สมาคมดาราศาสตร์ไทย

โลกต่างระบบใหม่ทั้ง 19 แห่งที่ได้ชื่อสามัญจากสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล

หน้าหลัก ห้องสมุดดาราศาสตร์

โลกต่างระบบใหม่ทั้ง 19 แห่งที่ได้ชื่อสามัญจากสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล

รายชื่อโลกต่างระบบ ดาวเคราะห์ต่างระบบ ที่ได้รับการตั้งชื่อสามัญอย่างเป็นทางการโดยสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล

โดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com) 26 ธันวาคม 2558
ปรับปรุงครั้งล่าสุด 12 เมษายน 2565
ในปี 2538 นักดาราศาสตร์ได้ค้นพบดาวเคราะห์ที่โคจรรอบดาว 51 ม้าบิน (51 Peg) เป็นการพบดาวเคราะห์บริวารของดาวฤกษ์ดวงอื่นเป็นครั้งแรก ด้วยเหตุนี้จึงเกิดศัพท์ใหม่ขึ้นมา คือคำว่า ดาวเคราะห์ต่างระบบ (extrasolar planet, exoplanet) ซึ่งหมายถึงดาวเคราะห์ที่โคจรรอบดาวฤกษ์หรือวัตถุคล้ายดาวฤกษ์ที่ไม่ใช่ดวงอาทิตย์ และหลังจากนั้นก็มีการพบมากขึ้นเรื่อย ๆ จนถึงปัจจุบันนับจำนวนได้มากกว่าหนึ่งพันดวงแล้ว

ในปี 2557 สหพันธ์ดาราศาสตร์สากลได้ดำเนินโครงการ เนมเอกโซเวิลดส์ (NameExoworlds) ขึ้น เพื่อเปิดโอกาสให้ประเทศต่าง ๆ เสนอชื่อสามัญให้แก่ดาวเคราะห์ต่างระบบจำนวนหนึ่ง รวมถึงดาวฤกษ์แม่ในระบบนั้น ๆ ด้วย

โครงการนี้ได้สร้างคำใหม่ขึ้นมาอีกหนึ่งคำ คือ โลกต่างระบบ (exoworlds) ซึ่งมีความหมายรวมถึงดาวเคราะห์ต่างระบบและดาวฤกษ์ที่มีดาวเคราะห์ต่างระบบ โครงการนี้ได้คัดเอาระบบสุริยะที่มีโลกต่างระบบจำนวน 20 มาให้ตั้งชื่อ

ในจำนวนระบบสุริยะทั้ง 20 ระบบนี้ มีดาวที่มีชื่อสามัญอยู่แล้ว 5 ดวง ได้แก่ ดาวเอปไซลอนคนเลี้ยงสัตว์ (ดาวไอน์), ดาวไอโอตามังกร (ดาวเอ็ดอาซิค), ดาวแกมมาซีฟิอัส (ดาวเออร์ราย), ดาวแอลฟาปลาใต้ (ดาวโฟมัลออต) และดาวบีตาคนคู่ (ดาวพอลลักซ์) ดาวเหล่านี้จะไม่มีการเปลี่ยนแปลงชื่อสามัญ มีเพียงการเปิดให้ตั้งชื่อเฉพาะดาวเคราะห์บริวารเท่านั้น

ชื่อโลกต่างระบบที่แสดงในเพจนี้ เป็นชื่อที่ได้รับการรับรองโดยสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล ตามโครงการเนมเอกโซเวิลดส์ รวมจำนวนทั้งสิ้น 45 ชื่อ เป็นดาวฤกษ์ 13 ดวง พัลซาร์ 1 ดวง และดาวเคราะห์ 31 ดวง

มีระบบสุริยะแห่งหนึ่งที่ถูกปรับเป็นโมฆะ นั่นคือ ระบบสุริยะของเทาคนเลี้ยงสัตว์ (tau Böotis) เนื่องจากชื่อที่ชนะการโหวตไม่เป็นไปตามกติกาที่กำหนดไว้

ในจำนวนชื่อทั้ง 45 ชื่อ แบ่งเป็นชื่อ ชนเผ่า 1 ชื่อ ชื่อสถานที่ 2 ชื่อ คำทั่วไป 9 ชื่อ ชื่อบุคคล 11 ชื่อ และตัวสมมุติ (ตัวละคร เทพ ภูต ฯลฯ) 22 ชื่อ

