สมาคมดาราศาสตร์ไทย

แกะรอยดาราจักรแคระคนยิงธนู

แกะรอยดาราจักรแคระคนยิงธนู

25 ต.ค. 2546
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
เมื่อเกือบสิบปีที่แล้ว นักดาราศาสตร์ได้ค้นพบดาราจักรเพื่อนบ้านใหม่ที่ถูกลืมมาเป็นเวลานาน เป็นดาราจักรที่อยู่ใกล้ดาราจักรทางช้างเผือกมากที่สุด ใกล้กว่าดาราจักรเมฆมาเจลันใหญ่หลายเท่า ดาราจักรนี้มีชื่อว่า ดาราจักรแคระคนยิงธนู ด้วยเหตุที่ดาราจักรนี้อยู่ด้านหลังใจกลางดาราจักรทางช้างเผือก จึงถูกฝุ่นแก๊สที่หนาทึบบดบังไป จึงยากแต่การค้นหาและสำรวจ

แต่ล่าสุด นักดาราศาสตร์จากมหาวิทยาลัยเวอร์จีเนียสามารถสร้างแผนที่การกระจายของดาวฤกษ์ในดาราจักรแคระคนยิงธนูได้แล้ว การสำรวจนี้ทำโดยอาศัยข้อมูลของดาวฤกษ์ชนิดเอ็มที่ได้ข้อมูลจากโครงการทูแมส (2MASS) ประเด็นสำคัญที่พบในครั้งนี้ได้แก่

 ดาราจักรแคระคนยิงธนูจะมีความสว่างรวม 3.6 หางของดาราจักรแคระคนยิงธนูที่เกิดจากแรงน้ำขึ้นลง (tidal force) ของดาราจักรทางช้างเผือกลากยาวเป็นรูปก้นหอยรอบดาราจักร เมื่อมองจากโลกจะเห็นหางนี้พาดเป็นวงเกือบครบวง 

 ดวงอาทิตย์อยู่ห่างจากแนวของระนาบวงโคจรของดาราจักรแคระคนยิงธนูนี้เพียงไม่กี่พันปีแสง เป็นไปได้ว่าดาวเพื่อนบ้านของดวงอาทิตย์บางดวงเป็นดาวของดาราจักรนี้ 

 ตำแหน่งของใจกลางดาราจักรแคระคนยิงธนูตรงกับตำแหน่งของกระจุกดาว M54 พอดี

แบบจำลองแสดงการกระจายของดาวในดาราจักรแคระคนยิงธนู ขดก้นหอยสีน้ำเงินแสดงตำแหน่งของดาวในดาราจักรทางช้างเผือก จุดสีเหลืองคือตำแหน่งของดวงอาทิตย์ สายสีแดงเข้มแทนหางของดาราจักรแคระคนยิงธนู (ภาพจาก David Law)

แบบจำลองแสดงการกระจายของดาวในดาราจักรแคระคนยิงธนู ขดก้นหอยสีน้ำเงินแสดงตำแหน่งของดาวในดาราจักรทางช้างเผือก จุดสีเหลืองคือตำแหน่งของดวงอาทิตย์ สายสีแดงเข้มแทนหางของดาราจักรแคระคนยิงธนู (ภาพจาก David Law)

ที่มา: