สมาคมดาราศาสตร์ไทย

เคปเลอร์พบดาวเคราะห์ที่มีคาบโคจรยาวที่สุด

เคปเลอร์พบดาวเคราะห์ที่มีคาบโคจรยาวที่สุด

16 ก.ย. 2557
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นักดาราศาสตร์ได้ค้นพบดาวเคราะห์ต่างระบบที่มีคาบโคจรยาวนานที่สุดเท่าที่เคยค้นพบ 
ดาวเคราะห์ดวงนี้มีชื่อว่า เคปเลอร์-421 บี (Kepler-421b) โคจรรอบดาวฤกษ์แม่ครบรอบใช้เวลา 704 วัน ในขณะที่ในบรรดาดาวเคราะห์ต่างระบบที่มีการค้นพบแล้วกว่า 1,800 ดวง เกือบทั้งหมดมีวงโคจรอยู่ชิดดาวฤกษ์แม่มาก มีคาบโคจรสั้นมาก
เดวิด คิปพิง จากศูนย์ฟิสิกส์ดาราศาสตร์ฮาร์เวิร์ด-สมิทโซเนียนในเคมบริดจ์ แมสซาจูเซตต์กล่าวว่า "การค้นพบเคปเลอร์ 421 บี นี้มีเรื่องโชคมาช่วยด้วย เพราะปกติดาวเคราะห์ที่มีคาบโคจรยาวอย่างนี้พบได้ยากมาก เนื่องจากดาวเคราะห์ยิ่งอยู่ห่างจากดาวฤกษ์แม่เท่าไหร่ โอกาสที่จะผ่านหน้าดาวฤกษ์ให้สังเกตได้จากโลกก็ยิ่งน้อยลงเท่านั้น" 
เคปเลอร์-421 บี มีขนาดประมาณดาวยูเรนัส เป็นบริวารของดาว เคปเลอร์-421 ซึ่งเป็นดาวฤกษ์ชนิดสเปกตรัมเค มีอุณหภูมิต่ำกว่าและแสงน้อยกว่าดวงอาทิตย์ รัศมีวงโคจรราว 180 ล้านกิโลเมตร ดังนั้นดาวเคราะห์ดวงนี้จึงมีอุณหภูมิหนาวยะเยือกถึง -93 องศาเซลเซียส
ดังที่ชื่อบ่งบอก ดาวเคราะห์ต่างระบบดวงนี้ค้นพบโดยกล้องเคปเลอร์ของนาซา เคปเลอร์ได้สำรวจท้องฟ้ามาแล้วนานสี่ปี คอยสอดส่องหาดาวฤกษ์ที่มีการหรี่แสงลงเป็นช่วงสั้น ๆ ที่เกิดจากดาวเคราะห์ผ่านหน้า แม้จะมีอายุภารกิจยาวนานถึงสี่ปี ยานเคปเลอร์ตรวจพบการผ่านหน้าของดาวเคปเลอร์-421 บี เพียงสองครั้งเท่านั้น ทั้งนี้เนื่องจากคาบโคจรที่ยาวมากนั่นเอง
ดาวเคปเลอร์-421 บี โคจรอยู่ในระยะที่พ้น "แนวหิมะ"  ซึ่งเป็นเส้นแบ่งเขตแดนของดาวเคราะห์หินกับดาวเคราะห์แก๊ส หากพบดาวเคราะห์นอกแนวหิมะ น้ำบนดาวเคราะห์จะควบแน่นเป็นเกล็ดน้ำแข็งเกาะติดกันและกลายเป็นดาวเคราะห์แก๊สยักษ์
คิปพิงอธิบายต่อว่า “แนวหิมะเป็นแนวเขตที่สำคัญในทฤษฎีกำเนิดดาวเคราะห์ นักดาราศาสตร์เชื่อว่าดาวเคราะห์แก๊สยักษ์จะต้องกำเนิดขึ้นนอกเขตนี้”
แต่ที่ผ่านมา มีดาวเคราะห์แก๊สยักษ์จำนวนมากมีวงโคจรใกล้ดาวฤกษ์มาก มีคาบโคจรเพียงไม่กี่วันหรือบางดวงอาจไม่ถึงวัน ทำให้นักดาราศาสตร์เชื่อว่าดาวเคราะห์เหล่านั้นมีการขยับย้ายวงโคจรเข้ามาใกล้ดาวฤกษ์อย่างช้า ๆ ตลอดระยะเวลาตั้งแต่กำเนิดจนมามีวงโคจรเช่นในปัจจุบัน
การที่พบว่าเคปเลอร์-421บีมีวงโคจรอยู่ห่างมากเช่นนี้ แสดงว่าการย้ายวงโคจรของดาวเคราะห์ไม่จำเป็นต้องเกิดขึ้นกับทุกดวง ดาวเคราะห์ดวงนี้อาจโคจรอยู่ใกล้กับต้นกำเนิดของตัวเองก็ได้
ดาวเคปเลอร์-421 อยู่ห่างจากโลกประมาณ 1,000 ปีแสงในทิศทางของกลุ่มดาวพิณ
ภาพวาดดาวเคปเลอร์-421 บี (Kepler-421b) ตามจินตนาการของศิลปิน ดาวเคราะห์ดวงนี้โคจรรอบดาวฤกษ์สเปกตรัมเคดวงหนึ่งที่อยู่ห่างจากโลกประมาณ  1,000 ปีแสง

ภาพวาดดาวเคปเลอร์-421 บี (Kepler-421b) ตามจินตนาการของศิลปิน ดาวเคราะห์ดวงนี้โคจรรอบดาวฤกษ์สเปกตรัมเคดวงหนึ่งที่อยู่ห่างจากโลกประมาณ 1,000 ปีแสง

ที่มา: