13-19 มกราคม 2562

●อาทิตย์, 13 มกราคม เวลาหัวค่ำ ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวอังคารที่ระยะ 8°
●จันทร์, 14 มกราคม จันทร์กึ่งข้างขึ้น (13:46 น.)
●พฤหัสบดี, 17 มกราคม เวลาเช้ามืด ดาวศุกร์อยู่ใกล้ดาวแอนทาเรสในกลุ่มดาวแมงป่องที่ระยะ 7.8° / เวลาหัวค่ำ ดวงจันทร์บังดาวฤกษ์ในกระจุกดาวไฮยาดีส ใกล้ดาวอัลเดบารันในกลุ่มดาววัว

20-26 มกราคม 2562

●จันทร์, 21 มกราคม จันทร์เพ็ญ (12:16 น.) เกิดจันทรุปราคาเต็มดวง ไม่เห็นในประเทศไทย
●อังคาร, 22 มกราคม ดวงจันทร์ใกล้โลกที่สุด (3 น. ระยะห่าง 357,342 กม.)
●พุธ, 23 มกราคม เวลาเช้ามืด ดาวศุกร์อยู่ใกล้ดาวพฤหัสบดีที่ระยะ 2.4°

27 มกราคม - 2 กุมภาพันธ์ 2562

●จันทร์, 28 มกราคม จันทร์กึ่งข้างแรม (04:10 น.)
●พุธ, 30 มกราคม ดาวพุธผ่านตำแหน่งร่วมทิศแนววงนอก
●พฤหัสบดี, 31 มกราคม เวลาเช้ามืด ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวพฤหัสบดีที่ระยะ 3°
●ศุกร์, 1 กุมภาพันธ์ เวลาเช้ามืด ดวงจันทร์อยู่ใกล้ดาวศุกร์ที่ระยะ 3°

ดาวเคราะห์และดวงจันทร์ (มกราคม 2562)

เดือนมกราคม 2562 มีดาวอังคาร (โชติมาตร +0.5 ถึง +0.9) เป็นดาวเคราะห์สว่างดวงเดียวอยู่บนท้องฟ้าเวลาหัวค่ำในกลุ่มดาวปลา ต้นเดือนดาวอังคารตกลับขอบฟ้าเวลา 5 ทุ่มครึ่ง ปลายเดือนตกเร็วขึ้นอีกครึ่งชั่วโมง ความสว่างของดาวอังคารลดลงเรื่อยๆ เนื่องจากอยู่ห่างโลกมากขึ้น

เวลาเช้ามืดมองเห็นดาวศุกร์ (โชติมาตร –4.6 ถึง –4.3) กับดาวพฤหัสบดี (โชติมาตร –1.8 ถึง –1.9) เป็นดาวสว่างโดดเด่นอยู่บนท้องฟ้าทิศตะวันออกเฉียงใต้ ช่วงแรกดาวศุกร์อยู่ในกลุ่มดาวคันชั่ง จากนั้นผ่านพื้นที่ของกลุ่มดาวแมงป่องในช่วงวันที่ 10-14 มกราคม ก่อนเข้าสู่กลุ่มดาวคนแบกงู ซึ่งมีดาวพฤหัสบดีปรากฏอยู่ ช่วงแรกดาวศุกร์ขึ้นก่อนดาวพฤหัสบดี โดยเวลาตี 4 ก็เริ่มเห็นดาวศุกร์อยู่เหนือขอบฟ้าแล้ว หลังจากดาวศุกร์กับดาวพฤหัสบดีเข้าใกล้กันที่สุดในเช้ามืดวันที่ 23 มกราคม ที่ระยะ 2.4° ดาวศุกร์จะขึ้นช้ากว่าและอยู่ต่ำกว่าดาวพฤหัสบดี วันที่ 6 มกราคม ดาวศุกร์ทำมุมห่างจากดวงอาทิตย์ที่สุด หลังจากนั้นเริ่มกลับเข้าใกล้ดวงอาทิตย์อย่างช้า ๆ หากสังเกตด้วยกล้องโทรทรรศน์จะเห็นดาวศุกร์เป็นเสี้ยวในช่วงแรก สว่างครึ่งดวงในวันที่ทำมุมห่างจากดวงอาทิตย์ที่สุด

หากไม่มีเมฆหมอกบดบัง สัปดาห์แรกของเดือนอาจยังพอมีโอกาสเห็นดาวพุธอยู่ใกล้ขอบฟ้าทิศตะวันออกในช่วงฟ้าสางโดยสว่างที่โชติมาตร –0.4 หลังจากนั้นดาวพุธเข้าใกล้ดวงอาทิตย์จนสังเกตได้ยาก ดาวเสาร์ (โชติมาตร +0.5 ถึง +0.6) อยู่ในกลุ่มดาวคนยิงธนู ต้นเดือนอยู่ร่วมทิศกับดวงอาทิตย์ หลังจากนั้นดาวเสาร์ทำมุมห่างจากดวงอาทิตย์มากขึ้น เริ่มสังเกตได้ตั้งแต่ 1-2 สัปดาห์สุดท้ายของเดือน แต่ยังคงอยู่ใกล้ขอบฟ้าทิศตะวันออกเฉียงใต้

ต้นเดือนมกราคมเป็นข้างแรม จันทร์เสี้ยวอยู่บนท้องฟ้าเวลาเช้ามืด วันแรกของปี 2562 หากใครออกไปทำบุญตักบาตรในเช้ามืดของวันขึ้นปีใหม่จะเห็นจันทร์เสี้ยวอยู่สูงเหนือดาวศุกร์ วันที่ 2 มกราคม ดวงจันทร์เข้าใกล้ดาวศุกร์ที่ระยะห่างเพียงหนึ่งองศา วันที่ 3 มกราคม ดวงจันทร์เคลื่อนไปอยู่ใกล้ดาวพฤหัสบดี จันทร์ดับในวันที่ 6 มกราคม เกิดสุริยุปราคาบางส่วนซึ่งไม่เห็นในประเทศไทย

เมื่อเข้าสู่ข้างขึ้น จันทร์เสี้ยวอยู่บนท้องฟ้าเวลาหัวค่ำ วันที่ 12-13 มกราคม ดวงจันทร์ผ่านใกล้ดาวอังคาร ก่อนจะสว่างครึ่งดวงในวันที่ 14 มกราคม และเต็มดวงในวันที่ 21 มกราคม วันนี้เกิดจันทรุปราคาเต็มดวง แต่ไม่เห็นในประเทศไทย หลังจากนั้นเข้าสู่ข้างแรม พื้นที่ด้านสว่างบนดวงจันทร์ลดลงทุกวันจนเหลือครึ่งดวงในวันที่ 28 มกราคม วันสุดท้ายของเดือนจะเห็นจันทร์เสี้ยวอยู่ใกล้ดาวพฤหัสบดีโดยมีดาวศุกร์อยู่ต่ำกว่า ห่างดวงจันทร์และดาวพฤหัสบดีประมาณ 8°

ศัพท์ดาราศาสตร์

● การร่วมทิศ (conjunction) - การที่วัตถุท้องฟ้า 2 วัตถุ ปรากฏอยู่ในแนวเดียวกันหรือทิศทางเดียวกัน มักเป็นช่วงที่อยู่ใกล้กัน
● ดาวคู่ (double star) - ดาวสองดวงปรากฏอยู่ใกล้กัน อาจโคจรรอบกันและกัน หรือไม่เกี่ยวข้องกันแต่เรียงอยู่ในแนวเดียวกันเมื่อมองจากโลก
● ดาวแปรแสง (variable star) - ดาวที่มีความส่องสว่างเปลี่ยนแปลงไปตามเวลา
● ตำแหน่งตรงข้าม (opposition) - การอยู่ตรงข้ามกันบนท้องฟ้าของสองวัตถุ ปรกติใช้เมื่อวัตถุหนึ่งคือดวงอาทิตย์
● โชติมาตร (magnitude) - มาตราบอกความส่องสว่างของวัตถุท้องฟ้า ตัวเลขยิ่งมีค่าน้อยยิ่งสว่าง ดาวจางที่สุดที่ตาเปล่าของคนสายตาปรกติจะมองเห็นได้ในเวลากลางคืนภายใต้ท้องฟ้ามืดสนิทมีโชติมาตรประมาณ 6.5 ตัวอย่างโชติมาตรของดาว เช่น ดาวเหนือมีโชติมาตร 2 ดาวศุกร์มีโชติมาตรประมาณ -4 ดวงจันทร์เพ็ญมีโชติมาตรประมาณ -12.7
● มุมห่าง (elongation) - ระยะเชิงมุมระหว่างดวงอาทิตย์กับวัตถุท้องฟ้า
● ระยะเชิงมุม (angular distance) และขนาดเชิงมุม - การบอกระยะห่างและขนาดปรากฏของวัตถุท้องฟ้าใช้หน่วยของมุม พบบ่อยคือองศา ซึ่งแบ่งย่อยได้เป็นลิปดาและพิลิปดา (สัญลักษณ์ °,′ และ ′′ ตามลำดับ) โดย 1° = 60′ และ 1′ = 60′′
● เวลาสากล (Universal Time) - ระบบเวลาที่ใช้เป็นมาตรฐานสากลทางดาราศาสตร์ เวลาประเทศไทยเร็วกว่าเวลาสากล 7 ชั่วโมง
● สุริยวิถี (ecliptic) - แนวเส้นทางการเคลื่อนที่ของดวงอาทิตย์บนท้องฟ้า ซึ่งผ่านกลุ่มดาวจักรราศี โดยดาวเคราะห์และดวงจันทร์เคลื่อนอยู่ใกล้แนวนี้
● หน่วยดาราศาสตร์ (astronomical unit) - หน่วยบอกระยะทาง เท่ากับระยะห่างเฉลี่ยระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ ซึ่งมีค่าประมาณ 149.6 ล้านกิโลเมตร

ดูเพิ่ม

● ดาวเคราะห์ในปี 2561
● ฝนดาวตกในปี 2561
● สุริยุปราคาและจันทรุปราคาในปี 2561
● เวลาดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ขึ้น-ตก
● เวลาเกิดแสงสนธยาและเวลาดวงอาทิตย์ขึ้น-ตก
● คาดหมายการเห็นจันทร์เสี้ยว
● สารพันคำถามเกี่ยวกับระบบสุริยะ
● สารพันคำถามเกี่ยวกับดวงจันทร์