สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ดาวใหม่ในอาณาจักรดาวเก่า

ดาวใหม่ในอาณาจักรดาวเก่า

20 ก.ค. 2545
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
ดาราจักรแบบทรงรี เป็นดาราจักรรูปแบบหนึ่งที่มีอยู่ในอวกาศ มีรูปร่างทรงรีเหมือนรังไหม ไม่มีแขนยืดยาวบิดเป็นเกลียวให้สวยงามเหมือนดาราจักรชนิดก้นหอย ดาราจักรชนิดนี้จึงมักเป็นเป้าหมายบนท้องฟ้าที่ไม่ค่อยน่าสะดุดตาเท่าใดนัก แต่สำหรับนักจักรวาลวิทยาที่ต้องการศึกษาต้นกำเนิดและประวัติยุคต้อนของเอกภพแล้ว จะให้ความสนใจกับดาราจักรทรงรีมาก เนื่องจากดาราจักรทรงรีเป็นแหล่งรวมของดาวฤกษ์และกระจุกดาวที่มีอายุเก่าแก่ที่สุดในเอกภพ และไม่เคยมีการพบสัญญาณของสิ่งที่เกิดใหม่ในดาราจักรชนิดนี้เลย 

NGC 4365 ในกระจุกดาราจักรหญิงสาว ก็เป็นดาราจักรทรงรีดาราจักรหนึ่ง ซึ่งนักดาราศาสตร์เคยเชื่อว่าไม่แตกต่างไปจากดาราจักรทรงรีทั่วไป แต่ มาร์คุส คิสส์เลอร์-พาทิก จากอีเอสโอและคณะ ได้ใช้ข้อมูลจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลและกล้องวีแอลทีสำรวจดาราจักรนี้โดยนำภาพถ่ายแสงขาวที่ถ่ายได้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลผนวกเข้าภาพถ่ายอินฟราเรดที่ถ่ายโดยกล้อง Antu ขนาด 8.2 เมตรของวีแอลทีแล้วพบว่า มีกระจุกดาวที่มีอายุน้อยเพียงไม่กี่พันล้านปีอยู่เป็นจำนวนมาก การค้นพบวัตถุอายุน้อยในดาราจักรทรงรีอย่างนี้ทำให้นักดาราศาสตร์ต้องเปลี่ยนความเชื่อเดิม ๆ เกี่ยวกับวิวัฒนาการของดาราจักร 

นอกจากนี้ นักดาราศาสตร์ยังได้พบว่าในดาราจักรนี้มีกระจุกดาวอยู่ถึง แบบ จากเดิมที่เคยพบเพียงแบบเดียว คือกระจุกดาวที่มีอายุมากที่สุดและมีโลหะอยู่น้อย ส่วนอีกสองชนิดที่เพิ่งพบใหม่คือ กระจุกดาวที่มีอายุน้อยและมีโลหะมาก กับอีกชนิดหนึ่งที่มีอายุมากแต่มีโลหะมาก 

การสำรวจในขั้นต่อไป คิสสเลอร์-พาทิก จะสำรวจด้วยกล้องโทรทรรศน์เคกในฮาวายซึ่งมีขนาดใหญ่ถึง 10 เมตร ซึ่งเป็นได้ว่าอาจพบดาวใหม่ ๆ ในดาราจักรทรงรีอื่น ๆ อีกเช่นเดียวกัน 


ภาพส่วนหนึ่งของดาราจักร NGC 4365 ในกลุ่มดาวหญิงสาว เกิดจากการผนวกภาพที่ได้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลและวีแอลที (ภาพจาก ESA/NASA/ESO)

ภาพส่วนหนึ่งของดาราจักร NGC 4365 ในกลุ่มดาวหญิงสาว เกิดจากการผนวกภาพที่ได้จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลและวีแอลที (ภาพจาก ESA/NASA/ESO)

ภาพแสดงการกระจายตัวของกระจุกดาวทรงกลมในดาราจักร NGC 4365 จุดที่อยู่ในวงกลมสีแดงคือกระจุกดาวอายุมาก จุดที่อยู่ในวงกลมสีน้ำเงินคือกระจุกดาวอายุน้อย (ภาพจาก ESO)

ภาพแสดงการกระจายตัวของกระจุกดาวทรงกลมในดาราจักร NGC 4365 จุดที่อยู่ในวงกลมสีแดงคือกระจุกดาวอายุมาก จุดที่อยู่ในวงกลมสีน้ำเงินคือกระจุกดาวอายุน้อย (ภาพจาก ESO)

แอนทู <wbr>กล้องโทรทรรศน์ยักษ์ขนาด <wbr>8.2 <wbr>เมตร <wbr>หนึ่งใน <wbr>4 <wbr>ของกล้องวีแอลที <wbr>(ภาพจาก <wbr>ESO)<br />

แอนทู กล้องโทรทรรศน์ยักษ์ขนาด 8.2 เมตร หนึ่งใน ของกล้องวีแอลที (ภาพจาก ESO)

ที่มา: