สมาคมดาราศาสตร์ไทย

แอ่งอีเดนพาทีราของดาวอังคารคือปล่องภูเขาไฟยักษ์โบราณ

แอ่งอีเดนพาทีราของดาวอังคารคือปล่องภูเขาไฟยักษ์โบราณ

29 ต.ค. 2556
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
การวิจัยใหม่ฉบับหนึ่งบ่งบอกว่า แอ่งบนดาวอังคารชื่อ อีเดนพาทีรา (Eden Patera) อาจเกิดขึ้นจากการปะทุครั้งใหญ่ในอดีต มิได้เกิดจากการพุ่งชนของวัตถุตามที่เคยเข้าใจกัน
"นี่อาจเป็นภูเขาไฟยักษ์" โจเซฟ อาร์.มิคาลสกี จากสถาบันวิทยาศาสตร์ดาวเคราะห์ในทูซอน แอริโซนา หัวหน้าคณะนักวิจัยในครั้งนี้อธิบาย
การวิจัยฉบับนี้ได้ศึกษาจากภาพถ่ายและข้อมูลด้านโทโพกราฟีที่ได้จากยานมาร์สโอดิสซีย์ของนาซา มาร์สโกบัลเซอร์เวเยอร์ มาร์สรีคอนเนสเซนซ์ออร์บิเตอร์ของนาซา และมาร์สเอกซ์เพรสของอีซา
"ภูเขาไฟบนดาวอังคารมีรูปลักษณ์เฉพาะ จำแนกแยกแยะได้ง่าย" มิคาลสกีอธิบาย "แต่ภูเขาไฟโบราณเป็นอีกเรื่องนึง เรานึกไม่ออกเลยว่ามันจะมีลักษณะอย่างไร บางที อาจเป็นแบบอีเดนพาทีรานี่ก็ได้"
คณะนักวิทยาศาสตร์ดังกล่าวพบว่า มีก้อนแมกมาขนาดมหึมาผสมแก๊สคล้ายกับแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ที่ผสมอยู่ในโซดา ผุดขึ้นมาผ่านเปลือกของดาวอังคาร เหมือนฟองโซดาในขวดที่ถูกเขย่า 
"การปะทุแบบนี้ผลักดันเถ้าและวัสดุขึ้นมามากกว่าภูเขาไฟระเบิดในยุคหลังมาก" จาคอบ อี. บลีชเชอร์ จากศูนย์การบินอวกาศกอดดาร์ดในกรีนเบลต์ แมรีแลนด์ หนึ่งในนักวิจัยในครั้งนี้อธิบาย "หากเกิดการปะทุแบบนี้บนโลก จะทำให้ฝุ่นเถ้าแพร่กระจายไปในบรรยากาศเป็นระยะทางไกล และค้างอยู่เป็นเวลานาน จนถึงกับมีผลต่ออุณหภูมิของโลกเป็นเวลานานนับปี
หลังจากการปะทุแล้ว แอ่งปากปล่องอาจยุบลงต่อไปอีก ทำให้พื้นดินรอบด้านทรุดลง การยุบของพื้นดินในลักษณะนี้เคยเกิดขึ้นบนโลกมาแล้วที่อุทยานแห่งชาติเยลโลว์สโตน ทะเลสาบโทบาในอินโดนีเซีย และทะเลสาบเทาโปในนิวซีแลนด์
ก่อนหน้านี้ไม่เคยมีการพบภูเขาไฟในบริเวณอาระเบียเทอรามาก่อน แอ่งอีเดนพาทีราที่อยู่ในบริเวณนี้ก็เคยถูกจัดว่าเป็นหลุมอุกกาบาตยักษ์ แต่มิคาลสกีวิเคราะห์อย่างละเอียดแล้ว ไม่พบว่ามีเนินดินรอบแอ่ง ไม่พบผืนสารอัคนีพุ ซึ่งเป็นหินหลอมเหลวที่ทะลักออกมาจากหลุมเมื่อเกิดการพุ่งชน นอกจากนี้ยังพบหลักฐานหลายอย่างที่บ่งชี้ว่าเป็นภูเขาไฟ เช่น แนวของก้อนหินที่เรียงกันเป็นวงรอบแอ่ง และการทรุดตัวของแผ่นดินรอบแอ่งเป็นชั้นเป็นหลั่นที่เกิดจากกัมมันตภาพที่เกิดขึ้นเบื้องล่าง สิ่งเหล่านี้ทำให้นักวิจัยเชื่อว่า อีเดนพาทีรา เป็นแอ่งที่เกิดจากการปะทุขนายักษ์ในอดีตอย่างแน่นอน
นอกจากอีเดนพาทีราแล้ว คณะดังกล่าวยังพบแอ่งที่น่าจะเป็นภูเขาไฟเช่นกันในบริเวณใกล้เคียง นั่นหมายความว่าอาระเบียเทอราน่าจะเคยเกิดการปะทุครั้งใหญ่ที่มีผลกระทบในวงกว้าง และอาจเป็นสาเหตุของการพบตะกอนภูเขาไฟที่พบในพื้นที่หลายแห่งที่ไม่มีภูเขาไฟอยู่ด้วย
การวิจัยใหม่บ่งชี้ว่า แอ่งอีเดนพาทีรา (Eden Patera) บนดาวอังคาร อาจเกิดจากการปะทุของภูเขาไฟครั้งใหญ่ ไม่ได้เกิดจากการพุ่งชนของวัตถุจากอวกาศ พื้นที่สูงแสดงดวงสีแดงและเหลือง พื้นที่ต่ำแสดงด้วยสีน้ำเงินและเทา

การวิจัยใหม่บ่งชี้ว่า แอ่งอีเดนพาทีรา (Eden Patera) บนดาวอังคาร อาจเกิดจากการปะทุของภูเขาไฟครั้งใหญ่ ไม่ได้เกิดจากการพุ่งชนของวัตถุจากอวกาศ พื้นที่สูงแสดงดวงสีแดงและเหลือง พื้นที่ต่ำแสดงด้วยสีน้ำเงินและเทา

ที่มา: