สมาคมดาราศาสตร์ไทย

พบน้ำบนซีรีส

พบน้ำบนซีรีส

23 ม.ค. 2557
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
ซีรีส เป็นดาวเคราะห์น้อยดวงแรกที่นักดาราศาสตร์รู้จัก และเป็นดาวเคราะห์น้อยที่ใหญ่ที่สุด ปัจจุบันจัดเป็นวัตถุประเภทดาวเคราะห์แคระ และเป็นดาวเคราะห์แคระเพียงดวงเดียวที่อยู่ในแถบดาวเคราะห์น้อยหลัก เมื่อไม่นานมานี้ กล้องโทรทรรศน์อวกาศเฮอร์เชลได้ค้นพบหลักฐานของน้ำบนซีรีส นับเป็นการพบน้ำบนดาวเคราะห์แคระเป็นครั้งแรก
ก่อนหน้านี้นักดาราศาสตร์ได้สงสัยมานานแล้วว่าซีรีสน่าจะมีน้ำแข็งอยู่ แต่ยังไม่มีหลักฐานที่หนักแน่นพอที่จะยืนยันได้ จนกระทั่งกล้องอินฟราเรดไกลของกล้องโทรทรรศน์อวกาศเฮอร์เชลตรวจวัดเอกลักษณ์ของสเปกตรัมไอน้ำได้อย่างชัดเจน
อย่างไรก็ตาม จากการสำรวจซีรีสสี่ครั้ง เฮอร์เชลพบหลักฐานของไอน้ำสามครั้ง มีหนึ่งครั้งที่ไม่พบ
นักดาราศาสตร์อธิบายว่า เมื่อซีรีสโคจรเข้ามาใกล้ดวงอาทิตย์ น้ำแข็งบนพื้นผิวบางส่วนจะเริ่มอุ่นขึ้นและกลายเป็นไอน้ำพ่นออกมาทางปล่องต่าง ๆ ด้วยอัตรา กิโลกรัมต่อวินาที แต่หากเป็นช่วงที่ซีรีสอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ อุณหภูมิพื้นผิวจะไม่ร้อนพอที่จะทำให้เกิดไอน้ำพ่นออกมาได้ จึงเป็นเหตุที่บางครั้งซีรีสตรวจไม่พบ
นอกจากนี้ ความเข้มของสัญญาณที่ตรวจวัดได้ยังมีการเปลี่ยนแปลงไปมา เนื่องจากปล่องไอน้ำจึงมีการปรากฏและลับไปจากสายตาของกล้องเฮอร์เชลเป็นระยะจากการหมุนรอบตัวเองของซีรีส และด้วยเหตุนี้ยังทำให้นักวิทยาศาสตร์สืบรู้ตำแหน่งของแหล่งน้ำว่าเป็นจุดสีคล้ำสองจุดบนพื้นผิวที่ปรากฏในภาพถ่ายของกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลและกล้องภาคพื้นดินมาก่อน
แน่นอนว่าพื้นที่สีคล้ำนี้จะต้องเป็นเป้าหมายสำคัญในการสำรวจระยะอย่างละเอียดใกล้เมื่อยานดอนไปถึงดาวเคราะห์แคระดวงนี้ในอนาคต

น้ำบนซีรีส<br />
กราฟนี้แสดงความผันแปรของความหนาแน่นของการดูดซับน้ำ ตรวจวัดโดยหอสังเกตการณ์อวกาศเฮอร์เชลเมื่อวันที่ 6 มีนาคม 2556 ค่าที่อ่านได้เข้มที่สุดเกิดขึ้นตรงกับตำแหน่งที่เป็นบริเวณสีคล้ำสองแห่งที่มีชื่อว่า ปีแอสซี และ บริเวณเอ ซึ่งเคยมีการถ่ายภาพไว้ได้จากกล้องเคกที่ฮาวายมาก่อน

น้ำบนซีรีส
กราฟนี้แสดงความผันแปรของความหนาแน่นของการดูดซับน้ำ ตรวจวัดโดยหอสังเกตการณ์อวกาศเฮอร์เชลเมื่อวันที่ 6 มีนาคม 2556 ค่าที่อ่านได้เข้มที่สุดเกิดขึ้นตรงกับตำแหน่งที่เป็นบริเวณสีคล้ำสองแห่งที่มีชื่อว่า ปีแอสซี และ บริเวณเอ ซึ่งเคยมีการถ่ายภาพไว้ได้จากกล้องเคกที่ฮาวายมาก่อน

ที่มา: