รายงาน/ภาพกิจกรรมเดือนตุลาคม 2553

พรชัย รังสีธนะไพศาล 12 ตุลาคม 2553

วันเสาร์ที่ 2 ตุลาคม 2553 วันหยุดของต้นเดือนที่บรรยากาศกำลังเย็นสบาย เวลา 16.00 น. (บ่าย 4 โมงเย็น) เป็นเวลานัดหมายที่สมาคมดาราศาสตร์ไทยได้จัดกิจกรรมบรรยายพิเศษรายเดือน "รวมพลคนรักดาว" ขึ้นที่ลานหน้าสมาคมดาราศาสตร์ไทย ซึ่งเป็นวันแรกและครั้งแรกที่ได้ห่างเหินไปหลายเดือน ทำให้กิจกรรมครั้งนี้พิเศษกว่าครั้งก่อน ๆ ที่ได้จัดมา ที่ให้ผู้ที่เข้าร่วมกิจกรรมได้ทำกิจกรรมร่วมกันและได้ของกลับไปด้วย เมื่อถึงเวลานัดหมายได้มีสมาชิกและผู้สนใจเดินทางมาลงทะเบียนเข้าร่วมกิจกรรมหลายท่าน ไม่มากไม่น้อยประมาณ 12 ท่าน

ก่อนจะถึงเวลาบรรยายได้เชิญผู้เข้าร่วมกิจกรรมเข้าห้องทำงานของสมาคมฯ ท่านอาจารย์อารี สวัสดี นายกสมาคมดาราศาสตร์ไทย ได้กล่าวเปิดกิจกรรมบรรยายพิเศษรายเดือนที่กลับมาให้บริการแก่สมาชิกและผู้สนใจอีกครั้งที่ไม่ได้จัดมาหลายเดือน การจัดกิจกรรมครั้งนี้ถือเป็นนิมิตหมายที่ดีที่สมาคดาราศาสตร์ไทยครบรอบ 30 ปี การก่อตั้งสมาคมดาราศาสตร์ไทยมาจนถึงปัจจุบัน และขอขอบคุณทุกท่านที่ช่วยให้กิจกรรม "รวมพลคนรักดาว" ได้กลับมาให้บริการแก่สมาชิก จากนั้นก็ได้แนะนำกรรมการบริหารสมาคมฯ และวิทยากรที่จะทำการบรรยายให้กับท่าน ท่านอาจารย์อารี สวัสดี ได้สอบถามว่าได้ข่าวการจัดกิจกรรมของสมาคมฯ จากที่ใด ท่านสมาชิกและผู้สนใจตอบว่าได้ข่าวจากเว็บของสมาคมฯ และ Facebook สมาคมดาราศาสตร์ไทย

เวลา 16.50 น. สมาชิกและผู้สนใจได้ออกมาที่ลานด้านข้างสมาคมฯ ก็เริ่มการบรรยาย บรรยายเรื่องทรงกลมท้องฟ้า โดยวิทยากร อาจารย์พรชัย รังษีธนะไพศาล กรรมการบริหารสมาคมดาราศาสตร์ไทย

ให้รู้จักกลไกของโลกและท้องฟ้าว่าหมุนอย่างไร
การวัดมุมดาว
การใช้แผนที่ฟ้าแบบหมุนสองหน้าของสมาคมฯ (แผนที่ดาว)
การดูดาวเบื้องต้น การดูดาวด้วยตาปล่าว การสังเกตกลุ่มดาว การลากเส้นสมมุติกลุ่มดาวบนท้องฟ้า
การเตรียมตัวก่อนออกไปดูดาวต้องทำอย่างไร และต้องเครียมอะไรไปบ้าง
หาสถานที่ที่จะไปดูดาวต้องมีความปลอดภัยและทรัพย์สิน
ควรจะไปดูดาวช่วงหน้าหนาวดีที่สุดตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนถึงเดือนกุมภาพันธ์
ควรดูดาวช่วงวันเดือนมืด (ตั้งแต่แรม 14 ค่ำ 15 ค่ำ และวันข้างขึ้นอ่อน ๆ ขึ้น 1 - 5 ค่ำ)
ควรหลีกเลี่ยงแสงสว่างจากตัวเมือง

