วีรา รูบิน เป็นนักดาราศาสตร์ชาวอเมริกัน  เธอเกิดใน พ.ศ. 2471 ผลงานสำคัญที่สุดของรูบินก็คือ การศึกษาการหมุนรอบตัวเองของดาราจักรชนิดก้นหอย งานของรูบินนำมาซึ่งการค้นพบครั้งยิ่งใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่งในวงการดาราศาสตร์และฟิสิกส์ โดยหลักพื้นฐาน กลุ่มของดาวจำนวนมากที่มีการโคจรรอบศูนย์กลางกลุ่ม ดาวที่อยู่รอบในจะเคลื่อนที่เร็วที่สุด ดาวที่อยู่ห่างออกมาก็จะเคลื่อนที่ช้าลงเป็นสัดส่วนกัน ยิ่งดาวที่อยู่รอบนอกก็จะเคลื่อนที่ช้าที่สุด การเคลื่อนที่ของดาวเคราะห์ในระบบสุริยะของเราก็เป็นไปตามหลักข้อนี้ แต่สำหรับดาราจักรหลายแห่งกลับไม่เป็นเช่นนั้น รูบินได้วัดการเคลื่อนที่ของดาวในดาราจักรอย่างละเอียด พบว่าดาวที่อยู่รอบนอกเคลื่อนที่เร็วกว่าที่ควรจะเป็นมาก จนดูเหมือนกับว่าในดาราจักรนั้นมีสสารมากกว่าที่มองเห็น นั่นคือที่มาของคำว่า สสารมืด การศึกษาเพิ่มเติมในยุคต่อมาไม่เพียงยืนยันว่ามีสสารมืดอยู่จริงเท่านั้น ยังพบว่าสสารมืดเป็นสสารส่วนใหญ่ในเอกภพอีกด้วย 

รูบินเสียชีวิตไปเมื่อปี 2559 แต่มรดกจากการค้นพบของเธอยังคงอยู่ท้าทายความสามารถของนักวิทยาศาสตร์รุ่นหลังให้ขบคิดกันต่อไปว่าสสารมืดคืออะไร 



มูลนิธิวิทยาศาสตร์แห่งชาติและสำนักวิทยาศาสตร์ของกรมพลังงานสหรัฐอเมริกา ได้ก่อตั้งหอดูดาวแห่งใหม่ มีชื่อว่า หอดูดาววีรา ซี. รูบิน (Vera C. Rubin Observatory)  หรือเรียกสั้น ๆ ว่า หอดูดาวรูบิน เพื่อเป็นเกียรติแก่เธอ หอดูดาวแห่งนี้ตั้งอยู่ที่ระดับความสูง 2,647 เมตรบนเขาเซร์โรปาชอน กลางทะเลทรายอาตากามาในประเทศชิลี 

กล้องโทรทรรศน์ของหอดูดาวแห่งนี้มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของกระจกปฐมภูมิ 8.4 เมตร ด้วยการออกแบบกล้องแบบกระจกสามบาน ทำให้กล้องมีมุมรับภาพกว้างถึง 3.5 องศา  ตัวกล้องถ่ายภาพมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1.65 เมตร เซนเซอร์รับภาพสรางขึ้นจากซีซีดี 189 ตัว ที่มีความละเอียด 3.2 กิกะพิกเซล (3,200 เมกะพิกเซล)  ตัวกล้องถ่ายภาพทำงานที่อุณหภูมิเย็นจัด -100 องศาเซลเซียสเพื่อลดสัญญาณรบกวนให้เหลือน้อยที่สุด

ภารกิจของหอดูดาวแห่งนี้คือการศึกษาด้านสสารมืดเป็นสำคัญ ภายใต้โครงการแอลเอสเอสที (Legacy Survey of Space and Time (LSST)) โดยโครงการนี้จะถ่ายภาพท้องฟ้าทั่วฟ้าซ้ำ ๆ ทุกสามวันอย่างต่อเนื่องเป็นเวลาสิบปี ภาพถ่ายจากกล้องจะสร้างบัญชีของวัตถุท้องฟ้าทั้งดาวฤกษ์และดาราจักรที่มีจำนวนนับพันล้านรายการ พร้อมทั้งตรวจวัดการเปลี่ยนตำแหน่งอย่างละเอียดเพื่อหาผลของสสารมืด ตรวจจับหาดาวเคราะห์น้อยอันตราย และวัดการเปลี่ยนแปลงในเอกภพในเวลาจริง


กล้องของหอดูดาววีรา ซี. รูบิน มีกำหนดจะเข้าประการในเดือนนี้ โดยในวันที่ 23 มิถุนายน 2568 เวลา 22:00 น. จะมีการเปิดเผยภาพถ่ายภาพแรกจากกล้องแห่งนี้ทางยูทูป ติดตามได้จากแชนเนลของมูลนิธิวิทยาศาสตร์แห่งชาติได้ที่นี่ (https://www.youtube.com/live/dF1g-Ru8mjM?si=rArX7f5y_Qn7v_2m)