ชื่อโลกต่างระบบ

โลกต่างระบบชนิดวัตถุชื่อทางดาราศาสตร์ชื่อสามัญองค์กรผู้เสนอ
14 Andromedaeดาวฤกษ์14 AndromedaeVeritateเวริทาเทสมาคมดาราศาสตร์แคนาดาศูนย์ทันเดอร์เบย์, แคนาดา
ดาวเคราะห์14 Andromedae bSpeสเป
18 Delphiniดาวฤกษ์18 DelphiniMusicaมูซิคาชมรมวิทยาศาสตร์โรงเรียนโจะนังเขตโตะกุชิมะ, ญี่ปุ่น
ดาวเคราะห์18 Delphini bArionแอเรียน
42 Draconisดาวฤกษ์42 DraconisFafnirฟาฟเนียร์สมาคมดาราศาสตร์บราวาร์ด, สหรัฐอเมริกา
ดาวเคราะห์42 Draconis bOrbitarออร์บิทาร์
47 Ursae Majorisดาวฤกษ์47 Ursae MajorisChalawanชาละวันสมาคมดาราศาสตร์ไทย, ไทย
ดาวเคราะห์47 Ursae Majoris bTaphao Thongตะเภาทอง
ดาวเคราะห์47 Ursae Majoris cTaphao Kaewตะเภาแก้ว
51 Pegasiดาวฤกษ์51 PegasiHelvetiosเฮลเวเชียสสมาคมดาราศาสตร์ลูเซิร์น, สวิสเซอร์แลนด์
ดาวเคราะห์51 Pegasi bDimidiumดิมิเดียม
55 Cancriดาวฤกษ์55 CancriCopernicusโคเพอร์นิคัสสมาคมอุตุนิยมวิทยาและดาราศาสตร์หลวงเนเธอร์แลนด์, เนเธอร์แลนด์
ดาวเคราะห์55 Cancri bGalileoกาลิเลโอ
ดาวเคราะห์55 Cancri cBraheบราห์
ดาวเคราะห์55 Cancri dLipperheyลิพเพอร์ไฮ
ดาวเคราะห์55 Cancri eJanssenยันส์เซิน
ดาวเคราะห์55 Cancri fHarriotแฮร์ริออต
Epsilon Tauriดาวเคราะห์Ain b (epsilon Tauri b)Amateruอะมะเตะรุหอดูดาวคะมะงะริ, ญี่ปุ่น
Iota Draconisดาวเคราะห์Edasich b (iota Draconis b)Hypatiaไฮพาเชียสมาคมไฮเพเชีย, สเปน
Epsilon Eridaniดาวฤกษ์epsilon EridaniRanแรนโรงเรียนเมาเทนไซด์มิดเดิลสกูล, สหรัฐอเมริกา
ดาวเคราะห์epsilon Eridani bAEgirไอยีร์
Gamma Cepheiดาวเคราะห์Errai b (gamma Cephei b)Tadmorตัดมอร์สมาคมดาราศาสตร์ซีเรีย, ซีเรีย
Alpha Piscis Austriniดาวเคราะห์Fomalhaut b (alpha Piscis Austrini b)Dagonดากอนท้องฟ้าจำลองมหาวิทยาลัยเซนต์คลาวด์สเตต, สหรัฐอเมริกา
HD 104985ดาวฤกษ์HD 104985Tonatiuhโตนาติยูห์สมาคมดาราศาสตร์ยูเรเนีย, เมกซิโก
ดาวเคราะห์HD 104985 bMeztliเมซต์ลี
HD 149026ดาวฤกษ์HD 149026Ogmaอ็อกมาชมรมดาราศาสตร์ตูแซง, ฝรั่งเศส
ดาวเคราะห์HD 149026 bSmertriosสเมียร์ทริออส
HD 81688ดาวฤกษ์HD 81688Intercrusอินเตอร์ครัสชมรมดาราศาสตร์โอะกะยะมะ, ญี่ปุ่น
ดาวเคราะห์HD 81688 bArkasอาร์คัส
Mu Araeดาวฤกษ์mu AraeCervantesเซร์บันเตสท้องฟ้าจำลองปัมโปลนา, สเปน
ดาวเคราะห์mu Arae bQuijoteกีโคเต
ดาวเคราะห์mu Arae cDulcineaดุลซีเนอา
ดาวเคราะห์mu Arae dRocinanteโรซีนันเต
ดาวเคราะห์mu Arae eSanchoซันโช
Beta Geminorumดาวเคราะห์Pollux b (beta Geminorum b)Thestiasเทสเทียสโครงการเดอะสกายเนต, ออสเตรเลีย
PSR 1257+12พัลซาร์PSR 1257+12Lichลิชท้องฟ้าจำลองซึดทิรอลอัลโตอาดิเจ, อิตาลี
ดาวเคราะห์PSR 1257+12 bDraugrดร๊อกร์
ดาวเคราะห์PSR 1257+12 cPoltergeistพอลเทอร์ไกสท์
ดาวเคราะห์PSR 1257+12 dPhobetorโฟบีเตอร์
Upsilon Andromedaeดาวฤกษ์upsilon AndromedaeTitawinติตะวินชมรมดาราศาสตร์เวกา, โมร็อกโก
ดาวเคราะห์upsilon Andromedae bSaffarซอฟฟาร์
ดาวเคราะห์upsilon Andromedae cSamhซัมฮ์
ดาวเคราะห์upsilon Andromedae dMajritiมัจรีตีย์
Xi Aquilaeดาวฤกษ์xi AquilaeLibertasลิเบอร์ทัสชมรมลิเบอร์ตีเยอร์, ญี่ปุ่น
ดาวเคราะห์xi Aquilae bFortitudoฟอร์ทิทูโด



