สมาคมดาราศาสตร์ไทย

นกฟีนิกซ์คืนชีพ

นกฟีนิกซ์คืนชีพ

13 ก.ย. 2546
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
เมื่อหลายปีก่อน ยานสำรวจดาวอังคารของนาซาชื่อมาร์สโพลาร์แลนเดอร์ได้เกิดอุบัติเหตุสูญหายไปขณะเดินทางไปดาวอังคาร บัดนี้ทายาทของมาร์สโพลาร์แลนเดอร์กำลังจะคืนชีพกลับมา ในชื่อของ ฟีนิกซ์

ยานฟีนิกซ์พัฒนาโดยมหาวิทยาลัยแอริโซนา เป็นยานสำรวจดาวอังคารในโครงการมาร์สสเกาต์ ทางมหาวิทยาลัยได้ประกาศออกมาแล้วว่ายานฟีนิกซ์อาจจะปล่อยขึ้นสู่ท้องฟ้าได้ในปี 2550 

ไม่ว่าจะเป็นความบังเอิญหรือเจตนาก็ตาม ชื่อของยานนับว่าสื่อความหมายถึงต้นกำเนิดของยานอยู่ไม่น้อย ฟีนิกซ์เป็นชื่อนกในตำนานที่คืนชีพมาจากไฟ ส่วนยานฟีนิกซ์ก็เป็นยานที่คืนชีพมาจากยานอวกาศที่ล้มเหลวไปแล้วนั่นคือยานมาร์สโพลาร์แลนเดอร์ ยานมาร์สโพลาร์แลนเดอร์ได้สูญหายไปขณะที่กำลังร่อนลงจอดบริเวณขั้วใต้ในปี 2542 เชื่อว่ายานได้พุ่งเข้าชนดาวอังคาร สำหรับยานฟีนิกซ์จะร่อนลงจอดที่ใกล้ขั้วเหนือแทน บริเวณดังกล่าวนี้ยานมาร์สโอดิสซีย์ได้ตรวจพบแหล่งของไฮโดรเจนจำนวนมหาศาลใต้ผิวดินซึ่งเชื่อว่าไฮโดรเจนนั้นอยู่ในรูปของน้ำใต้ดินนั่นเอง

ยานฟีนิกซ์มีทั้งส่วนโคจรและส่วนลงจอด ส่วนของยานลงจอดได้สร้างและทดสอบเสร็จแล้ว ส่วนนี้เคยเป็นส่วนที่สร้างมาเพื่อใช้กับภารกิจ 2001 มาร์สเซอร์เวเยอร์มาก่อน แต่ภารกิจนี้ได้ยกเลิกไปหลังจากที่มาร์สโพลาร์แลนเดอร์มีอันเป็นไป ในโอกาสนี้ได้มีการปรับปรุงอุปกรณ์บางชิ้นด้วย

หากยานสามารถปล่อยสู่อวกาศได้ภายในเดือนสิงหาคม 2550 ตามแผนที่วางไว้ ฟีนิกซ์จะไปถึงดาวอังคารในเดือนพฤษภาคม 2551 หลังจากนั้นใช้เวลาหนึ่งวันในการร่อนลงจอด พื้นที่เป้าหมายยังไม่ได้กำหนดแน่ชัดแต่จะอยู่ระหว่างละติจูด 65 ถึง 75 องศาเหนือ ลองจิจูดประมาณ 240 องศาตะวันออก ซึ่งเป็นพื้นที่ที่เหมาะสมเนื่องจากปลอดภัยในการลงจอด มีภูมิลักษณ์ที่น่าสนใจหลายแห่ง และมีโอกาสมีน้ำอยู่มาก

ในช่วงที่ยานกำลังดิ่งพสุธาลงสู่ผิวดาวจะถ่ายภาพพื้นที่บริเวณลงจอดเอาไว้ด้วย หลังจากที่ลงจอดได้แล้ว กล้องอีกกล้องหนึ่งชื่อว่าสเตอริโออิเมเจอร์จะถ่ายภาพสภาพแวดล้อมที่ลงจอดด้วยความละเอียดสูง และแขนกลซึ่งสามารถขุดดินได้ลึกถึง ฟุตจะเอื้อมออกมาเก็บตัวอย่างดินขึ้นมาและถ่ายภาพก้อนดินในระยะใกล้ ตัวอย่างดินจะถูกทำให้ร้อนเพื่อวิเคราะห์ส่วนผสม หาปริมาณของไอน้ำกับคาร์บอนไดออกไซด์ที่คายออกมาและค้นหาอินทรีย์วัตถุ อุปกรณ์อีกชิ้นหนึ่งซึ่งสามารถสำรวจเม็ดดินที่เล็กเพียงหนึ่งในพันของความกว้างเส้นผมได้จะวิเคราะห์ได้ว่าดินเหล่านั้นมีความเหมาะสมหรือไม่เหมาะสมกับสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กอย่างไร อุปกรณ์อีกชุดหนึ่งที่นำไปด้วยคือชุดสำรวจอุตุนิยมวิทยา ทำหน้าที่สำรวจสภาพลมฟ้าอากาศบริเวณที่ลงจอด

นอกจากฟีนิกซ์แล้ว โครงการมาร์สสเกาต์ยังมีภารกิจอีกสองภารกิจที่จะตามไปทีหลัง แต่จะไม่มีการลงจอดบนดาวอังคาร เพียงแต่โคจรรอบดาวอังคารเท่านั้น หนึ่งในสองภารกิจนี้อาจมีการเก็บตัวอย่างวัสดุในบรรยากาศของดาวอังคารกลับมายังโลกด้วย

ภารกิจฟีนิกซ์มีมูลค่าประมาณ 325 ล้านเหรียญสหรัฐฯ

ยานฟีนิกซ์ เป็นยานลำแรกของโครงการมาร์สสเกาต์ จะเดินทางไปถึงดาวอังคารในปี 2551

ยานฟีนิกซ์ เป็นยานลำแรกของโครงการมาร์สสเกาต์ จะเดินทางไปถึงดาวอังคารในปี 2551

ยานจำลองของยานร่อนลงฟีนิกซ์ขณะกำลังทดสอบการขุดดินที่เดทวัลเลย์ แคลิฟอร์เนีย

ยานจำลองของยานร่อนลงฟีนิกซ์ขณะกำลังทดสอบการขุดดินที่เดทวัลเลย์ แคลิฟอร์เนีย

ที่มา: