สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ดาราจักรกังหันพิสดาร

ดาราจักรกังหันพิสดาร

11 ก.พ. 2545
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
ในบรรดาดาราจักรหลากหลายรูปแบบในเอกภพ คงไม่มีใครปฏิเสธว่าดาราจักรชนิดก้นหอยมีรูปร่างสวยงามที่สุด 

สำหรับ จีน ไบรด์ ก็เช่นกัน เมื่อสิบห้าปีก่อน ขณะที่เขากำลังเพลิดเพลินกับรูปดาราจักร NGC 4622 ซึ่งเป็นดาราจักรชนิดก้นหอยที่มีแขนสองแขนวนตามเข็มนาฬิกาโอบล้อมอย่างรัดรูปนั้น เขาได้สังเกตว่า ลึกเข้าไปภายในดาราจักรกลับมีแขนอีกแขนหนึ่งวนรอบแกนดาราจักรในทิศทางทวนเข็มนาฬิกา 

ทิศทางของแขนที่ขัดกันเองเช่นนี้เป็นเรื่องที่แปลกประหลาดมาก ทำให้อดคิดไม่ได้ว่าดาราจักรนี้มีทิศทางการหมุนอย่างไร ปัญหานี้คั่งค้างอยู่ในใจของไบรด์มานานถึง 15 ปี จนเมื่อกลางปีที่แล้วนี้เองที่ไบรด์ได้มีโอกาสศึกษาดาราจักรนี้ด้วยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล ร่วมกับ รอน บยูทา จากมหาวิทยาลัยอลาบามา และ ทาร์ช ฟรีแมน จากวิทยาลัยชุมชนเบวิล มลรัฐอลาบามา แต่ผลออกมากลับยิ่งเพิ่มความพิสดารของดาราจักรนี้ยิ่งขึ้นไปอีก 

ก่อนหน้านี้ ไบรด์สันนิษฐานว่าดาราจักรคงจะหมุนทวนเข็มนาฬิกา ส่วนแขนสองข้างที่อยู่ชั้นนอกนั้นเป็นสายของดาวที่หลุดออกมาจากแขนดาราจักร ซึ่งข้อสันนิษฐานนี้มีเหตุผลและมีทฤษฎีรองรับที่ดี แต่ภาพจากฮับเบิลแสดงอย่างชัดเจนว่า ดาราจักรนี้หมุนตามเข็มนาฬิกา 

นั่นหมายความว่า ดาราจักรนี้หมุนโดยมีปลายแขนด้านนอกหมุนนำ หรือมีปลายแขนชี้ออกไปข้างนอกในทิศทางเดียวกับทิศทางการหมุน ซึ่งตรงข้ามกับดาราจักรกังหันทั่วไป และย่อมหมายความว่าแขนชั้นในที่หมุนทวนเข็มนาฬิกานั้น ก็มีทิศทางฝืนกับการหมุนของดาราจักรด้วย 

นักวิจัยคณะดังกล่าวเชื่อว่า ดาราจักรนี้น่าจะเคยถูกรบกวนจากดาราจักรอื่นมาก่อน โดยมีหลักฐานคือรูปร่างที่บิดเบี้ยวของแขนชั้นนอก นอกจากนี้ยังพบว่า NGC 4622 เคยกลืนกินดาราจักรข้างเคียงขนาดเล็กมาก่อน ซึ่งอาจจะเป็นสาเหตุสำคัญของทิศทางอันแสนพิลึกพิลั่นของดาราจักรนี้ก็ได้ 



NGC 4622 อยู่ในกลุ่มดาวคนครึ่งม้า ห่างออกไป 111 ปีแสง ภาพนี้ถ่ายโดยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2544 เป็นเวลานับปีที่นักดาราศาสตร์งุนงงกับรูปร่างของแขนของดาราจักรนี้ ซึ่งมีทิศทางเหมือนกับหมุนในทิศทางตรงข้ามกัน (ภาพโดย NASA Hubble Heritage Team)

จากภาพของฮับเบิล ทำให้ทราบว่า ดาราจักร NGC 4622 หมุนตามเข็มนาฬิกาโดยมีปลายแขนด้านนอกหมุนนำ และ แขนชั้นในหมุนในทิศทางตรงข้าม (ภาพโดย Z. Levay (STScI))

จากภาพของฮับเบิล ทำให้ทราบว่า ดาราจักร NGC 4622 หมุนตามเข็มนาฬิกาโดยมีปลายแขนด้านนอกหมุนนำ และ แขนชั้นในหมุนในทิศทางตรงข้าม (ภาพโดย Z. Levay (STScI))

<br />
NGC 4622 อยู่ในกลุ่มดาวคนครึ่งม้า ห่างออกไป 111 ปีแสง ภาพนี้ถ่ายโดยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2544 เป็นเวลานับปีที่นักดาราศาสตร์งุนงงกับรูปร่างของแขนของดาราจักรนี้ ซึ่งมีทิศทางเหมือนกับหมุนในทิศทางตรงข้ามกัน (ภาพโดย NASA / Hubble Heritage Team)


NGC 4622 อยู่ในกลุ่มดาวคนครึ่งม้า ห่างออกไป 111 ปีแสง ภาพนี้ถ่ายโดยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม 2544 เป็นเวลานับปีที่นักดาราศาสตร์งุนงงกับรูปร่างของแขนของดาราจักรนี้ ซึ่งมีทิศทางเหมือนกับหมุนในทิศทางตรงข้ามกัน (ภาพโดย NASA / Hubble Heritage Team)

ที่มา: