สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ค้นหาตามคำสำคัญ

สารพันคำถามดาราศาสตร์

การแบ่งดาวเคราะห์เป็นดาวเคราะห์วงในกับวงนอก ใช้อะไรเป็นเกณฑ์แบ่ง? หนังสือบางเล่มว่าใช้ดาวเคราะห์น้อยเป็นเกณฑ์ แต่บางเล่มบอกว่าใช้โลกเป็นเกณฑ์

การแบ่งดาวเคราะห์เป็นวงนอกกับวงใน แบ่งโดยใช้โลกเป็นจุดกึ่งกลาง ดาวเคราะห์ที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่าโลกเรียกว่าดาวเคราะห์วงใน นั่นคือ ดาวพุธ กับดาวศุกร์ ส่วนดาวเคราะห์ที่อยู่ห่างดวงอาทิตย์มากกว่าโลก เรียกว่าดาวเคราะห์วงนอก ซึ่งก็คือดาวอังคารและดาวเคราะห์ที่อยู่ถัดไปทั้งหมด ดาวเคราะห์วงในกับดาวเคราะห์วงนอกภาษาอังกฤษเรียกว่า inferior planet กับ superior planet ตามลำดับ

การแบ่งดาวเคราะห์เป็นวงนอกกับวงในมักใช้ในการอธิบายเกี่ยวกับปรากฏการณ์ต่าง ๆ บนท้องฟ้า เพราะดาวเคราะห์ในแต่ละกลุ่มมีโอกาสเกิดปรากฏการณ์ต่างชนิดกัน เช่น ดาวเคราะห์วงในสามารถเกิดข้างขึ้น-ข้างแรมได้ เกิดปรากฏการณ์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ สามารถเคลื่อนที่ห่างจากดวงอาทิตย์ได้เพียงมุมจำกัดมุมหนึ่งแล้ววกกลับ ส่วนดาวเคราะห์วงนอกสามารถเกิดปรากฏการณ์ตรงข้ามดวงอาทิตย์ได้

แต่เมื่อพิจารณาสมบัติของดาวเคราะห์เอง เช่นองค์ประกอบและโครงสร้างของดาวเคราะห์ จะใช้การแบ่งอีกแบบหนึ่งโดยใช้แถบดาวเคราะห์น้อยเป็นจุดแบ่ง ดาวเคราะห์ที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่าแถบดาวเคราะห์น้อย เรียกว่า ดาวเคราะห์ใน (inner planet) ดาวเคราะห์ที่อยู่ไกลดวงอาทิตย์มากกว่าแถบดาวเคราะห์น้อยเรียกว่า ดาวเคราะห์นอก (outer planet) การแบ่งแบบนี้จำแนกองค์ประกอบดาวเคราะห์ด้วย ดาวเคราะห์ในจะเป็นดาวเคราะห์ที่เป็นหิน ส่วนดาวเคราะห์นอกเป็นแก๊ส บางแหล่งนับเอาดาวพลูโตเป็นดาวเคราะห์นอกด้วย แต่บางแหล่งก็แยกดาวพลูโตออกเป็นชนิดพิเศษต่างหาก เป็นพวกที่เรียกว่า ดาวเคราะห์น้ำแข็ง

มีหนังสือหลายเล่มนำคำว่าดาวเคราะห์วงในกับดาวเคราะห์วงนอกไปเรียกดาวเคราะห์ในกับดาวเคราะห์นอก จึงได้สับสนและซ้ำซ้อนอย่างที่เห็น


วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)

ป้ายกำกับ