สมาคมดาราศาสตร์ไทย

นาซาพบแถบรังสีใหม่รอบโลก

นาซาพบแถบรังสีใหม่รอบโลก

26 มี.ค. 2556
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นับจากที่มนุษย์เริ่มสำรวจอวกาศ สิ่งแรก ๆ ที่นักวิทยาศาสตร์ค้นพบก็คือ แถบรังสีที่ล้อมรอบโลก ซึ่งเป็นบริเวณที่เป็นเหมือนกับดักที่กักอนุภาคประจุไฟฟ้าพลังงานสูงเอาไว้ มีชื่อว่า แถบรังสีแวนอัลเลน ค้นพบเมื่อปี 2491 
แถบรังสีแวนอัลเลนมีสองชั้นซ้อนกัน ชั้นในประกอบด้วยอิเล็กตรอนพลังงานสูงและไอออนบวกพลังงานสูง ซึ่งมีความเข้มค่อนข้างคงที่ ส่วนแถบชั้นนอก ประกอบด้วยอิเล็กตรอนพลังงานสูงเกือบทั้งหมด และความเข้มผันแปรอย่างรวดเร็วในระดับชั่วโมงหรือระดับวัน ขึ้นอยู่กับอิทธิพลจากลมสุริยะเป็นหลักใหญ่
เมื่อปีที่แล้ว องค์การนาซาได้ปล่อยยานแวนอัลเลน ซึ่งเป็นยานแฝดสองลำขึ้นไปสำรวจแถบรังสีแวนอัลเลนโดยเฉพาะ ยานคู่นี้เพียบพร้อมไปด้วยอุปกรณ์วิเคราะห์พลาสมา อนุภาคพลังงานสูง สนามแม่เหล็ก และคลื่นพลาสมาในแถบรังสีด้วยความไวและความละเอียดสูงมากยิ่งกว่ายานลำอื่นที่เคยมีมา

สิ่งที่ยานพบคือแถบรังสีรอบโลกแถบใหม่ ประกอบด้วยอิเล็กตรอนพลังงานสูงมากที่ฝังอยู่ภายในแถบรังสีแวนอัลเลนชั้นนอก อยู่ระดับสูงจากพื้นโลก 19,100 ถึง 22,300 กิโลเมตร คาดว่าวงแหวนที่มีความเสถียรนี้เกิดขึ้นเมื่อวันที่ กันยายน และคงสภาพอยู่ได้นานกว่าสี่สัปดาห์
จนกระทั่งวันที่ ตุลาคม แถบรังสีนี้ก็เหมือนจะหายวับไปในทันที นักดาราศาสตร์สันนิษฐานว่าอาจเป็นเพราะการรบกวนโดยคลื่นกระแทกที่เกิดจากการกระโชกของลมสุริยะ
การค้นพบแถบรังสีแถบใหม่ ที่แม้จะเป็นแถบรังสีที่เกิดขึ้นเพียงชั่วครั้งชั่วคราว ทำให้นักดาราศาสตร์ต้องกลับไปทบทวนแบบจำลองแถบรังสีแวนอัลเลน ว่าแถบรังสีใหม่นี้เกิดขึ้นมาได้อย่างไร จนถึงขณะนี้ก็ยังไม่ได้คำตอบ 
นักดาราศาสตร์จึงได้แต่หวังว่า การศึกษาแถบรังสีแวนอัลเลนในอนาคตคงจะบอกได้ว่า วงแหวนชั่วคราวนี้เกิดขึ้นบ่อยเพียงใด และรวมถึงกลไกการกำเนิดด้วย

ข่าวที่คล้ายกัน:

    แถบรังสีขนาดยักษ์ที่ห่อหุ้มโลก  รู้จักกันในชื่อ แถบรังสีแวนอัลเลน ค้นพบเมื่อปี 2491 ต่อมาในปี 2556 ยานแวนอัลเลนค้นพบแถบรังสีที่สาม (สีเหลือง)

    แถบรังสีขนาดยักษ์ที่ห่อหุ้มโลก รู้จักกันในชื่อ แถบรังสีแวนอัลเลน ค้นพบเมื่อปี 2491 ต่อมาในปี 2556 ยานแวนอัลเลนค้นพบแถบรังสีที่สาม (สีเหลือง) (จาก NASA/Van Allen Probes/Goddard Space Flight Center)

    ยานเรดิเอชันเบลต์สตอร์ม เป็นยานสำรวจแถบรังสีแวนอัลเลน จะโคจรผ่านแถบรังสีทั้งสอง ด้วยวงโคจรที่รีมาก จุดที่ใกล้โลกที่สุดอยู่สูงจากพื้นโลก 600 กิโลเมตร จุดที่อยู่ไกลที่สุดอยู่สูงจากพื้นโลก 37,000 กิโลเมตร

    ยานเรดิเอชันเบลต์สตอร์ม เป็นยานสำรวจแถบรังสีแวนอัลเลน จะโคจรผ่านแถบรังสีทั้งสอง ด้วยวงโคจรที่รีมาก จุดที่ใกล้โลกที่สุดอยู่สูงจากพื้นโลก 600 กิโลเมตร จุดที่อยู่ไกลที่สุดอยู่สูงจากพื้นโลก 37,000 กิโลเมตร (จาก JHU/APL, NASA)

    เปลวสุริยะขนาดใหญ่บนดวงอาทิตย์เมื่อวันที่ 31 สิงหาคม 2556 เปลวนี้ได้ส่งคลื่นกระแทกและอนุภาคออกมาและผ่านโลกไป ปรากฏการณ์นี้อาจเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดแถบรังสีที่สามรอบโลกในอีกไม่กี่วันถัดมา

    เปลวสุริยะขนาดใหญ่บนดวงอาทิตย์เมื่อวันที่ 31 สิงหาคม 2556 เปลวนี้ได้ส่งคลื่นกระแทกและอนุภาคออกมาและผ่านโลกไป ปรากฏการณ์นี้อาจเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดแถบรังสีที่สามรอบโลกในอีกไม่กี่วันถัดมา (จาก NASA/SDO/AIA/Goddard Space Flight Center)

    ที่มา: