สมาคมดาราศาสตร์ไทย

พัลซาร์จอมเขมือบ

พัลซาร์จอมเขมือบ

1 ต.ค. 2541
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นักดาราศาสตร์สองกลุ่มได้พบพัลซาร์ดวงหนึ่ง พัลซาร์นี้หมุนรอบตัวเองด้วยความเร็ว 400 รอบต่อวินาที พร้อม ๆ กับสาดส่องลำของรังสีเอกซ์ออกมารอบตัว และกำลังโคจรรอบดาวฤกษ์สหายอีกดวงหนึ่ง ดาวนิวตรอนนี้ค้นพบโดยยาน RXTE (Rossi X-ray Timing Explorer) 

นักดาราศาสตร์สองกลุ่มนี้ กลุ่มหนึ่งทำหน้าที่วัดความเร็วในการหมุนรอบตัวเอง อีกกลุ่มหนึ่งวัดคาบการโคจรรอบดาวสหาย ซึ่งได้ผลออกมาว่า มันโคจรรอบดาวสหายครอบ รอบทุก ๆ ชั่วโมง นักดาราศาสตร์เชื่อว่า พัลซาร์จะหมุนติ้วในขณะที่ดึงดูดมวลสารเข้าไป แต่ตั้งแต่อดีตมายังไม่สามารถพิสูจน์สันนิษฐานนี้ได้ เนื่องจากในอดีตที่ผ่านมา พบว่าพัลซาร์ที่หมุนรอบตัวเองเร็วอย่างนี้จะอยู่อย่างโดดเดี่ยว ไม่มีดาวสหายดังเช่นพัลซาร์ดวงที่เพิ่งค้นพบใหม่นี้  แก๊สจากบรรยากาศชั้นนอกของดาวสหายกำลังถูกดาวนิวตรอนแย่งชิงเอาไปตลอดเวลา แก๊สที่ถูกขโมยไปนี้จะเคลื่อนที่ไปรอบ ๆ ดาวนิวตรอนก่อตัวเป็นจาน accreation disk ในขณะที่แก๊สควงสว่านเข้าสู่ดาวนิวตรอนนั้น ดาวนิวตรอนก็จะสาดส่องลำของรังสีเอกซ์ออกไป จนในที่สุด ดาวฤกษ์สหายนั้นก็จะถูกแย่งชิงมวลสารไปจนหมด ขณะนี้ดาวสหายของดาวนิวตรอนนี้มีมวลเพียง 15 เปอร์เซ็นต์ของมวลดวงอาทิตย์เท่านั้น เมื่อดาวสหายถูกกลืนไปจนหมดแล้ว ดาวนิวตรอนก็จะหยุดปลดปล่อยลำรังสีเอกซ์เช่นกัน และอัตราการหมุนรอบตัวเองก็จะค่อย ๆ ช้าลงด้วย รายละเอียดเกี่ยวกับดาวนิวตรอนนี้ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Nature วันที่ 23 กรกฎาคม 

ภาพวาดของจิตรกรที่แสดงการโขมยแก๊สของดาวนิวตรอนจากดาวสหาย (ดาวสีแดงที่อยู่ข้างหลัง)

ภาพวาดของจิตรกรที่แสดงการโขมยแก๊สของดาวนิวตรอนจากดาวสหาย (ดาวสีแดงที่อยู่ข้างหลัง)

ที่มา: