สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ดาว 51 ม้าบินมีดาวเคราะห์จริงหรือ ?

ดาว 51 ม้าบินมีดาวเคราะห์จริงหรือ ?

18 ส.ค. 2540
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
จากการสำรวจเมื่อเร็ว ๆ นี้ของ เดวิด เกรย์ จากมหาวิทยาลัยเวสเทิร์น ออนทาริโอ ได้ทำให้เกิดข้อถกเถียงกันอย่างกว้างขวางกับกรณีของดาวเคราะห์บริวารของดาว 51 ม้าบิน (51 Pegasi) เขาสรุปผลการสำรวจของเขาว่า ไม่มีดาวเคราะห์รอบดาว 51 ม้าบิน การประกาศว่าดาวดวงนี้มีดาวเคราะห์เป็นบริวารก่อนหน้านี้เป็นการตีความผิดพลาดของผู้สำรวจเอง 

แต่ทีมของนักดาราศาสตร์ที่เป็นผู้ค้นพบดาวเคราะห์ของดาวดวงนี้ ซึ่งประกอบด้วยทีมนักดาราศาสตร์สวิสนำโดยมิเชล เมเยอร์ และทีมนักดาราศาสตร์จากแคลิฟอร์เนียนำโดยจีออฟ มาร์ซีและพอล บัตเตลอร์ ก็ยืนยันในผลการสำรวจของตนและกล่าวว่าการสรุปผลของเกรย์นั้นยังไม่ลึกซื้งพอ 

เมเยอร์ได้ค้นพบหลักฐานของดาวเคราะห์บริวารของดาว 51 ม้าบิน จากการสังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงเส้นสเปกตรัมของดาวดวงนี้ ที่มีการแกว่งไปทางสีน้ำเงินและทางสีแดงกลับไปกลับมาทุก ๆ 4.23 วัน เขาสันนิษฐานว่านั่นเกิดจากแรงดึงดูดของดาวเคราะห์บริวารที่มองไม่เห็น (อ่านทางช้างเผือก ฉบับ มกราคม มีนาคม 2539) 

ในขณะเดียวกัน เกรย์ได้สังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงของความลึกและรูปร่างของเส้นสเปกตรัมซึ่งมีคาบเท่ากับ 4.23 วันเหมือนกัน เขาบอกว่าการเปลี่ยนแปลงของสเปกตรัมนี้เกิดจากปรากฏการณ์ในชั้นบรรยากาศของดาวเอง "อิทธิพลของแรงโน้มถ่วงของดาวเคราะห์จะทำได้เพียงเลื่อนสเปกตรัมเท่านั้น แต่จะไม่เปลี่ยนรูปร่างของเส้นสเปกตรัม" เกรย์กล่าว เนื่องจากคุณสมบัติของสเปกตรัมทั้งสามมีคาบเท่ากัน จึงเชื่อว่าทั้งหมดเกิดจากการกระเพื่อมของดาวเอง ไม่ใช่ดาวเคราะห์บริวาร 

กลุ่มนักดาราศาสตร์สวิสและแคลิฟอร์เนียได้แย้งว่า รูปแบบการของการกระเพื่อมแบบนั้นเป็นรูปแบบที่ไม่เคยพบเห็นมาก่อนในดาวฤกษ์ที่เป็นชนิดคล้ายดวงอาทิตย์ กรณีของดวงอาทิตย์ก็มีการกระเพื่อมแต่มีคาบเป็นนาทีกับเป็นชั่วโมง ไม่ใช่นานเป็นวันแบบนี้ นอกจากนี้ในขณะที่ดาวกระเพื่อม ความสว่างของดาวก็จะเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย แต่ดาวดวงนี้มีความสว่างคงที่ 

จนถึงบัดนี้ยังไม่มีข้อสรุปที่แน่นอน นักดาราศาสตร์หลายคนสนับสนุนแนวคิดที่ว่ามีดาวเคราะห์ เป็นไปได้ที่ดาวเคราะห์ยักษ์ที่โคจรใกล้ดาวแม่มาก ๆ แรงไทด์จากดาวเคราะห์จะทำให้ชั้นบรรยากาศของดาวฤกษ์ปูดโปนออกมา เมื่อดาวเคราะห์โคจรไปรอบ ๆ ก็อาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรูปร่างของและความลึกของเส้นสเปกตรัมตามที่เกรย์เห็นก็เป็นได้ 

ดาว 51 ม้าบิน

ดาว 51 ม้าบิน

ที่มา: