สมาคมดาราศาสตร์ไทย

พายุหมุนบนดาวอังคาร

พายุหมุนบนดาวอังคาร

1 มิ.ย. 2542
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นักดาราศาสตร์จากมหาวิทยาลัยคอร์เนลล์ได้ใช้กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลตรวจพบพายุหมุนขนาดยักษ์เกิดขึ้นเป็นเวลาสั้น ๆ ที่บริเวณใกล้กับขั้วเหนือของดาวอังคาร 

ทีมนักดาราศาสตร์นำโดย จิม เบลล์ ศาสตราจารย์ทางดาราศาสตร์จากมหาวิทยาลัยคอร์เนลล์ ได้ใช้กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลสำรวจดาวอังคารเมื่อวันที่ 27 เมษายน 2542 และพบพายุหมุนขนาดใหญ่ใกล้กับบริเวณขั้วเหนือของดาวอังคาร พายุหมุนนี้มีความกว้างจากตะวันตกถึงตะวันออก 1,775 กิโลเมตร และความกว้างทางแนวเหนือ-ใต้ 1,450 กิโลเมตร มีขนาดใหญ่กว่าพายุหมุนลูกอื่น ๆ ที่เคยพบบนดาวอังคารถึงเกือบ เท่า 

แม้พายุลูกนี้จะมีขนาดใหญ่ แต่กลับมีอายุสั้นมาก จากภาพที่ถ่ายโดยกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลในวันต่อมาก็ไม่พบพายุนี้อีก รวมทั้งภาพที่ถ่ายจากยานมาร์สโกลบัลเซอร์เวเยอร์ที่ถ่ายในพื้นที่เดียวกันใน วันต่อมาก็ไม่พบร่องรอยของพายุแต่อย่างใด 

พายุลูกนี้แตกต่างจากพายุฝุ่นที่เกิดขึ้นทั่วไปบนดาวเคราะห์แดงดวงนี้ มันประกอบด้วยเมฆที่เป็นเกล็ดน้ำแข็งเช่นเดียวกับบนโลก มีแถบเมฆขนาดใหญ่ไม่ต่ำกว่า แถบตีเกลียวทวนเข็มนาฬิกาและมีโพรงกลางกว้างเกือบ 325 กิโลเมตร คล้ายคลึงกับพายุไซโคลนบริเวณขั้วโลก 

พายุลูกนี้เกิดขึ้นกลางฤดูร้อนของซีกดาวด้านเหนือของดาวอังคาร หลังจากที่คาร์บอนไดออกไซด์แข็งที่ปกคลุมบริเวณขั้วเหนือได้ระเหิดไปแล้ว เหลือเพียงส่วนที่เป็นน้ำแข็งซึ่งคงอยู่ตลอดทั้งปีเท่านั้น 

พายุหมุนชนิดนี้เคยถูกถ่ายมาแล้วครั้งหนึ่งเมื่อราว 20 ปีที่ผ่านมาโดยยานไวกิง แต่การศึกษาพายุหมุนและบรรยากาศชั้นสูงของดาวอังคารในขณะนั้นมีข้อจำกัดเนื่องจากยานไวกิงไม่มีโอกาสได้โคจรผ่านบริเวณขั้วดาวบ่อยครั้งนัก 

ภาพบริเวณขั้วเหนือของดาวอังคาร เปรียบเทียบขนาดของพายุกับขนาดของขั้วน้ำแข็งของดาวอังคาร ภาพจาก STScI และ NASA

พายุหมุนขนาดใหญ่ใกล้ขั้วเหนือของดาวอังคาร ถ่ายโดยกล้อง WFPC 2 ของกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล

พายุหมุนขนาดใหญ่ใกล้ขั้วเหนือของดาวอังคาร ถ่ายโดยกล้อง WFPC 2 ของกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล

ที่มา: