สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ดาวแคระน้ำตาลหนึ่งแสนล้านดวง

ดาวแคระน้ำตาลหนึ่งแสนล้านดวง

25 ก.ย. 2548
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นักดาราศาสตร์ค้นพบดาวแคระน้ำตาลเป็นครั้งแรกเมื่อราวสิบปีก่อน นับจากนั้นเป็นต้นมาก็มีการพบดวงใหม่ ๆ เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จากการวิเคราะห์ข้อมูลจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลเมื่อไม่นานมานี้ พบว่าดาวแคราะน้ำตาลอาจมีจำนวนใกล้เคียงกับดาวฤกษ์ธรรมดาอย่างดวงอาทิตย์เลยทีเดียว

ดวงอาทิตย์ และดาวฤกษ์ทั่วไปให้กำเนิดพลังงานจากปฏิกิริยานิวเคลียร์ซึ่งเป็นการแปลงไฮโดรเจนเป็นฮีเลียม แต่ดาวแคระน้ำตาลมีมวลไม่ถึง เปอร์เซ็นต์ของดวงอาทิตย์ ไม่เพียงพอที่จะทำให้เกิดปฏิกิริยานิวเคลียร์ขึ้นได้ ความร้อนจากดาวแคระน้ำตาลเกิดจากแรงโน้มถ่วงของตัวเอง แม้จะมีพลังงานไม่มากเท่าดาวฤกษ์แต่ก็เปล่งแสงสีแดงให้พอสังเกตเห็นได้ 

นักดาราศาสตร์จากมหาวิทยาลัยแอริโซนาสเตตใช้ข้อมูลจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลค้นหาดาวแคระน้ำตาลจาก 15 บริเวณทั้งเหนือและใต้ระนาบทางช้างเผือก จากข้อมูลที่สำรวจในย่านแสงอินฟราเรดใกล้ ได้พบดาวแสงจาง 28 ดวงที่มีสีแดงมาก มีชนิดสเปกตรัมเป็นแอลหรือที ซึ่งเป็นชนิดที่เย็นที่สุด และมีอันดับความสว่าง 21 ถึง 25 เป็นไปได้มากว่าอาจเป็นดาวแคระน้ำตาล 

จากการประเมินจำนวนของดาวจางที่พบใหม่นี้ นักดาราศาสตร์คณะดังกล่าวเชื่อว่าในดาราจักรของเราอาจมีดาวสเปกตรัมแอลและทีมากถึงราว 100,000 ดวง หรือมากใกล้เคียงกับดาวฤกษ์ชนิดอื่นรวมกันเลยทีเดียว

ด้วยปริมาณมากมายมหาศาลนี้ แสดงว่าภายในรัศมี 12 ปีแสงจากดวงอาทิตย์น่าจะมีดาวแคระน้ำตาลสักยี่สิบกว่าดวง แต่จากการสำรวจเพิ่งพบเพียง ดวงเท่านั้น ทั้งสองดวงนี้อยู่ในระบบเดียวกัน นั่นคือโคจรรอบดาวเอปไซลอนอินเดียนแดง จึงเป็นไปได้ว่าอาจยังมีดวงที่ยังไม่พบหลบซ่อนอยู่อีกมาก

อย่างไรก็ตาม แม้จะมีดาวแคระน้ำตาลเป็นจำนวนมาก แต่มวลรวมของดาวแคระน้ำตาลในดาราจักรก็น้อยมาก คาดว่าในดาราจักรทางช้างเผือกมีมวลรวมของดาวแคระน้ำตาลราวหนึ่งพันล้านมวลสุริยะ หรือราว 0.1 เปอร์เซ็นต์ของมวลทั้งดาราจักรเท่านั้น ดังนั้น การค้นพบว่าดาวแคระน้ำตาลมีอยู่เป็นจำนวนมากนี้จึงไม่ทำให้แนวคิดเรื่องวัตถุมืดสั่นคลอนแต่อย่างใด 

วัตถุมืดเป็นวัตถุลึกลับที่นักดาราศาสตร์เชื่อว่ามีอยู่จริง ดาราจักรทางช้างเผือกมีมวลราวหนึ่งล้านล้านมวลสุริยะ คาดว่าเกือบทั้งหมดเป็นมวลของวัตถุมืด 

ระบบดาวเอปไซลอนอินเดียนแดง (Epsilon Indi) อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ 11.8 ปีแสง ระบบนี้มีดาวแคระน้ำตาลเป็นสมาชิกสองดวง ซึ่งเป็นดาวแคระน้ำตาลที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุดเท่าที่เคยพบ แต่นักดาราศาสตร์เชื่อว่า อาจมีดาวแคระน้ำตาลอีกหลายดวงที่อยู่ใกล้กว่าดาวดวงนี้ แต่ยังค้นไม่พบ (ภาพจาก Gemini Observatory / AURA)

ระบบดาวเอปไซลอนอินเดียนแดง (Epsilon Indi) อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ 11.8 ปีแสง ระบบนี้มีดาวแคระน้ำตาลเป็นสมาชิกสองดวง ซึ่งเป็นดาวแคระน้ำตาลที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุดเท่าที่เคยพบ แต่นักดาราศาสตร์เชื่อว่า อาจมีดาวแคระน้ำตาลอีกหลายดวงที่อยู่ใกล้กว่าดาวดวงนี้ แต่ยังค้นไม่พบ (ภาพจาก Gemini Observatory / AURA)

ที่มา: