สุริยุปราคา 21 พฤษภาคม 2555

เช้าวันจันทร์ที่ 21 พฤษภาคม 2555 จะเกิดอุปราคาครั้งแรกของปี เป็นสุริยุปราคาวงแหวนที่เกิดขึ้นหลังจากดวงจันทร์เพิ่งจะผ่านตำแหน่งไกลโลกที่สุดมาเมื่อ 2 วันก่อนหน้านั้น เส้นทางคราสวงแหวนผ่านพื้นที่บางส่วนของประเทศจีน ญี่ปุ่น ทางเหนือของมหาสมุทรแปซิฟิก และสหรัฐอเมริกา (ดูรายละเอียดในบทความ อุปราคาและดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ในปี 2555)

ประเทศไทยสามารถสังเกตสุริยุปราคาครั้งนี้ได้ โดยเห็นเป็นสุริยุปราคาบางส่วนในหลายพื้นที่ ได้แก่ ภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออก โดยเกิดสุริยุปราคาขณะดวงอาทิตย์ขึ้น ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเห็นดวงอาทิตย์แหว่งมากที่สุดและนานกว่าภาคอื่น ๆ



หมายเหตุ :

    1. ขนาดของสุริยุปราคา หมายถึงสัดส่วนที่ดวงจันทร์บังดวงอาทิตย์ วัดตามแนวเส้นผ่านศูนย์กลางของดวงอาทิตย์ ยิ่งมีค่ามากแสดงว่าดวงอาทิตย์ยิ่งแหว่งเว้ามาก (0.5 หมายถึงดวงอาทิตย์ถูกบังครึ่งดวง เป็นต้น)
    2. มุมเงย คือ มุมที่วัดจากขอบฟ้า ขึ้นไปหาตำแหน่งดวงอาทิตย์บนท้องฟ้า
    3. ทุกจังหวัดในตารางจะเห็นดวงอาทิตย์แหว่งมากที่สุดขณะดวงอาทิตย์ขึ้น
    4. เมฆหมอกใกล้ขอบฟ้าอาจบดบังดวงอาทิตย์ขณะขึ้นมาอยู่เหนือขอบฟ้าแล้ว จึงเริ่มเห็นดวงอาทิตย์ช้ากว่าเวลาที่ระบุ ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศและสภาพแวดล้อม
    5. โดยปกติ การระบุเวลาดวงอาทิตย์ขึ้นจะหมายถึงเวลาที่ขอบด้านบนของดวงอาทิตย์แตะขอบฟ้า แต่ในตารางนี้ใช้เวลาเมื่อขอบด้านล่างของดวงอาทิตย์แตะขอบฟ้า (ดวงอาทิตย์ขึ้นมาอยู่เหนือขอบฟ้าทั้งดวง)
    6. อำเภอเมืองของจังหวัดอื่น ๆ และรายละเอียดเพิ่มเติม ดูได้จากตารางเวลาสำหรับทุกจังหวัดทั่วประเทศ

การสังเกตสุริยุปราคา

โดยทั่วไป การดูดวงอาทิตย์ด้วยตาเปล่า ไม่ว่าในยามปกติหรือขณะเกิดสุริยุปราคาบางส่วน ล้วนเป็นสิ่งที่ต้องหลีกเลี่ยง เนื่องจากแสงอาทิตย์ที่สว่างเจิดจ้าสามารถทำอันตรายต่อดวงตาของเราได้ แต่เราอาจสังเกตดวงอาทิตย์ได้เป็นเวลาสั้น ๆ ขณะที่ดวงอาทิตย์เพิ่งขึ้นเหนือขอบฟ้าหรือใกล้ตกลับขอบฟ้า ซึ่งเป็นช่วงที่แสงอาทิตย์ต้องเดินทางผ่านบรรยากาศเป็นระยะทางไกลกว่าเมื่ออยู่สูงบนท้องฟ้า

สุริยุปราคาบางส่วนในเช้าวันที่ 21 พฤษภาคม 2555 ดวงอาทิตย์จะแหว่งตั้งแต่ปรากฏขึ้นเหนือขอบฟ้า ช่วงนั้นดวงอาทิตย์เป็นสีแดงหรือสีส้ม อาจสังเกตด้วยตาเปล่าได้ แต่เมื่อดวงอาทิตย์ลอยสูงขึ้นจนเปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือขาว และมีความเข้มแสงมากขึ้น ให้ระมัดระวัง อย่าจ้องดูดวงอาทิตย์ด้วยตาเปล่า และอย่าดูผ่านกล้องที่ไม่มีแผ่นกรองแสงปิดหน้ากล้อง ให้ใช้แผ่นกรองแสง เช่น แว่นสุริยะ หน้ากากหรือแว่นตาที่ช่างเชื่อมโลหะใช้ (ต้องทึบมากพอ ดูแล้วสบายตา) ช่วยลดแสงของดวงอาทิตย์


วัสดุกรองแสงที่ไม่ปลอดภัยและควรหลีกเลี่ยง ได้แก่ กระจกรมควัน (เป็นวิธีหนึ่งที่แนะนำกันในอดีต แต่ในทางปฏิบัติ การรมควันอาจไม่สม่ำเสมอ หรือเสี่ยงต่อการแตก) แว่นกันแดด กระดาษห่อลูกอม แผ่นดิสเก็ตต์ ฟิล์มเอกซ์เรย์ ฟิล์มถ่ายรูป ฯลฯ แนะนำว่าอย่านำมาใช้ดูดวงอาทิตย์ แม้ว่าวัสดุเหล่านี้จะมีความสามารถในการกรองแสงย่านแสงขาว แต่รังสีอินฟราเรดสามารถทะลุผ่านได้ และไม่ปลอดภัยต่อดวงตา


นอกจากการสังเกตทางตรง ยังมีวิธีสังเกตทางอ้อม คือการให้แสงอาทิตย์ส่องผ่านกล้องโทรทรรศน์หรือกล้องสองตาไปตกที่ฉากรับภาพ หากไม่มีกล้องโทรทรรศน์ สามารถสังเกตได้ด้วยหลักการของกล้องรูเข็ม โดยนำกระดาษมาเจาะเป็นรูขนาด 1 เซนติเมตร แล้วเอาไปประกบกับกระจกเงาด้วยเทปกาว จากนั้นนำกระจกที่ปิดให้เหลือช่องขนาดเล็กนี้ไปรับแสงอาทิตย์ ให้แสงสะท้อนไปที่ผนัง ดวงกลมที่ปรากฏบนผนังคือภาพดวงอาทิตย์ มีลักษณะแหว่งเว้าตามสุริยุปราคาที่เกิดขึ้นบนท้องฟ้า


ขนาดของภาพดวงอาทิตย์บนฉากแปรผันตามระยะห่างระหว่างกระจกกับฉากรับภาพ โดยที่ระยะ 1 เมตรจะได้ภาพดวงอาทิตย์ขนาดประมาณ 9 มิลลิเมตร ดังนั้นที่ระยะห่าง 10 เมตร จะได้ภาพดวงอาทิตย์ขนาด 9 เซนติเมตร วิธีนี้ทำให้เราสามารถสังเกตสุริยุปราคาได้โดยไม่ต้องกังวลว่าจะเป็นอันตรายต่อดวงตา แต่พึงระวังอย่าให้ใครที่เดินผ่านไปมามีโอกาสหันมามองแสงอาทิตย์ที่สะท้อนออกมาจากกระจก

สุริยุปราคาวันนี้เกิดขณะดวงอาทิตย์ขึ้น และสิ้นสุดลงไม่นานหลังดวงอาทิตย์ขึ้น จึงต้องแน่ใจว่าสังเกตจากสถานที่ที่ขอบฟ้าด้านทิศตะวันออก เยื้องไปทางซ้ายเล็กน้อย เปิดโล่ง ไม่มีสิ่งใดบดบัง หรือสังเกตจากอาคารสูงที่ไม่มีอาคารใกล้เคียงตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกของจุดสังเกต

หลังจากสุริยุปราคาในปีนี้ ประเทศไทยจะว่างเว้นจากสุริยุปราคาไปอีกนานถึง 4 ปี สุริยุปราคาครั้งถัดไปสำหรับประเทศไทยเกิดขึ้นในเช้าวันพุธที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2559 วันนั้นเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงพาดผ่านเกาะต่าง ๆ ของประเทศอินโดนีเซีย ภาคใต้จึงมีโอกาสเห็นดวงอาทิตย์แหว่งมากกว่าภาคอื่น ๆ

ดูเพิ่ม

    ● ตารางเวลาสำหรับอำเภอเมืองของทุกจังหวัดทั่วประเทศ
    ● อุปราคาและดาวศุกร์ผ่านหน้าดวงอาทิตย์ในปี 2555
    ● จันทรุปราคาบางส่วน : 4 มิถุนายน 2555

เว็บถ่ายทอดสด

    ● Solar Eclipse - Ustream.TV - จากสหรัฐอเมริกา (เริ่มถ่ายทอดเวลา 07:00 น.)
    ● สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ - จากโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น (เริ่มถ่ายทอดเวลา 04:19 น.)
    ● SLOOH Space Camera - จากญี่ปุ่นและสหรัฐอเมริกา (เริ่มถ่ายทอดเวลา 04:30 น.)
    ● Eclipse Live from Fujiyama - จากภูเขาฟูจิ ประเทศญี่ปุ่น (เริ่มถ่ายทอดเวลา 05:00 น.)
    ● Live-eclipse - [1][2] - จากญี่ปุ่น (เริ่มถ่ายทอดเวลา 04:00 น.)
    ● Hong Kong Observatory Webcast - จากฮ่องกง ประเทศจีน (เริ่มถ่ายทอดเวลา 03:41 น.)