ห้องสมุดดาราศาสตร์
(13 ส.ค. 65) ตื่นเต้นกับผลงานของเจมส์เวบบ์ซึ่งถือว่าเป็น “ทายาทฮับเบิล” กันมาพอสมควรแล้ว ถึงเวลามาทำความรู้จัก “แม่ของฮับเบิล” กันบ้าง
...
(23 ก.ค. 65) คนในแวดวงดาราศาสตร์ก็คุ้นเคยชื่อเพกาซัสเป็นอย่างดี เพราะเป็นชื่อของกลุ่มดาว กลุ่มดาวเพกาซัส เขียนในภาษาละตินว่า Pegasus มีชื่อไทยว่า กลุ่มดาวม้าบิน เป็นกลุ่มดาวขนาดใหญ่ที่เป็นที่รู้จักกันดี เพราะมีความสว่าง โดดเด่น สังเกตง่าย และที่สำคัญเป็นหนึ่งในกลุ่มดาว
...
(10 ก.ค. 65) ดาวไมราเป็นดาวแปรแสงดวงหนึ่ง ดาวแปรแสงหมายความว่าเป็นดาวที่มีความสว่างไม่คงที่ บนท้องฟ้ามีดาวแปรแสงอยู่มากมาย การแปรแสงของดาวฤกษ์เกิดได้จากหลายสาเหตุ ทั้งจากปัจจัยภายนอก เช่นถูกวัตถุอื่นบัง ถูกดาวที่เป็นคู่กันมาบดบังไป หรืออาจเกิดจากภายใน เช่นดาวมีแผ่พลังงานออกมาไม่คงที่ นัก
...
(22 พ.ค. 65) คำว่า บลูมูน (blue Moon) แปลตรงตัวว่าดวงจันทร์สีน้ำเงิน แต่คำนี้ไม่ได้เกี่ยวอะไรกับสีของดวงจันทร์ แต่หมายถึงจันทร์เพ็ญที่เกิดขึ้นเป็นครั้งที่สองในหนึ่งเดือนปฏิทิน ซึ่งจะว่าไปก็แทบไม่มีความหมายอะไรเป็นพิเศษในทางดาราศาสตร์ นอกจาก
...
(4 พ.ค. 65) การเลือกทำเลดูดาว ไม่ว่าจะเป็นเพื่อการศึกษาเชิงวิทยาศาสตร์ หรือดูเพื่อความบันเทิงแบบไม่จริงจัง มีหลักทั่วไปเหมือนกันสองสามข้อก็คือ ต้องมืด ไม่มีแสงรบกวน ห่างไกลจากแสงสว่างจากชุมชน ขอบฟ้าต้องกว้าง ไม่มีสิ่งบดบังมากนัก
...
(26 มี.ค. 65) นาฬิกาคอลเล็กชันนี้วางขายที่ไหน ขายเรือนละเท่าไหร่ ไม่ใช่เรื่องที่เราจะมาเล่ากัน แต่เรื่องที่อยากมาชวนคุยก็คือเรื่อง สี ของนาฬิกาแต่ละเรือนที่สื่อถึงดาวแต่ละดวง
...
(18 ธ.ค. 64) กล้องฮับเบิลผ่านใช้งานอย่างหนักมาแล้วถึง 31 ปี แม้จะยังไม่มีการกำหนดวันปลดระวางที่แน่นอน แต่ก็คาดว่าคงจะทำหน้าที่ต่อไปได้อีกจนถึงทศวรรษหน้าเป็นอย่างมาก หลังจากพ้นยุคของฮับเบิลไปแล้ว ก็จะเข้าสู่ยุคของกล้องโทรทรรศน์อวกาศกล้องใหม่ ที่นาซาวางตัวไว้ให้เป็น “ทายาทฮับเบิล” กล้องนี้มีชื่อว่า กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์เวบบ์ (James Webb Space Telescope)
...
(11 ส.ค. 64) โนวาหรือนวดารา (nova) มาจากคำเต็มในภาษาละตินว่า "stella nova" แปลว่าดาวดวงใหม่ หมายถึงดาวที่ปรากฏขึ้นบนท้องฟ้าตรงตำแหน่งที่ไม่เคยมีดาวอยู่ตรงนั้นมาก่อน ก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 20 นักดาราศาสตร์ยังไม่เข้าใจถ่องแท้ถึงกระบวนการของการเกิดโนวาและซูเปอร์โนวา จึงไม่สามารถแยกแยะความแตกต่างระหว่างสองสิ่งนี้
...
(11 ส.ค. 64) ในรอบปีมีฝนดาวตกเกิดขึ้นหลายครั้ง แต่ละกลุ่มมีอัตราดาวตกไม่เท่ากัน มีทั้งที่น้อยในระดับไม่กี่ดวงต่อชั่วโมงไปจนถึงมากกว่า 100 ดวงต่อชั่วโมง ข้อมูลฝนดาวตกโดยทั่วไปมักจะบอกตัวเลขอัตราสูงสุดของฝนดาวตกกลุ่มนั้น ซึ่งอาจทำให้คนจำนวนมากเข้าใจผิดว่าการสังเกตดาวตกจะสามารถมองเห็นดาวตกเท่ากับจำนวนดังกล่าวได้ตลอดทั้งคืน แต่ในความเป็นจริงยังมีปัจจัยอื่นที่ทำให้เรามีโอกาสเห็นดาวตกได้ต่ำกว่าตัวเลขนั้นเสมอ
...
(23 มิ.ย. 64) สืบเนื่องจากเหตุการณ์เมื่อวันอังคารที่ 22 มิถุนายน 2564 เวลาประมาณ 18:30 น. ซึ่งมีรายงานผู้พบเห็นดวงไฟสว่างสีเขียวเคลื่อนที่บนท้องฟ้าอย่างรวดเร็ว และเกิดเสียงดังให้ได้ยินเป็นบริเวณกว้าง ต่อไปนี้เป็นคำถาม-คำตอบ ที่จะช่วยอธิบายเพื่อให้เกิดความเข้าใจในธรรมชาติของปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น
...
(11 ส.ค. 62) และแล้วดาวเคราะห์น้อยก็ได้ผ่านโลกไป โดยที่ไม่ส่งผลอะไรต่อโลกตามที่หลายคนกังวล เราควรใช้โอกาสนี้มาย้อนดูกันดีกว่าว่าเราเรียนรู้อะไรกับมันได้บ้าง?
...
(14 มิ.ย. 62) ภารกิจอะพอลโล 11 เป็นภารกิจทางเทคโนโลยีที่น่าจะเรียกได้ว่ายิ่งใหญ่ที่สุดในศตวรรษที่ 20 และยิ่งใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์มนุษยชาติ แต่เบื้องหลังภารกิจอันยิ่งใหญ่นี้ ยังมีเรื่องราวอีกมากที่คุณอาจไม่เคยได้ยินมาก่อน
...
(24 เม.ย. 62) บทแปลจากงานแถลงข่าวการถ่ายภาพหลุมดำได้เป็นครั้งแรกของโลก
โดยเครือข่ายกล้องโทรทรรศน์ Event Horizon และ National Science Foundation
...
(21 มี.ค. 61) เทียนกง-1 จะตกใส่โลกในอีกไม่กี่วันข้างหน้านี้แล้ว มาดูกันว่าเรื่องนี้มันน่ากลัวขนาดไหน กับ คำถาม-คำตอบ เกี่ยวกับการตกลงสู่โลกของสถานีอวกาศเทียนกง-1
...
(14 ก.ย. 60) ยานแคสซีนีของนาซาจะปิดฉากภารกิจอันยาวนานเกือบ 20 ปีในวันที่ 15 กันยายนที่จะถึงนี้ หลาย ๆ คนต่างสรรเสริญนาซาว่าได้ใช้ยานลำนี้อย่างเต็มประสิทธิภาพ และคุ้มค่า
...
(5 ก.ค. 59) ต้นเดือนกรกฎาคม 2559 ยานจูโนของนาซาเดินทางไปถึงดาวพฤหัสบดี ช่วงนี้เป็นช่วงที่ยานจะปรับทิศทางเพื่อเข้าสู่วงโคจรรอบดาวเคราะห์แก๊สยักษ์ดวงนี้ หลังจากนั้นก็จะเริ่มสำรวจจากวงโคจรเป็นเวลาสองปี ก่อนที่จูโนจะเริ่มภารกิจ เรามารู้จักและทบทวนกันหน่อยดีไหม ว่าดาวพฤหัสบดีนี้มีอะไรน่าสนใจบ้าง ...
...
(26 ธ.ค. 58) รายชื่อโลกต่างระบบ ดาวเคราะห์ต่างระบบ ที่ได้รับการตั้งชื่อสามัญอย่างเป็นทางการโดยสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล
...
(19 ธ.ค. 58) The star, and exoplanets of the first Thai axoworld names. Legend behind the names and learning how to pronounce them.
...
(9 ธ.ค. 58) 47 หมีใหญ่ (47 Ursae Majoris; HIP 53721) หรือต่อไปนี้จะมีชื่อสามัญว่า ชาละวัน (Chalawan) และดาวบริวารทั้ง 2 ดวง ซึ่งก็คือ 47 หมีใหญ่ บี และ 47 หมีใหญ่ ซี หรือ ตะเภาทอง (Taphao Thong) และ ตะเภาแก้ว (Taphao Kaew) ตามลำดับ เป็นหนึ่งในบันทึกหน้าใหม่ของวงการดาราศาสตร์ไทย
...
