สมาคมดาราศาสตร์ไทย

พบดาวเคราะห์บริวารของดาวคู่ดวงที่สิบ

พบดาวเคราะห์บริวารของดาวคู่ดวงที่สิบ

29 ส.ค. 2558
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
ครั้งหนึ่ง นักดาราศาสตร์เคยเชื่อว่า ระบบดาวคู่จะมีดาวเคราะห์เป็นบริวารไม่ได้ แต่แล้วเมื่อปี 2555 กล้องเคปเลอร์ก็พบดาวเคราะห์บริวารดาวคู่เป็นครั้งแรก  แล้วก็พบมากขึ้นเรื่อย ๆ จนล่าสุด นักดาราศาสตร์จากมหาวิทยาลัยซานดิเอโกสเตตก็พบดาวเคราะห์ของดาวคู่อีกดวงหนึ่ง เป็นดาวเคราะห์ที่ผ่านหน้าดาวคู่ดวงที่สิบแล้ว 

นักดาราศาสตร์เรียกดาวเคราะห์ประเภทนี้ว่า แททูอิน ตามชื่อดาวเคราะห์ในภาพยนต์เรื่องสตาร์วอรส์ ซึ่งเป็นดาวเคราะห์ที่มีดวงอาทิตย์สองดวง 

ดาวเคราะห์แททูอินดวงนี้มีชื่อว่า เคปเลอร์-453บี (Kepler-453b) ระบบมีความน่าสนใจที่มีวงโคจรที่แกว่งไปมามาก บางครั้งดาวเคราะห์ผ่านเฉียดดาวฤกษ์ไปโดยไม่ผ่านหน้า มีเพียงเก้าครั้งในร้อยครั้งเท่านั้นที่ผ่านหน้า

ศ.เจอโรมี โอรอสซ์ จาก เอสดีเอสยู อธิบายว่า "นั่นหมายความว่า ถ้าเราเห็นดาวเคราะห์ประเภทนี้เท่าไหร่ ก็แสดงว่าจริง ๆ แล้วยังมีมากกว่าที่เห็นไม่น้อยกว่า 11 เท่า" 

คาบการแกว่งของดาวเคราะห์ดวงนี้คือ 103 ปี ดังนั้นกว่าดาวดวงนี้จะกลับมาผ่านหน้าดาวฤกษ์แม่อีกครั้ง ก็ต้องเป็น พ.ศ. 2609 

ดาวเคปเลอร์-453 บี เป็นดาวเคราะห์ต่างระบบของระบบดาวคู่ดวงที่สามที่เคปเลอร์ค้นพบที่โคจรอยู่ในเขตเอื้ออาศัย อาณาเขตของเขตเอื้ออาศัยรอบระบบดาวคู่มีความซับซ้อนกว่าเขตเอื้ออาศัยของดาวฤกษ์เดี่ยวมาก แต่ก็ยังอยู่ในวิสัยที่คำนวณได้หากรู้มวล ขนาด และอุณหภูมิของดาวฤกษ์ทั้งสอง อย่างไรก็ตาม ดาวเคปเลอร์-453 บี เป็นดาวแก๊สยักษ์ จึงไม่น่าจะมีสิ่งมีชีวิตแม้จะอยู่ในเขตที่อุณหภูมิพอเหมาะก็ตาม

ดาวฤกษ์ทั้งคู่โคจรรอบกันเองครบรอบทุก 27 วัน ดาวดวงใหญ่มีลักษณะคล้ายดวงอาทิตย์ มีมวล 94 เปอร์เซ็นต์ของดวงอาทิตย์ อีกดวงหนึ่งเล็กกว่ามีมวล 20 เปอร์เซ็นต์ของดวงอาทิตย์ อีกทั้งความสว่างและอุณหภูมิก็ต่ำกว่ามาก 

ระบบนี้อยู่ในกลุ่มดาวพิณ ห่างออกไป 1,400 ปีแสง คาดว่ามีอายุประมาณ 1-2 พันล้านปี ซึ่งน้อยกว่าอายุของระบบสุริยะของเรามาก

ดาวเคราะห์ที่เพิ่งค้นพบนี้โคจรอบดาวแม่รอบหนึ่งกินเวลา 240 วัน จากปริมาณของแสงดาวฤกษ์ที่ลดลงไปช่วงที่ถูกดาวเคราะห์บัง นักดาราศาสตร์คำนวณได้ว่าดาวเคปเลอร์-453 บี มีรัศมี 6.2 เท่าของโลก ส่วนมวลที่แน่ชัดยังคำนวณไม่ได้เท่าที่ข้อมูลดิบมีอยู่ในขณะนี้ แต่ก็พอจะประมาณได้ว่าน่าจะน้อยกว่า 16 เท่าของโลก 

การที่นักดาราศาสตร์พบดาวเคราะห์แบบแททูอินมากถึงระดับหลักสิบมีนัยสำคัญมาก เพราะอาจหมายความว่าระบบเช่นนี้เป็นสิ่งที่มีอยู่ทั่วไป ไม่ใช่สิ่งหายากดังที่เคยเชื่อกัน
ภาพในจินตนาการของศิลปินของดาวเคปเลอร์-453 บี (Kepler-453b) เป็นดาวเคราะห์ของดาวฤกษ์สองดวง

ภาพในจินตนาการของศิลปินของดาวเคปเลอร์-453 บี (Kepler-453b) เป็นดาวเคราะห์ของดาวฤกษ์สองดวง (จาก Mark Garlick)

ที่มา: