สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ค้นหาตามคำสำคัญ

สารพันคำถามดาราศาสตร์

จะแยกแยะดาวอย่างไรว่าดาวดวงไหนเป็นดาวฤกษ์ ดาวดวงไหนเป็นดาวเคราะห์?

ถ้าเราเห็นดาวดวงหนึ่งบนท้องฟ้า และเมื่อตรวจสอบกับแผนที่ดาวแล้วไม่มีในแผนที่ดาว สันนิษฐานได้ว่านั่นอาจเป็นดาวเคราะห์ แต่ต้องดูสมบัติอื่น ๆ ด้วย ถ้าเป็นดาวเคราะห์จริง จะต้องมีความสว่างคงที่ ไม่กะพริบระยิบระยับแบบดาวฤกษ์ แต่ในกรณีที่ดาวเคราะห์ปรากฏอยู่ใกล้ ๆ กับขอบฟ้า ก็อาจกะพริบได้เหมือนกันเนื่องจากแสงจากดาวเคราะห์ต้องผ่านชั้นบรรยากาศที่หนากว่าตอนที่อยู่ใกล้กลางศีรษะ จึงถูกรบกวนมากกว่า

ระนาบวงโคจรของดาวเคราะห์แต่ละดวงจะเรียงกันเป็นระนาบใกล้เคียงกัน มีความเอียงเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ดังนั้น เมื่อเรามองท้องฟ้าจากโลก เราจะเห็นดาวเคราะห์ปรากฏเรียงกันเป็นแนวกว้าง ๆ หรือที่เรียกว่า แถบจักรราศี ดาวเคราะห์ทุกดวงจะปรากฏอยู่ในแนวนี้เท่านั้น ถ้าพ้นจากแนวนี้ก็ไม่ใช่ดาวเคราะห์ เป็นไปไม่ได้ที่จะเห็นดาวพฤหัสบดีอยู่ใกล้ ๆ ดาวเหนือ หรือเห็นดาวเสาร์อยู่ในกลุ่มดาวกางเขนใต้

หากเราสังเกตดาวเคราะห์ด้วยกล้องโทรทรรศน์ที่มีกำลังขยายมากพอ เราจะเห็นว่ามันมีลักษณะเป็นดวง คือมีขนาด สามารถวัดความกว้างได้ ต่างจากกรณีของดาวฤกษ์ ซึ่งไม่ว่าจะใช้กล้องโทรทรรศน์กำลังขยายเท่าใด ก็จะเห็นเป็นเพียงจุดเท่านั้น

สมบัติสำคัญอีกข้อหนึ่งของดาวเคราะห์ก็คือสี ดาวพุธและดาวพฤหัสบดีมีสีขาว ดาวอังคารมีสีแดงส้ม ดาวเสาร์กับดาวศุกร์มีสีขาวออกมาทางเหลืองเล็กน้อย ดาวยูเรนัสกับดาวเนปจูนมีสีเขียวใกล้เคียงกันแต่ดาวเนปจูนจะออกฟ้าเล็กน้อย


วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)

ป้ายกำกับ