ที่มาโดยย่อของชื่อโลกต่างระบบทั้ง 45 ชื่อ


ชื่อสามัญที่มาของชื่อ
Veritateเวริทาเทกร่อนมาจากคำละติน "Vertitas" แปลว่า ความจริง
Speสเปกร่อนมาจากคำละติน "Spes" แปลว่า ความหวัง
Musicaมูซิคาคำละตินของคำว่า "music"
Arionแอเรียนศิลปินกรีกโบราณ ผู้ถูกลักพาตัวและได้รับการช่วยเหลือโดยปลาโลมา
Fafnirฟาฟเนียร์คนแคระในประมวลเรื่องปารัมปราของนอร์สผู้กลายร่างเป็นมังกร
Orbitarออร์บิทาร์คำประดิษฐ์ของอเมริกัน ที่มีความหมายสดุดีภารกิจอวกาศขององค์การนาซา
Chalawanชาละวันพญาจระเข้ตามนิทานพื้นบ้านเรื่องไกรทอง
Taphao Thongตะเภาทองลูกสาวเศรษฐีในนิทานพื้นบ้านเรื่องไกรทอง
Taphao Kaewตะเภาแก้วลูกสาวเศรษฐีในนิทานพื้นบ้านเรื่องไกรทอง
Helvetiosเฮลเวเชียสคำละตินของคำว่า "the Helvetian" ซึ่งเป็นชื่อชนเผ่าแห่งหนึ่งในสวิสเซอร์แลนด์ในยุคกลาง
Dimidiumดิมิเดียมคำละติน แปลว่า ครึ่ง สื่อถึงมวลของดาวเคราะห์ดวงนี้ที่เป็นครึ่งหนึ่งของดาวพฤหัสบดี
Copernicusโคเพอร์นิคัสนักดาราศาสตร์ชาวโปล นิโคเลาส์ โคเพอร์นิคัส ผู้เสนอแนวคิดเรื่องจักรวาลที่มีดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลางในหนังสือชื่อ "De revolutionibus orbium coelestium"
Galileoกาลิเลโอกาลิเลโอ กาลิเลอี นักดาราศาสตร์ชาวอิตาลี ผู้ได้ชื่อว่าเป็นบิดาแห่งนักดาราศาสตร์ภาคสังเกตการณ์ และบิดาแห่งวิชาฟิสิกส์ยุคใหม่ ผู้ค้นพบบริวารของดาวพฤหัสบดี ดิถีของดาวศุกร์ และอื่น ๆ
Braheบราห์ทีโค บราห์ นักดาราศาสตร์ชาวเดนมาร์ก ผู้ทำแผนที่ดาวฤกษ์และดาวเคราะห์ด้วยความแม่นยำ
Lipperheyลิพเพอร์ไฮฮันส์ ลิพเพอร์ไฮ ช่างทำแว่นชาวเยอรมัน-ดัตช์ เป็นผู้ประดิษฐ์กล้องโทรทรรศน์เป็นคนแรก
Janssenยันส์เซินช่างแว่นชาวดัตข์ เป็นอีกผู้หนึ่งที่เป็นที่ถกเถียงกันว่าอาจเป็นผู้ประดิษฐ์กล้องโทรทรรศน์เป็นคนแรก และอาจมีส่วนในการประดิษฐ์กล้องจุลทรรศน์ด้วย
Harriotแฮร์ริออตทอมัส แฮริออต นักดาราศาสตร์ชาวอังกฤษ ผู้มีส่วนในการทำแผนที่ดวงจันทร์จากการสังเกตผ่านกล้องโทรทรรศน์เป็นครั้งแรก
Amateruอะมะเตะรุชื่อย่อของเทพอะมะเตะระสึ ซึ่งเป็นเทพีแห่งดวงอาทิตย์ตามนิกายชินโตของญี่ปุ่น
