สารพันคำถามดาราศาสตร์

ความสว่างของดาวฤกษ์ ดาวเคราะห์ และวัตถุต่าง ๆ บนท้องฟ้าวัดเป็น ค่า "อันดับความสว่าง" หรือ "โชติมาตร" (Magnitude) เรียกคำไหนก็ได้เหมือนกัน ตัวเลขนี้ค่ายิ่งสูง หมายถึงยิ่งสว่างน้อย ตัวเลขยิ่งน้อยยิ่งสว่างมาก และค่าอันดับความสว่างที่ต่างกัน 1 จะมีความสว่างต่างกันประมาณ 2.5 เท่า เช่นดาวที่มีอันดับความสว่าง 1 สว่างกว่าดาวที่มีอันดับความสว่าง 2 ถึง 2.5 เท่า ดาวที่มีอันดับความสว่าง 2 ก็สว่างกว่าดาวที่มีอันดับความสว่าง 3 อีก 2.5 เท่า อย่างนี้เรื่อยไปดังนั้นดาวที่อันดับความสว่าง 1 ก็จะสว่างกว่าดาวที่มีอันดับความสว่าง 6 ถึง 100 เท่า

เพื่อให้ประมาณความสว่างได้ง่ายขึ้น ขอเปรียบเทียบกับความสว่างของดาวทั่วไปที่รู้จักกันดีอยู่แล้ว ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดบนท้องฟ้าคือดาวซิริอัสหรือที่ไทยเรียกว่าดาวโจร มีอันดับความสว่างประมาณ -1.5 ดวงอาทิตย์มีอันความสว่าง -26.7 ดวงจันทร์เต็มดวงมีอันดับความสว่าง -12.6 ดาวเหนือประมาณ 2 ส่วนดาวศุกร์ช่วงที่สว่างที่สุดสว่างถึง -4.5 ดาวยูเรนัสเป็นดาวเคราะห์ที่จางที่สุดเท่าที่จะมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า มีอันดับความสว่าง 5.7 ส่วนพลูโตจางมาก มีความสว่างถึง 20

อันดับความสว่างที่จางที่สุดเท่าที่เราจะมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าคือ 6 ครับ แต่บางคนอาจสายตาดีมากจนมองได้ถึง 7 หรือ 8 ก็มีเหมือนกัน แต่ถ้าใช้กล้องก็จะช่วยขยายขอบเขตการมองออกไปได้อีก เช่นกล้องสองตาหรือกล้องส่องทางไกล ช่วยให้มองเห็นได้ถึง 9-10 แต่ถ้ากล้องฮับเบิลจะมองได้ถึงอันดับความสว่าง 30 เลยทีเดียว