ็ญ ขนาดของดวงจันทร์เมื่อเปรียบเทียบกันจะแตกต่างกันประมาณ 14% ตาเปล่าอาจไม่เห็นความแตกต่างนี้ แต่เมื่อถ่ายรูปด้วยเลนส์ที่มีความยาวโฟกัสเท่ากัน จะสามารถเปรียบเทียบให้เห็นขนาดดวงจันทร์ที่ไม่เท่ากันได้อย่างชัดเจน
เมื่อเกิดจันทร์เพ็ญครั้งหนึ่งแล้วอีกราว 29.53 วัน ดวงจันทร์จะกลับมาเต็มดวงอีกครั้ง แต่เมื่อดวงจันทร์ผ่านจุดใกล้โลกที่สุดแล้ว อีกราว 27.56 วัน มันจะผ่านจุดใกล้โลกที่สุดอีกครั้งหนึ่ง ตัวเลขสองค่าที่ต่างกันนี้เป็นสาเหตุทำให้จันทร์เพ็ญในแต่ละเดือนมีขนาดไม่เท่ากัน จันทร์เพ็ญที่ตรงหรือใกล้เคียงกับช่วงที่มันอยู่ใกล้โลกที่สุด 2 ครั้งที่ผ่านมา เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 12 ธันวาคม 2551 และ 30 มกราคม 2553 หลังจากวันที่ 20 มีนาคม 2554 จะเกิดขึ้นอีกในวันที่ 6 พฤษภาคม 2555 ส่วนจันทร์เพ็ญที่เกิดในช่วงที่ดวงจันทร์อยู่บริเวณจุดไกลโลกที่สุดในปีนี้ คือวันที่ 12 ตุลาคม 2554
อย่างไรก็ตาม โดยทั่วไปแล้วเราจะรู้สึกว่าดวงจันทร์ดูเหมือนใหญ่โตกว่าธรรมดาเมื่อมันอยู่ต่ำใกล้ขอบฟ้า อย่างในช่วงที่ดวงจันทร์เพิ่งขึ้นมาทางทิศตะวันออกหรือใกล้จะตกทางทิศตะวันตก เรียกปรากฏการณ์แบบนี้ว่า Moon illusion ซึ่งเกิดขึ้นกับดวงอาทิตย์ด้วยเช่นเดียวกัน แต่โดยปกติแล้วเราจะไม่ดูดวงอาทิตย์ด้วยตาเปล่า เพราะเป็นอันตรายต่อดวงตา
สาเหตุของภาพลวงตานี้มีความพยายามที่จะหาคำอธิบายมานานนับตั้งแต่ยุคกรีกโบราณและเป็นหัวข้อศึกษาทางวิทยาศาสตร์ คำอธิบายที่ดูเหมือนจะแพร่หลายมากที่สุดคือฉากหน้า เช่น ต้นไม้ อาคารบ้านเรือน ฯลฯ ได้กลายเป็นสิ่งเปรียบเทียบที่ทำให้เราเห็นดวงจันทร์ขณะอยู่ใกล้ขอบฟ้าราวกับมีขนาดใหญ่กว่าตอนที่มันขึ้นไปอยู่สูงกลางฟ้า
ระยะห่างของดวงจันทร์
ตารางที่1 ขณะดวงจันทร์เต็มดวงใน พ.ศ. 2554 (เวลาประเทศไทย)
ตารางที่2 ดวงจันทร์เต็มดวงใน พ.ศ. 2533-2563 เฉพาะที่มีระยะห่างน้อยกว่า 357,000 กม. (เวลาประเทศไทย)
ตารางที่3 ดวงจันทร์เต็มดวงใน พ.ศ. 2533-2563 เฉพาะที่มีระยะห่างมากกว่า 406,000 กม. (เวลาประเทศไทย)
หมายเหตุเวลาที่แสดงในตารางอาจคลาดเคลื่อนได้เล็กน้อยในระดับวินาที เนื่องจากคาบการหมุนรอบตัวเองของโลกไม่คงที่เมื่อเทียบกับนาฬิกาอะตอม
11 มีนาคม 2554 ซึ่งทำให้เกิดคลื่นสึนามิ คนจำนวนมากสงสัยว่าเกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ดวงจันทร์ใกล้โลกในวันที่ 20 มีนาคม 2554 หรือไม่ รวมถึงมีประเด็นข่าวลือหรือคำกล่างอ้าง เผยแพร่ออกมาทางสื่อต่าง ๆ ต่อไปนี้เป็นคำถาม-คำตอบ ของข้อสงสัยบางประการ
(supermoon) เป็นคำที่ริชาร์ด โนลล์ โหรชาวตะวันตก ใช้เรียกเหตุการณ์ที่จันทร์เพ็ญหรือจันทร์ดับใกล้เคียงกับช่วงที่ดวงจันทร์ใกล้โลก ซึ่งเขาเชื่อว่ามีอิทธิพลต่อสภาพอากาศ แผ่นดินไหว และภูเขาไฟระเบิดบนโลก ทางดาราศาสตร์ไม่พบว่ามีการใช้ศัพท์คำนี้มาก่อน
ๆ 27-28 วัน นั่นคือเดือนละครั้ง บางเดือนมี 2 ครั้ง โดยระยะห่างจะต่างกันเล็กน้อย
7%-8% เราอาจไม่รู้ด้วยซ้ำว่ามันกำลังใกล้โลก หากไม่ทราบมาก่อน
จากการคำนวณพบว่า ระหว่าง ค.ศ. 1500-2500 ดวงจันทร์จะใกล้โลกที่สุดในวันที่ 1 มกราคม ค.ศ. 2257 ด้วยระยะห่าง 356,371.1 กิโลเมตร ซึ่งตรงกับวันเพ็ญพอดี
แผ่นดินไหวเมื่อวันที่
ขณะเกิดแผ่นดินไหวในมหาสมุทรอินเดีย ดวงจันทร์อยู่ห่างโลก 405,492 กิโลเมตร ห่างจากวันที่อยู่ "ไกล" โลกที่สุดเพียง 2 วัน (วันที่ 28 ธันวาคม) ดังนั้นแผ่นดินไหวครั้งนี้จึงไม่มีทางที่จะเกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ดวงจันทร์ใกล้โลก
แผ่นดินไหวเมื่อวันที่
ขณะเกิดแผ่นดินไหว ดวงจันทร์อยู่ห่างโลก 396,492 กิโลเมตร ซึ่งไกลกว่าค่าเฉลี่ย และค่อนไปทางด้านจุดไกลโลกที่สุดมากกว่าจุดใกล้โลกที่สุดด้วยซ้ำไป ดังนั้นแผ่นดินไหวครั้งนี้จึงไม่มีทางที่จะเกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ดวงจันทร์ใกล้โลกที่เกิดขึ้นหลังจากนั้นอีกหลายวัน
ดวงจันทร์มีอิทธพลต่อโลกอย่างไรเกี่ยวกับแผ่นดินไหว/ภูเขาไฟระเบิดหรือไม่
แรงโน้มถ่วงของดวงจันทร์ทำให้เกิดน้ำขึ้น-น้ำลงดวงจันทร์ใกล้โลกทำให้ระดับน้ำทะเลสูง-ต่ำกว่าปกติ การศึกษาอย่างละเอียดโดยนักวิทยาแผ่นดินไหวและนักวิทยาภูเขาไฟ พบว่าแรงโน้มถ่วงของดวงจันทร์มีอิทธิพลน้อยมากต่อแผ่นเปลือกโลก ไม่พอที่จะเอาชนะแรงภายในโลก อันเป็นตัวการที่ก่อให้เกิดการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลก
หากเกิดแผ่นดินไหวในวันที่
ไม่สามารถสรุปเช่นนั้นได้ เพราะแผ่นดินไหวเกิดขึ้นทุกวัน ไม่ว่าดวงจันทร์จะใกล้โลกหรือไม่
ซูเปอร์มูน 19/20 มีนาคม 2554
วันที่ ระยะห่างของดวงจันทร์
ดวงจันทร์โคจรรอบโลกเป็นวงรีภาพถ่ายเทียบให้เห็นขนาดที่แตกต่างกันระหว่างดวงจันทร์เต็มดวงขณะที่อยู่ใกล้และไกลจากโลก (ภาพ - Anthony Ayiomamitis )
เมื่อเกิดจันทร์เพ็ญครั้งหนึ่งแล้ว
ดวงจันทร์ดวงโตเมื่ออยู่ใกล้ขอบฟ้า
แม้ว่าปรากฏการณ์ที่ดวงจันทร์มีขนาดใหญ่กว่าค่าเฉลี่ยจะมีเหตุผลทางดาราศาสตร์ในแง่ของระยะทางระหว่างโลกกับดวงจันทร์มารองรับสาเหตุของภาพลวงตานี้มีความพยายามที่จะหาคำอธิบายมานานนับตั้งแต่ยุคกรีกโบราณ
ระยะห่างของดวงจันทร์ (จากศูนย์กลางโลก) ณ เวลาต่าง ๆ
ตารางที่
วันที่ | เวลา | ระยะห่าง |
---|---|---|
20 | 04:21:25 | 366,158.4 |
18 | 15:35:40 | 359,101.7 |
20 | 01:10:03 | 356,576.6 |
18 | 09:43:59 | 358,795.6 |
17 | 18:08:38 | 365,165.2 |
