สมาคมดาราศาสตร์ไทย

อีกห้าปีมีดาวชนกัน

อีกห้าปีมีดาวชนกัน

10 ม.ค. 2560
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
กาเครื่องหมายในปฏิทินล่วงหน้าได้เลย แล้วก็จดจำกลุ่มดาวหงส์ให้ขึ้นใจ เพราะในปี พ.ศ.2565 ดาวคู่หนึ่งในกลุ่มดาวนี้จะชนกันและหลอมรวมเป็นดาวดวงเดียวพร้อมกับส่องแสงเจิดจ้าออกมาเป็นโนวาที่มองเห็นได้เป็นเวลาร่วมครึ่งปี

ดาวคู่นี้มีชื่อว่า เคไอซี 9832227 (KIC 9832227) ค้นพบโดยกล้องเคปเลอร์ เป็นดาวคู่ใกล้ชิดประเภทที่เรียกว่า ดาวคู่สัมผัส หมายความว่าเป็นดาวฤกษ์สองดวงที่โคจรรอบกันเองด้วยระยะใกล้มากจนผิวดาวสัมผัสกันเลยทีเดียว ดาวทั้งคู่จะโคจรซึ่งกันและกันพร้อมกับตีวงแคบเข้าเรื่อย ๆ จนกระทั่งชนกันในที่สุด 

การชนกันของดาวอาจถือเป็นเรื่องธรรมดา แต่ความไม่ธรรมดาของเรื่องนี้คือการที่นักวิทยาศาสตร์สามารถพยากรณ์การเกิดล่วงหน้าถึงขั้นระบุปีที่จะเกิดได้

ลอว์เรนซ์ มอลนาร์ ศาสตราจารย์ด้านดาราศาสตร์และฟิสิกส์จากวิทยาลัยคาลวินและคณะ ได้เปรียบเทียบดาวดวงนี้กับดาว วี 1309 แมงป่อง (V1309 Scorpii) ซึ่งได้ชนกันในปี 2551 นักดาราศาสตร์มีข้อมูลการเปลี่ยนแปลงความสว่างของดาวดวงนี้ในช่วงก่อนหน้าอย่างละเอียดย้อนหลังไปอย่างน้อยถึงปี 2544 กราฟความสว่างของดาวดวงนี้ในช่วงดังกล่าวจึงเป็นเหมือนแม่แบบของปรากฏการณ์นี้

เมื่อนำกราฟความสว่างของดาวเคไอซี 9832227 ที่ได้จากกล้องเคปเลอร์มาเปรียบเทียบกับของดาว วี 1319 แล้ว พบว่ามีรูปแบบเกือบเหมือนกัน ทั้งความเร็วตามแนวเล็งบ่งชี้ว่านี่คือดาวคู่สัมผัส เมื่อวางเทียบกราฟแสงของดาวทั้งสองคู่แล้ว นักวิทยาศาสตร์คณะนี้จึงมั่นใจว่าการชนและหลอมรวมกันจะเกิดขึ้นในปี 2565

อย่างไรก็ตาม ดาวสมาชิกของเคไอซี 9832227 ทั้งคู่เป็นดาวฤกษ์มวลต่ำ เมื่อชนกันแล้วหลอมรวมกันแล้ว การระเบิดที่เกิดขึ้นจะไม่รุนแรงมากนัก อุณหภูมิค่อนข้างต่ำเมื่อเทียบกับโนวาทั่วไป ซึ่งมอลนาร์เรียกว่า "โนวาแดง" 

"เราบอกไม่ได้ว่าการพยากรณ์นี้จะผิดหรือถูก มอลนาร์กล่าว อย่างไรก็ตาม โนวานี้มีความสว่างถึงอันดับ ซึ่งมองเห็นได้ชัดเจนด้วยตาเปล่า สว่างใกล้เคียงกับดาวเหนือ ดังนั้นทุกคนจึงเป็นพยานถึงผลการพยากรณ์นี้ได้ด้วยตัวเอง เพราะเมื่อเกิดโนวาขึ้นจริง ก็จะปรากฏดาวดวงใหม่ขึ้นบนฟ้าในกลุ่มดาวหงส์ 


ดาวคู่สัมผัส เป็นดาวคู่ที่อยู่ใกล้กันมากจนผิวดาวแตะกัน

ดาวคู่สัมผัส เป็นดาวคู่ที่อยู่ใกล้กันมากจนผิวดาวแตะกัน

ตำแหน่งของดาวเคไอซี 9832227 (KIC 9832227) อยู่ในกลุ่มดาวหงส์

ตำแหน่งของดาวเคไอซี 9832227 (KIC 9832227) อยู่ในกลุ่มดาวหงส์ (จาก calvin.edu)

ศาสตราจารย์ลอว์เรนซ์ มอลนาร์ จากวิทยาลัยคาลวิน ผู้ที่ศึกษาดาวเคไอซี 9832227 และพยากรณ์ว่าดาวคู่นี้จะชนกันและระเบิดในปี 2565

ศาสตราจารย์ลอว์เรนซ์ มอลนาร์ จากวิทยาลัยคาลวิน ผู้ที่ศึกษาดาวเคไอซี 9832227 และพยากรณ์ว่าดาวคู่นี้จะชนกันและระเบิดในปี 2565 (จาก calvin.edu)

ที่มา: