สมาคมดาราศาสตร์ไทย

แคสซีนีมองเห็นสนามแม่เหล็กของดาวพฤหัสบดี

แคสซีนีมองเห็นสนามแม่เหล็กของดาวพฤหัสบดี

29 ม.ค. 2544
รายงานโดย: วรเชษฐ์ บุญปลอด (worachateb@hotmail.com)
ภาพล่าสุดจากยานแคสซีนีที่กำลังมุ่งหน้าไปยังดาวเสาร์โดยแวะที่ดาวพฤหัสบดี เผยให้เห็นสนามแม่เหล็กที่เข้มข้นรอบดาวพฤหัสบดีในรูปแบบที่ไม่เคยมียานอวกาศลำใดเคยถ่ายได้มาก่อน ขณะที่ยานแคสซีนีอาศัยแรงโน้มถ่วงของดาวพฤหัสบดีในการนำยานสู่ดาวเสาร์ ยานได้ใช้อุปกรณ์ที่ทันสมัยในการตรวจจับภาพที่ไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า 

อุปกรณ์ถ่ายภาพสนามแม่เหล็ก ชื่อว่า Magnetospheric Imaging Instrument (MIMI) บนยานแคสซีนี ซึ่งประกอบด้วยกล้องถ่ายภาพไอออนและอนุภาคที่เป็นกลางทางไฟฟ้า พัฒนาโดยห้องปฏิบัติการฟิสิกส์ประยุกต์ของมหาวิทยาลัยจอห์นฮอปคินส์ สเปกโทรมิเตอร์ที่พัฒนาโดยมหาวิทยาลัยแมรีแลนด์โดย ดร.ดักลาส แฮมิลตัน และเครื่องตรวจจับอนุภาคพลังงานสูง พัฒนาโดย ดร.สเตฟาโน ลิวี แห่งห้องปฏิบัติการฟิสิกส์ประยุกต์ของมหาวิทยาลัยจอห์นฮอปคินส์และสถาบันที่ทำงานร่วมกัน การใช้อุปกรณ์ที่สามารถถ่ายภาพอนุภาคในช่วงพลังงานต่าง ๆ ทำให้ได้ภาพที่แสดงการกระจายตัวของอนุภาคหลายชนิดพร้อมกัน 

 

จากระยะห่าง 9.7 ล้านกิโลเมตร กล้องถ่ายภาพ MIMI สามารถบันทึกภาพของสนามแม่เหล็กที่เต็มไปด้วยอนุภาคพลังงานสูง ภาพต่อเนื่องเผยให้เห็นการบีบและคลายตัวของสนามแม่เหล็กรอบดาวพฤหัสบดีซึ่งกักอนุภาคต่าง ๆ จากลมสุริยะที่มาจากดวงอาทิตย์ ไม่เฉพาะไฮโดรเจนเท่านั้น แต่ยังมีออกซิเจน กำมะถัน และซัลเฟอร์ไดออกไซด์ที่พ่นออกมาจากภูเขาไฟบนไอโอ ธาตุและสารประกอบทางเคมีเหล่านี้ถูกเร่งให้มีความเร็วสูงขึ้น เกิดการชนกันทำให้อิเล็กตรอนหลุดออกมา จากนั้นเกิดอนุภาคที่เป็นกลางจนเป็นอิสระจากสนามแม่เหล็ก 

กระบวนการต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นที่ดาวพฤหัสบดี จะช่วยให้เราเข้าใจปรากฏการณ์ในอวกาศซึ่งเป็นผลจากลมสุริยะ และยังช่วยให้สามารถทำนายสภาวะของพายุคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่มีผลต่อการติดต่อสื่อสารและพลังงานไฟฟ้าบนโลก

 

สนามแม่เหล็กรอบดาวพฤหัสบดีจากยานแคสซีนี (ภาพจาก NASA/JPL)

สนามแม่เหล็กรอบดาวพฤหัสบดีจากยานแคสซีนี (ภาพจาก NASA/JPL)

ที่มา: