สมาคมดาราศาสตร์ไทย

พบดาราจักรใหม่ อยู่ข้างบ้าน

พบดาราจักรใหม่ อยู่ข้างบ้าน

3 ก.พ. 2562
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นักดาราศาสตร์ค้นพบดาราจักรแห่งใหม่ที่อยู่ไม่ไกลจากดาราจักรของเรานี่เอง ดาราจักรนี้มีชื่อว่า เบดิน 1 (Bedin 1) อยู่ห่างออกไป 30 ล้านปีแสง มีความกว้างเพียง 3,000 ปีแสงเท่านั้น มีความส่องสว่างน้อยกว่าดาราจักรทางช้างเผือกราวหนึ่งพันเท่า 

เบดิน เป็นดาราจักรประเภทที่เรียกว่า ดาราจักรทรงกลมแคระ เป็นดาราจักรขนาดเล็ก ความส่องสว่างต่ำ มีฝุ่นภายในดาราจักรน้อยมาก และประกอบด้วยดาวฤกษ์อายุมาก นักดาราศาสตร์พบดาราจักรประเภทนี้ในกลุ่มท้องถิ่นแล้ว 36 ดาราจักร ในจำนวนนี้ 22 ดาราจักรเป็นบริวารของทางช้างเผือกของเรา

ภาพแสดงตำแหน่งของดาราจักร เบดิน ที่ฝังอยู่ในกระจุกดาวเอ็นจีซี 6752 สองภาพบนถ่ายโดยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล ภาพล่างถ่ายโดยดิจิทัลสกายเซอร์เวย์ (จาก NASA, ESA, L. Bedin)

การค้นพบนี้เป็นการค้นพบโดยบังเอิญ ดร.ลุยกี เบดิน จากหอสังเกตการณ์ดาราศาสตร์ปาดัว หัวหน้าคณะวิจัยกล่าวว่า "งานของเราคือใช้กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลสำรวจดาวฤกษ์ในกระจุกดาวทรงกลม เอ็นจีซี 6752 เพื่อวัดอายุของกระจุกดาวแห่งนี้ แต่ระหว่างการศึกษาเรากลับพบกลุ่มของดาวฤกษ์จาง ๆ จำนวนหนึ่งอยู่ที่ขอบภาพ"

จากการวิเคราะห์ความส่องสว่างและอุณหภูมิ เราเชื่อว่าดาวเหล่านี้ไม่ใช่สมาชิกของกระจุกดาวซึ่งเป็นสมาชิกของดาราจักรทางช้างเผือก แต่อยู่ไกลออกไปหลายล้านปีแสง 

ส่วนหนึ่งของกระจุกดาวเอ็นจีซี 6752 ภาพถ่ายโดยกล้องเอซีเอสของกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล แสดงดาวฤกษ์จาง ๆ กลุ่มหนึ่งที่อยู่ท่ามกลางดาวที่สว่างกว่าของกระจุก ดาวจางกลุ่มนั้นคือดาราจักรที่อยู่ห่างไกลออกไป 
 (จาก NASA ESA Hubble Bedin et al.)


แม้ดาราจักรทรงกลมแคระไม่ใช่ดาราจักรที่หายาก แต่ดาราจักรเบดิน ก็มีสิ่งน่าสนใจอย่างหนึ่ง นั่นคือดาราจักรนี้อยู่ในตำแหน่งที่โดดเดี่ยวมาก ดาราจักรขนาดใหญ่ที่อยู่ใกล้เบดิน ที่สุดคือ เอ็นจีซี 6744  ยังอยู่ห่างออกไป ล้านปีแสง นี่ทำให้เบดิน เป็นดาราจักรแคระที่อยู่โดดเดี่ยวที่สุดเท่าที่เคยรู้จัก

จากสมบัติของดาวฤกษ์ในดาราจักร ดร.เบดินและคณะประเมินว่าดาราจักรนี้มีอายุประมาณ 13 พันล้านปี ซึ่งแก่เกือบเท่าอายุของดาราจักรเองเลยทีเดียว