(16 ก.ค. 58) ณ ขอบนอกของเขตดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ เป็นบริเวณที่ดาวพลูโตโคจรอยู่ บริเวณนี้หากดูเผิน ๆ ดูเหมือนกับจะว่างเปล่า แต่ในความอ้างว้างนั้นกลับเป็นที่อยู่ของวัตถุหลากหลายชนิดที่ถือเป็นสมาชิกของระบบสุริยะด้วย นักดาราศาสตร์ได้จำแนกประเภทวัตถุเหล่านี้ออกเป็นประเภทต่าง ๆ มากมายยากจะจดจำ ยิ่งกว่านั้น เกณฑ์เหล่านี้ก็มีความซ้อนเหลื่อมกันมาก วัตถุดวงหนึ่งอาจถูกจัดประเภทได้หลายประเภท ในที่นี้
...
(11 มิ.ย. 58) เป็นเวลากว่า 70 ปีมาแล้ว ที่เราได้รู้จักชื่อพลูโตว่าเป็นสมาชิกดวงหนึ่งของระบบสุริยะ เป็นดาวเคราะห์ดวงกระจ้อยที่อยู่ไกลสุดกู่ในดินแดนอันหนาวเหน็บ เป็นดาวเคราะห์นอกคอกที่ไม่เข้าพวกกับดาวเคราะห์ดวงอื่น จนถึงเป็นดาวเคราะห์ตกชั้น สิ่งหนึ่งที่เรารู้ดีเกี่ยวกับดาวพลูโตก็คือ เราแทบไม่รู้อะไรเลยเกี่ยวกับดาวเคราะห์แคระดวงนี้
...
(5 มิ.ย. 58) กล้องโทรทรรศน์กล้องแรกของโลกที่สร้างขึ้นเมื่อ 400 ปีก่อน มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงไม่กี่เซนติเมตร ตลอดระยะเวลาหลายศตวรรษหลังจากนั้น นักวิทยาศาสตร์พยายามสร้างกล้องโทรทรรศน์ให้ใหญ่ขึ้น เพื่อขยายขอบเขตการเรียนรู้จักรวาลให้ไกลขึ้น ละเอียดขึ้น กล้องโทรทรรศน์ชั้นนำของโลกที่สร้างขึ้นใหม่ใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ จากเป็นนิ้วเป็นระดับฟุต และต้องใช้เวลาถึง 180 ปี จึงเริ่มเข้าสู่พรมแดนของระดับเมตรเมื่อเฮอร์เชลสร้าง
...
(5 มิ.ย. 58) มนุษย์รู้จักดาวหางมาตั้งแต่ครั้งบรรพกาล บันทึกเก่าแก่ที่สุดเกี่ยวกับดาวหางเป็นบันทึกของนักดาราศาสตร์ชาวจีนที่เขียนรูปดาวหางลงบนผ้าไหม อยู่ในยุคราชวงศ์ชางของจีน ซึ่งมีอายุถึงกว่าสามพันปีมาแล้ว บันทึกเรื่องของดาวหางจากยุโรปก็มีมาตั้งแต่ก่อนคริสต์กาลเช่นกัน ในอดีต ผู้คนยังไม่รู้จักดาวหางมากไปกว่ารู้ว่าเป็นก้อนอยู่บนฟ้าที่ทอดหางยาว คนในยุคนั้นส่วนใหญ่มองดาวหางไปในทางอัปมงคล เช่นเป็นลางร้าย เป็นทูตแห่งความตายและสงคราม
...
(5 มิ.ย. 58) ในบันทึกเกี่ยวกับดาวหางนับแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีดาวหางหลายดวงที่ได้รับการขนานนามว่า ดาวหางยักษ์ ชื่อนี้เป็นชื่อที่ใช้เรียกดาวหางที่สว่างมากเป็นพิเศษ มองเห็นได้สะดุดตาแม้เพียงแหงนหน้าขึ้นมองท้องฟ้า ดาวหางยักษ์บางดวงถึงกับมองเห็นได้แม้ในเวลากลางวัน การที่ดาวหางดวงใดจะสว่างจนได้ชื่อว่าเป็นดาวหางยักษ์ได้นั้น ไม่จำเป็นต้องมีขนาดใหญ่เสมอไป แต่ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลักสามอย่าง คือ มีนิวเคลียสที่ใหญ่และไวต่อการกระตุ้น เข้าใกล้ดวงอาทิตย์มาก
...
(3 มี.ค. 55) แล้วยังมี
อำเภอจัตุรัส มี จังหวัดตาก ฯลฯ อยู่บนดาวอังคารอีกต่างหาก คนไทยไปตั้งอาณานิคมบนดาวอังคารแล้วหรือ ถ้าใช่คงน่าตื่นเต้นทีเดียว แต่บทความนี้ไม่ใช่นิยายวิทยาศาสตร์ ดังนั้นผมจึงไม่สามารถบอกได้ว่ามีคนไทยบนดาวอังคารจริง ๆ ถึงกระนั้น ผมก็สามารถบอกได้เต็มปากว่า มีชื่ออำเภอกันตังอยู่บนดาวอังคารแน่นอน พร้อมกับอำเภอและจังหวัดของเราอีกหลายแห่ง รวมทั้งมีชื่อสถานที่ที่เป็นภาษาไทยอยู่นอกโลกอีกจำนวนหนึ่งด้วย
...