สมาคมดาราศาสตร์ไทย

หลุมดำในใจกลาง M33

หลุมดำในใจกลาง M33

30 ก.ค. 2544
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นักดาราศาสตร์จากมหาวิทยาลัยรัตเกอรส์ได้ใช้กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลวัดความเร็วของดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้ใจกลางของดาราจักร M33 ดาราจักรกังหันที่อยู่ใกล้ดาราจักรทางช้างเผือกมากดาราจักรหนึ่ง โดยทั่วไป ใจกลางดาราจักรชนิดก้นหอยจะมีหลุมดำขนาดยักษ์ที่มีมวลนับล้านเท่าของดวงอาทิตย์อยู่ ซึ่งจะตรวจสอบได้จากการเคลื่อนที่ที่เร็วมากของดาวฤกษ์บริเวณข้างเคียง แต่จากการสำรวจ M33 กลับพบว่าดาวฤกษ์บริเวณใจกลางมีการเคลื่อนที่เชื่องช้ากว่าปรกติ

เมื่อปีที่แล้ว เดวิด เมอริตต์ และลอรา เฟอรารีส ได้พบความสัมพันธ์ระหว่างมวลของหลุมดำกับความเร็วของดาวฤกษ์ข้างเคียง ตามความสัมพันธ์นี้ และจากความเร็วของดาวฤกษ์ที่ฮับเบิลวัดได้ M33 อาจไม่มีหลุมดำที่ใจกลางก็ได้ หรือถ้ามี หลุมดำนั้นก็จะมีมวลเพียงไม่เกิน 3,000 เท่าของดวงอาทิตย์ แม้แต่หลุมดำที่อยู่ในใจกลางดาราจักรทางช้างเผือกที่ถือว่าเป็นหลุมดำใจกลางดาราจักรมีมวลน้อยมากที่สุดหลุมหนึ่งแล้ว ยังมีมวลมากกว่าของ M33 นี้ถึงหนึ่งพันเท่า 

การค้นพบหลุมดำที่มีมวลน้อยเป็นเรื่องท้าทายมาก นอกจากนี้ยังมีความสำคัญต่อการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างหลุมดำกับดาราจักร และยังช่วยให้เข้าใจถึงกลไกการกำเนิดของทั้งหลุมดำและดาราจักรอีกด้วย 

นักดาราศาสตร์ที่สำรวจในครั้งนี้ตั้งใจจะใช้กล้องฮับเบิลสำรวจต่อเพื่อเก็บข้อมูลให้ละเอียดขึ้น เพื่อที่จะพิสูจน์ให้แน่ชัดว่าในดาราจักรนี้มีหลุมดำที่ใจกลางจริงหรือไม่ หากมีจริง M33 ก็จะเป็นดาราจักรที่มีหลุมดำที่ใจกลางที่มีมวลน้อยที่สุดเท่าที่เคยพบ หากไม่มี มันก็จะเป็นดาราจักรชนิดก้นหอยดาราจักรแรกที่พบว่าไม่มีหลุมดำที่ใจกลาง

M33 ดาราจักรชนิดก้นหอยเพื่อนบ้านของทางช้างเผือก อาจเป็นดาราจักรแรกในประเภทนี้ที่ไม่มีหลุมดำที่ใจกลาง

M33 ดาราจักรชนิดก้นหอยเพื่อนบ้านของทางช้างเผือก อาจเป็นดาราจักรแรกในประเภทนี้ที่ไม่มีหลุมดำที่ใจกลาง

ที่มา: