รายงานการสังเกตการณ์สุริยุปราคาวงแหวน 22 สิงหาคม จากมะละกา มาเลเซีย

ด้วยความประทับใจในปรากฏการณ์สุริยุปราคาเต็มดวงเมื่อวันที่ ๒๔ ตุลาคม ๒๕๓๘ ผมจึงตั้งความหวังไว้นานแล้ว ว่าจะต้องไปชมปรากฏการณ์สุริยุปราคา แบบวงแหวนที่ประเทศมาเลเซียในวันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๔๑ ให้ได้ ถึงมันจะไม่เต็มดวง ถ้าได้เห็นเป็นวงแหวนด้วยตาตนเอง แม้จะต้องมองผ่านแผ่นกรองแสง ก็พอใจมากแล้ว เพราะไม่เคยเห็น

บังเอิญผมติดต่อกับกลุ่มดูดาวในประเทศมาเลเซียอยู่กลุ่มหนึ่ง เขาเรียกตัวเองว่า นักล่าดวงดาว Star Hunter Group พวกนี้เป็นชาวจีนทำวารสารดาราศาสตร์เป็นภาษาจีนออกวางขายทั่วไป เขาจัดรายการไปชมสุริยุปราคาวงแหวนที่รัฐมะละกา ซึ่งอยู่บนเส้นกึ่งกลางคราสพอดี ดังนั้นผมจึงติดต่อขอไปร่วมสังเกตการณ์กับเขาด้วย โดยผมกับเพื่อนอีก ๒ คนเดินทางจากกรุงเทพฯ ไปถึงสถานที่จัดงานล่วงหน้าก่อนหนึ่งวัน คือในวันที่ ๒๑ สิงหาคม ๒๕๔๑

ที่ที่เราไปอยู่ในรัฐมะละกา ฝั่งตะวันตกของมาเลเซีย ติดกับช่องแคบมะละกาและทะเลอันดามัน รัฐนี้เรียกชื่อตามเมืองมะละกา เมืองโบราณตั้งแต่ยุคต้นกรุงศรีอยุธยา Auyin Hill Resort ที่สังเกตการณ์ของเราอยู่ห่างจากเมืองมะละกาไม่ถึง ๓๐ กิโลเมตร ที่นี่เป็นของคนจีน ทำภูมิประเทศและสิ่งก่อสร้างเป็นจีนไปหมด

เกวียนเทียมวัวในสนามสาธารณะแห่งหนึ่งในมะละกา คล้าย ๆ กับสนามหลวงบ้านเรา

โบสถ์ที่เก่าแก่ที่สุดในมาเลเซีย สร้างขึ้นในสมัยที่ยังเป็นเมืองขึ้นของฮอลันดา

ชื่อของรีสอร์ตถ้าอ่านแบบจีนกลางจะฟังคล้าย "เอ้า-หยวิน-ซาน-จวง" สองคำหลัง แปลได้ว่ารีสอร์ตหรือบ้านพักบนเขา (คนอ่านหนังสือกำลังภายในคงคุ้นกับ "ซัวจึง" แบบแต้จิ๋วมากกว่า) ส่วนสองคำแรกนั้น แม้แต่ผู้เชี่ยวชาญภาษาจีนประจำบ้าน คือคุณพ่อของผมเอง ยังหาคำแปลที่ถูกต้องไม่ได้เลย สงสัยว่าจะใช้ตัวเขียนแบบเก่ามาก ท่านเลยให้คำแปลไว้เลา ๆ ว่า เมฆคะนอง ฟังแล้วเป็นลางไม่ดีของคนดูดาว

ยกเว้นคนไทย ๓ คน ผู้ไปร่วมสังเกตการณ์หลายร้อยคนที่ค้างคืนที่รีสอร์ตเป็นชาว จีนในมาเลเซียเกือบทั้งหมด นิทรรศการและการบรรยายใช้ภาษาจีน ผมอ่านไม่ ออก ฟังไม่ค่อยรู้เรื่อง แต่เท่าที่ดูคิดว่าเนื้อหาเหมือนกับสิ่งที่เราเรียนรู้มาตั้งแต่ปี ๒๕๓๘ ลักษณะของคนที่มารู้สึกไม่ต่างจากคนที่สนใจดาราศาสตร์ในบ้านเรา ส่วนใหญ่อายุประมาณมัธยมปลายถึงเพิ่งจบมหาวิทยาลัย มีที่มาเป็นครอบครัวก็มีหลายครอบครัว ชาวมาเลเซียอีกนับพันจะมาถึงในเช้าวันที่เกิดปรากฏการณ์ เป็นนักเรียนและประชาชนที่อยู่ในบริเวณรัฐมะละกานั่นเอง

เช้าวันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๔๑ มีฝนตกพรำ พวกนักล่าดวงดาวออกไปเตรียมตั้ง กล้องในชัยภูมิที่ดีที่สุดตั้งแต่เช้าตรู่ ๗ นาฬิกา รอถ่ายภาพคราสวงแหวนที่จะเกิด ขึ้นในอีก ๑ ชั่วโมง ๒๐ นาทีจากนี้ไป เวลาของมาเลเซียเร็วกว่าไทย ๑ ชั่วโมง ทั้ง ๆ ที่อยู่บนเส้นแวงเดียวกัน ฉะนั้น ๗ นาฬิกาของเขาจึงยังเช้าอยู่มาก พระอาทิตย์ยังไม่ขึ้น เห็นแสงทองจับเมฆอยู่ที่ขอบฟ้า

ผู้คนกำลังถ่ายภาพกันใหญ่ นางเอกในภาพคือคุณเจี๊ยบ สมาชิกของเรา

นักเรียนมาเลเซียก็มาดูสุริยุปราคาด้วย

ฝูงชนที่มาเฝ้าดูสุริยุปราคาวงแหวนที่ Auyin Hill Resort

เมื่อฝนซา สารพัดกล้องก็ประจำที่พร้อมอยู่บนสะพาน ในหอสูงใกล้ที่สังเกตการณ์ เจ้าของรีสอร์ตกำลังต้อนรับรัฐมนตรีคมนาคมกับผู้ว่าการรัฐมะละกา ได้ยินเสียงเชิดสิงโตดังสนั่น นักเรียนและประชาชนมาออกันอยู่ในทุกที่ที่เห็นขอบฟ้าตะวันออก ดูแน่นขนัดคึกคักดี

๘.๐๐ น. เมื่อสักครู่ก่อนหน้าฟ้าเมฆมาก แต่ยังเห็นแสงทองจับขอบฟ้าเรื่อเรือง แต่ตอนนี้แผ่นเมฆสีเทาลอยต่ำถาโถมจากทิศตะวันตกมาบดบังดวงอาทิตย์ ซึ่งควรจะขึ้นแล้วจนมิด เห็นแต่เมฆ ไม่เห็นดวงอาทิตย์แหว่ง

๘.๒๐ น. มันน่าจะเกิดคราสวงแหวน ณ บัดนี้ แต่ไหงไม่เห็นดวง อยากจะล้วงมือ ผ่านเมฆเอามันมาดูใกล้ๆ อีกสักครู่พวกตากล้องเริ่มเก็บของ บ่นพึมพำว่าพวกที่กัวลาลัมเปอร์โทรมือถือมาบอกว่าที่เมืองหลวงได้เห็นชัดแจ๋ว ถึงจะไม่เป็นแหวนก็เถอะ ตูข้าอุตส่าห์ดั้นด้นมาเอาแหวนที่นี่กลับไม่เห็น หอบกล้องกับขาตั้งหน้าคว่ำจ้ำลงจากสะพานหายลับไป

๘.๔๐ น. เห็นสายรุ้งอ่อนจางฝั่งตรงข้ามดวงอาทิตย์ ไม่เต็มวง คงอาจเป็นเพราะดวงอาทิตย์แหว่ง แต่เราเลยรู้ว่าแสงส่องออกมาแล้ว จึงบังเกิดรุ้ง เมฆหนาระดับต่ำ ไหลเลื่อนจากฝั่งทะเลไปทางทิศตะวันออกเรื่อย ๆ จนใกล้หมด มีช่องโหว่ให้ปรากฏ ทินกรอ่อนจางร่างเป็นเสี้ยว สิงโตจีนบรรเลงฉลอง นักเรียนและผู้คนดีใจเฮฮา มือกล้องที่เหลืออยู่ลงมือถ่ายรูปทันที

๙.๔๐ น. หลังจากยืนมานาน ได้ดูคราสใน ๑ ชั่วโมงสุดท้าย ถึงที่สุดแห่งคราส สัมผัสที่ ๔ ผ่านไป

แผนที่คาบสมุทรมาเลเซีย ที่แสดงแนวคราส	ภาพสุริยุปราคาขณะเป็นบางส่วน ถ่ายเมื่อเวลาประมาณ 8.50 น. ราว 30 นาทีหลังจากกึ่งกลางคราส

ลงท้ายผมยังไม่เคยเห็นสุริยุปราคาวงแหวนด้วยตาตัวเองอยู่ดี คนแทบทั้งมาเลเซีย ก็ไม่ได้เห็นเพราะเมฆมากทุกแห่ง คนที่ข้ามน้ำข้ามทะเลไปดูถึงรัฐซาราวักบนเกาะบอร์เนียวได้เห็นแต่เมฆกับฝน ที่โชคดีคือพวกที่อยู่ฝั่งตะวันออกของมาเลเซียส่วนที่เป็นแหลมมลายู รูปสุริยุปราคาวงแหวนในวันนั้นที่เผยแพร่ไปตามสื่อมวลชนมาจากเมืองเมอร์ซิงเพียงแห่งเดียวเท่านั้น

ถึงอย่างไรผมก็ยังโชคดีที่ได้ดูสุริยคราสขาออกตั้ง ๑ ชั่วโมง ได้เที่ยวชมเมืองมะละกาต่อ ได้พบเพื่อนใหม่อีกหลายคน และได้รูปกับเรื่องเล็ก ๆ มาฝากคุณนี่ไง