ตำแหน่งดวงจันทร์ของดาวพฤหัสบดี

กุมภาพันธ์ 2545

เส้นทางสีต่างๆ แสดงตำแหน่งที่เปลี่ยนแปลงไปของดวงจันทร์เทียบกับดาวพฤหัสบดี โดยที่ดาวพฤหัสบดีคือแถบสีเหลืองเข้มที่อยู่ตรงกลาง แถบสีเทาสลับขาวในแนวขวางพาดไว้แทนวัน-เวลา โดยช่วงที่เป็นสีขาวแทนเวลา 19.00-7.00 น. ของวันนั้นๆ ตามเวลาในประเทศไทย ส่วนที่เป็นแถบสีเทาเป็นเวลากลางวัน (แต่ละแถบมีช่วงเวลานาน 12 ชั่วโมง)
ดวงจันทร์ของดาวพฤหัสบดี - กุมภาพันธ์ 2545

ดาวพฤหัสบดีมีดวงจันทร์ที่โคจรรอบอยู่อย่างน้อย 16 ดวง เราสามารถมองเห็นดวงจันทร์ที่สว่างที่สุดสี่ดวงของดาวพฤหัสบดีได้ไม่ยากด้วยกล้องสองตา ได้แก่ ไอโอ ยุโรปา แกนีมีด และคัลลิสโต โดยที่ตำแหน่งของดวงจันทร์มีการเปลี่ยนแปลงไปทุกวัน กาลิเลโอค้นพบดวงจันทร์สี่ดวงด้วยกล้องโทรทรรศน์ที่เขาสร้างขึ้นเอง ดวงจันทร์ทั้งสี่ดวงจึงถูกเรียกว่า "ดวงจันทร์ของกาลิเลโอ - Galilean satellites" แกนีมีดเป็นดวงจันทร์ที่มีขนาด 5,300 กิโลเมตร ซึ่งใหญ่กว่าดวงจันทร์ของโลกและใหญ่กว่าดาวพุธเสียอีก ดวงจันทร์สี่ดวงใหญ่ของดาวพฤหัสบดีปรากฏให้เห็นเป็นจุดคล้ายดาวฤกษ์จนกระทั่งยานวอยเอเจอร์เผยให้เห็นรายละเอียดที่น่าตื่นใจ ไอโอเต็มไปด้วยภูเขาไฟ พื้นผิวของยุโรปาปกคลุมไปด้วยน้ำแข็ง แกนีมีดประกอบด้วยน้ำและน้ำแข็งเหนือพื้นดิน ส่วนคัลลิสโตเป็นดวงจันทร์ที่เต็มไปด้วยร่องรอยของหลุมอุกกาบาต
นอกจากกล้องสองตาที่ใช้ดูตำแหน่งของดวงจันทร์แล้ว กล้องโทรทรรศน์สามารถใช้ดูปรากฏการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนตำแหน่งของดวงจันทร์ในแต่ละวันได้ เช่น ดวงจันทร์สองดวงผ่านใกล้กัน เงาของดวงจันทร์ตกลงบนดาวพฤหัสบดี เงาของดาวพฤหัสบดีบดบังดวงจันทร์ หรือแม้กระทั่งเงาของดวงจันทร์ดวงหนึ่งบดบังดวงจันทร์อีกดวงหนึ่ง เป็นต้น ต่อไปนี้เป็นรายละเอียดอย่างคร่าวๆ ของปรากฏการณ์ที่น่าสนใจ

ปรากฏการณ์ของดวงจันทร์ของดาวพฤหัสบดี
วันที่ เวลา ปรากฏการณ์
1 กุมภาพันธ์ 2545 00.18 น. ไอโอออกจากเงาของดาวพฤหัสบดี
" 18.26 - 20.41 น. ไอโอเคลื่อนผ่านหน้าดาวพฤหัสบดี
" 19.10 - 21.25 น. เงาของไอโอตกลงบนดาวพฤหัสบดี
2 กุมภาพันธ์ 2545 23.18 - 02.26 น. แกนีมีดถูกของดาวพฤหัสบดีบดบัง
3 กุมภาพันธ์ 2545 21.40 - 00.28 น. ยุโรปาเคลื่อนผ่านหน้าดาวพฤหัสบดี
" 23.15 - 02.03 น. เงาของยุโรปาตกลงบนดาวพฤหัสบดี
5 กุมภาพันธ์ 2545 20.13 น. ยุโรปาออกจากเงาของดาวพฤหัสบดี
7 กุมภาพันธ์ 2545 01.46 - 04.01 น. ไอโอเคลื่อนผ่านหน้าดาวพฤหัสบดี
" 02.37 - 04.52 น. เงาของไอโอตกลงบนดาวพฤหัสบดี
8 กุมภาพันธ์ 2545 02.13 น. ไอโอออกจากเงาของดาวพฤหัสบดี
" 20.13 - 22.27 น. ไอโอเคลื่อนผ่านหน้าดาวพฤหัสบดี
" 21.05 - 23.20 น. เงาของไอโอตกลงบนดาวพฤหัสบดี
9 กุมภาพันธ์ 2545 20.42 น. ไอโอออกจากเงาของดาวพฤหัสบดี
10 กุมภาพันธ์ 2545 03.18 - 06.27 น. แกนีมีดถูกของดาวพฤหัสบดีบดบัง
11 กุมภาพันธ์ 2545 00.02 - 02.49 น. ยุโรปาเคลื่อนผ่านหน้าดาวพฤหัสบดี
" 01.52 - 04.40 น. เงาของยุโรปาตกลงบนดาวพฤหัสบดี
12 กุมภาพันธ์ 2545 22.50 น. ยุโรปาออกจากเงาของดาวพฤหัสบดี
13 กุมภาพันธ์ 2545 17.15 - 20.22 น. เงาของแกนีมีดตกลงบนดาวพฤหัสบดี
14 กุมภาพันธ์ 2545 03.34 - 05.48 น. ไอโอเคลื่อนผ่านหน้าดาวพฤหัสบดี
" 04.32 - 06.47 น. เงาของไอโอตกลงบนดาวพฤหัสบดี
15 กุมภาพันธ์ 2545 04.08 น. ไอโอออกจากเงาของดาวพฤหัสบดี
" 22.01 - 00.16 น. ไอโอเคลื่อนผ่านหน้าดาวพฤหัสบดี
" 23.00 - 01.15 น. เงาของไอโอตกลงบนดาวพฤหัสบดี
16 กุมภาพันธ์ 2545 22.37 น. ไอโอออกจากเงาของดาวพฤหัสบดี
17 กุมภาพันธ์ 2545 00.02 - 03.13 น. เงาของคัลลิสโตตกลงบนดาวพฤหัสบดี



วรเชษฐ์ บุญปลอด (worachateb@hotmail.com)