Hypatiaไฮพาเชียนักดาราศาสตร์ นักปรัชญา และนักคณิตศาสตร์ชาวกรีกในยุคคริสต์ศตวรรษที่ 5
Ranแรนเทพีแห่งท้องทะเลของนอร์ส
AEgirไอยีร์เทพแห่งมหาสมุทร สามีของแรน
Tadmorตัดมอร์ชื่อโบราณของเมืองแพลไมรา เมืองโบราณในประเทศซีเรีย
Dagonดากอนเทพของเซมิติก มีร่างเป็นครึ่งคนครึ่งปลา
Tonatiuhโตนาติยูห์เทพแห่งดวงอาทิตย์ของแอซเทก
Meztliเมซต์ลีเทพีแห่งดวงจันทร์ของแอซเทก
Ogmaอ็อกมาเทพแห่งการโน้มน้าว การเขียน และความแข็งแกร่งของชาวเคลต์ในไอร์แลนด์และสก็อตแลนด์
Smertriosสเมียร์ทริออสเทพแห่งสงครามของชาวกอล
Intercrusอินเตอร์ครัสคำว่า "หว่างขา" เขียนในแบบละติน สื่อถึงตำแหน่งของดาวในกลุ่มดาวหมีใหญ่
Arkasอาร์คัสบุตรของคัลลิสโตในประมวลเรื่องปารัมปรากรีก
Cervantesเซร์บันเตสกวีชาวสเปน ผู้เขียนเรื่อง El Ingenioso Hidalgo Don Quixote de la Mancha
Quijoteกีโคเตตัวละครหลักในเรื่อง El Ingenioso Hidalgo Don Quixote de la Mancha
Dulcineaดุลซีเนอาตัวละครในเรื่อง El Ingenioso Hidalgo Don Quixote de la Mancha
Rocinanteโรซีนันเตม้าในเรื่อง El Ingenioso Hidalgo Don Quixote de la Mancha
Sanchoซันโชตัวละครในเรื่อง El Ingenioso Hidalgo Don Quixote de la Mancha
Thestiasเทสเทียสเทพีของกรีก เป็นแม่ของแฝดคาสเตอร์กับพอลลักซ์
Lichลิชผีดิบในนิทาน ผู้มีเวทมนต์ควบคุมผีดิบตนอื่นได้
Draugrดร๊อกร์ผีดิบในประมวลเรื่องปารัมปราของนอร์ส
Poltergeistพอลเทอร์ไกสท์ภูตที่สร้างความเอะอะ
Phobetorโฟบีเตอร์เทพแห่งฝันร้ายตามประมวลเรื่องปารัมปรากรีก เป็นลูกของนิกซ์
Titawinติตะวินชื่อเดิมของเมืองเมดีนาออฟเตตูอันปัจจุบันอยู่ในตอนเหนือของประเทศโมร็อกโก
Saffarซอฟฟาร์นักคณิตศาสตร์ นักภูมิศาสตร์ และดาราศาสตร์ในคริสต์ศตวรรษที่ 11 ในอันดาลูเซีย
Samhซัมฮ์นักคณิตศาสตร์และนักดาราศาสตร์ในคริสต์ศตวรรษที่ 11 ในอันดาลูเซีย
Majritiมัจรีตีย์นักคณิตศาสตร์และนักดาราศาสตร์ในคริสต์ศตวรรษที่ 10 ในอันดาลูเซีย
Libertasลิเบอร์ทัสคำละติน แปลว่า เสรีภาพ
Fortitudoฟอร์ทิทูโดคำละติน แปลว่า ความห้าวหาญ

บทความที่เกี่ยวข้อง