16 | 03:13:35 | 374,510.4 |
15 | 13:39:36 | 385,224.3 |
14 | 01:57:30 | 395,402.2 |
12 | 16:26:39 | 403,044.1 |
12 | 09:05:43 | 406,381.1 |
11 | 03:16:06 | 404,372.7 |
10 | 21:36:23 | 397,259.0 |
ตารางที่
วันที่ | เวลา | ระยะห่าง |
---|---|---|
2 | 14:49:40 | 356,541.3 |
20 | 04:28:29 | 356,550.9 |
8 | 16:45:53 | 356,530.8 |
26 | 02:44:58 | 356,939.2 |
30 | 17:35:10 | 356,963.9 |
17 | 01:50:29 | 356,986.5 |
4 | 12:18:11 | 356,652.1 |
23 | 00:31:18 | 356,730.9 |
8 | 14:11:39 | 356,991.7 |
26 | 11:51:32 | 356,837.7 |
12 | 23:37:09 | 356,610.5 |
30 | 13:17:35 | 356,606.7 |
20 | 01:10:03 | 356,576.6 |
6 | 10:35:04 | 356,955.1 |
23 | 18:32:15 | 356,991.4 |
11 | 01:09:22 | 356,895.9 |
28 | 09:50:30 | 356,878.8 |
14 | 20:52:03 | 356,520.2 |
2 | 09:24:05 | 356,602.2 |
19 | 22:53:34 | 356,842.9 |
ตารางที่
วันที่ | เวลา | ระยะห่าง |
---|---|---|
10 | 02:30:46 | 406,417.7 |
27 | 09:58:25 | 406,232.4 |
13 | 17:27:11 | 406,357.0 |
1 | 01:53:50 | 406,422.3 |
18 | 13:57:01 | 406,344.8 |
6 | 03:50:54 | 406,476.9 |
22 | 17:26:40 | 406,228.2 |
12 | 05:23:28 | 406,102.9 |
30 | 13:39:53 | 406,100.0 |
3 | 04:43:01 | 406,040.3 |
26 | 22:06:20 | 406,040.8 |
13 | 11:44:14 | 406,135.9 |
3 | 00:15:02 | 406,194.8 |
20 | 09:11:22 | 406,314.7 |
7 | 16:21:25 | 406,144.1 |
25 | 00:04:34 | 406,293.9 |
12 | 09:05:43 | 406,381.1 |
28 | 21:45:56 | 406,348.8 |
16 | 11:52:10 | 406,527.3 |
6 | 01:05:23 | 406,322.9 |
22 | 12:23:36 | 406,249.3 |
9 | 20:09:35 | 406,271.9 |
28 | 03:20:21 | 406,099.1 |
14 | 11:32:45 | 406,247.2 |
31 | 21:49:08 | 406,166.8 |
หมายเหตุ
สารพันคำถามเกี่ยวกับดวงจันทร์ใกล้โลก
หลังจากเกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวในทะเลทางตะวันออกของญี่ปุ่นเมื่อวันที่ซูเปอร์มูนคืออะไร
ซูเปอร์มูนดวงจันทร์ใกล้โลกบ่อยแค่ไหน
เฉลี่ยทุกดวงจันทร์ใกล้โลกทำให้เราเห็นดวงจันทร์โตขึ้นมากเพียงใด
ใหญ่กว่าค่าเฉลี่ยดวงจันทร์ใกล้โลกได้มากกว่านี้อีกไหม
ใกล้กว่านี้ได้อีกเล็กน้อยแผ่นดินไหวเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2547 เกี่ยวกับดวงจันทร์ใกล้โลกจริงหรือ
ขณะเกิดแผ่นดินไหวในมหาสมุทรอินเดีย แผ่นดินไหวเมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2554 เกี่ยวกับดวงจันทร์ใกล้โลกจริงหรือ
ขณะเกิดแผ่นดินไหว ดวงจันทร์มีอิทธพลต่อโลกอย่างไร
แรงโน้มถ่วงของดวงจันทร์ทำให้เกิดน้ำขึ้น-น้ำลง