เวลา 18.00 น. บรรยายข่าวดาราศาสตร์ โดย วิทยากร คุณวิษณุ เอื้อชูเกียรติ กรรมการวิชาการสมาคมดาราศาสตร์ไทย

ข่าวที่ 1. ดาวหาง ฮาร์ตลีย์ 2 เข้าใกล้โลก 20 ต.ค. 53

เข้ามาใกล้โลกที่สุด 18 ล้าน กม. ในวันที่ 20 ตุลาคม (ตำแหน่งบนแผนที่ฟ้า http://bit.ly/ahfbNu)
เห็นได้ผ่านกล้องโทรทรรศน์ กล้องส่องทางไกล และตาเปล่าในที่มืดสนิท
ดาวหางดวงนี้จะพบกับยานดีปอิมแพคต์ในเดือนพฤศจิกายน หลังจากยานได้พบกับดาวหางเทมเพล 1 ในปี 2005
ดาวหางฮาร์ตลีย์ 2 ถูกค้นพบเมื่อ 15 มีนาคม 1986 โดย มัลคอล์ม ฮาร์ตลีย์ ที่หอดูดาวออสเตรเลียที่ไซดิงสปริง
คาบสั้นเพียง 6 ปีครึ่ง
ใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุดวันที่ 28 ต.ค.
ใกล้โลกที่สุด 20 ต.ค. ด้วยระยะที่ใกล้เป็นพิเศษ (เกิดขึ้น 3-4 ครั้ง เท่านั้นใน 1 ศตวรรษ)
แต่ดาวหางฮาร์ตลีย์ 2 มีขนาดเล็ก ขนาดนิวเคลียสเพียง 1.1 กม. (หนึ่งในสิบของดาวหางแฮลลีย์) จึงไม่สว่าง
โชติมาตรสูงสุด 4.4 ขนาดครึ่งองศา เห็นเป็นดวงฟุ้งแสงสลัว
หางที่เห็นน่าจะเป็นหางแก๊สเรียวยาว
อยู่ในกลุ่มดาวสารถี
ข่าวจาก space.com (http://bit.ly/d66eSF)

ข่าวที่ 2. ยานสำรวจดวงจันทร์ ฉางเอ๋อ 2 ของจีน ไปดวงจันทร์เมื่อวานนี้

ขึ้นสู่อวกาศเมื่อ 17:59:57 น. วันที่ 1 ต.ค. 53 จากศูนย์อวกาศซีชาง มณฑลเสฉวน
เข้าสู่วงโคจรรอบดวงจันทร์ภายใน 5 วัน
เพื่อสำรวจอ่าวสายรุ้ง (Sinus Iridum ขนาด 147 กม.) ที่ซึ่งจะเป็นจุดลงจอดสำหรับยานของจีน (11 น. ของทะเลฝน Imbrium)
ถ่ายภาพจุดลงจอดสำหรับ ฉางเอ๋อ 3 ในปี 2013 และศึกษาพื้นผิวโดยรวม
โครงสร้างทางธรณีวิทยาที่ซับช้อนทำให้เหมาะแก่การลงจอดเพื่อศึกษาจุดลงจอด ที่สำรวจแล้วอยู่ในแนวศูนย์สูตร อ่าวสายรุ้ง อยู่นอกแถบนี้มาก นับเป็นที่น่าสำรวจ
สิ้นสุดภารกิจด้วยการทิ้งตัวลงพื้นดวงจันทร์
ข่าวจาก space.com (http://bit.ly/a3nVj2)

ข่าวที่ 3. พายุสุริยะขนาดใหญ่จะถล่มโลกในปี 2012 ด้วยพลังงานเท่ากับระเบิดปรมาณู 100 ล้านลูก

การลุกจ้าที่เกิดขึ้นเมื่อต้นเดือนสิงหาคม เป็นเพียงตัวอย่าง ของจริงจะมาในช่วงจุดสูงสุดสุริยะ ที่จะเกิดขึ้นในปี 2012 หรือหลังจากนั้น ข่าวจาก yahoo news (http://bit.ly/a4xe9Z)

ข่าวที่ 4. โฟร์เวิร์พ ของฮันนี

การ์ตูนเล่าเรื่องการค้นพบวัตถุที่เรียกว่า โฟร์เวิร์ฟ (voorwerp) ของ ฮันนี (Hanny)
วัตถุประหลาดในกลุ่มดาวสิงโตเล็ก ใกล้ดาราจักร IC 2497 ค้นพบโดยครูวิทยาศาสตร์ชาวดัตช์ ขณะช่วยงาน Galaxy Zoo
วัตถุนี้ไม่มีดาวอยู่เลย แต่มีช่องว่างขนาด 16,000 ปีแสง มีสีเขียวแปลกกว่าวัตถุท้องฟ้าทั่วไป ห่างจากโลก 700 ล้านปีแสง เช่นเดียวกับดาราจักรข้างๆ
ภาพจากกล้องไอแซคนิวตัน (2.5 ม) บนเกาะคะเนรี (http://bit.ly/cIWczN) คือ แก๊สในรูปไอออน อาจเกิดจากซากดาราจักรที่สะท้อนแสงเควซาร์ หรือเควซาร์ หรืออาจมีหลุมดำ ???
เว็บเล่าเรื่อง http://hannysvoorwerp.zooniverse.org/
เว็บทางการ http://www.hannysvoorwerp.com/
วิกิเกี่ยวกับโฟร์เวิร์พ http://en.wikipedia.org/wiki/Hanny%27s_Voorwerp

เวลา 18.30 น. กิจกรรมประกอบโมเดล ทรงกลมท้องฟ้า ด้วยกระดาษ โดย วิทยากร อาจารย์พรชัย รังษีธนะไพศาล

กิจกรรมประกอบโมเดลนี้เป็น ทรงกลมท้องฟ้าที่มีรายละเอียดของจุดเม็ดดาวที่เหมือนกลุ่มดาวท้องหมดบนท้องฟ้าจริง มีเส้นขอบเขตของกลุ่มดาว มีชื่อของกลุ่มดาว มีเส้นเวลาบนท้องฟ้า มีเส้นสุริยวิถี มีเส้นศูย์สูตรฟ้า มีเส้นเมริเดียนท้องฟ้า และมีแนวทางช้างเผือกด้วย เห็นไหมครับ ถ้าประกอบเสร็จแล้ว ก็ได้แบบจำลองท้องฟ้าจริง และแผนที่ดาวไปในตัวด้วย

ก่อนที่จะประกอบ ทรงกลมท้องฟ้า อาจารย์พรชัยได้แจกแผ่นโมเดล 3 แผ่น ที่จะต้องตัดออกมาแล้วประกอบให้เป็นลูกทรงกลมท้องฟ้า อาจารย์พรชัย ได้แนะนำการตัด การพับลอย การประกอบ ให้กับผู้ที่เข้าร่วมกิจกรรมรับทราบแล้ว ก็เริ่มลงมือประกอบ ต่างตนต่างลงมือทำกันอย่างแข็งขัน จนทุกคนสามารถประกอบกันจนเสร็จสมบูรณ์ กันอย่างสวยงาม

กิจกรรมวันนี้ได้เลิกเวลา 20.00 น.

นอกจากมีการบรรยายแล้วทางสมาคมฯ ก็ได้เชิญ นักเรียนที่เป็นตัวแทนประเทศไทย ไปแข่งขันฟิสิกส์ดาราศาสตร์โอลิมปิกระหว่างประเทศ IOAA ประจำปี 2553 ที่ประเทศสาธารณประชาชนจีนที่ผ่านมา ซึ่งได้เหรียญกลับมา เป็นเหรียญทอง ทางสมาคมฯ ก็ขอแสดงความดีใจด้วยที่เด็กนักเรียนผู้นี้เคยเป็นเด็กที่อยุ๋ค่ายฟิสิกส์ ดาราศาสตร์โอลิมปิกศูนย์สมาคมดาราศาสตร์ไทยมาตั้งแต่ตั้น และมาเพื่อแนะนำตัวต่อเพื่อนสมาชิกที่มาร่วมกิจกรรมด้วย ยังมีนักเรียนที่ไปสอบแข่งขันที่ได้เหรียญมาร่วมกิจกรรมด้วย

นักเรียนที่ได้เหรียญทองผู้นี้ชื่อ นายพชร วงศ์สุทธิโกศล โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย