สมาคมดาราศาสตร์ไทย

สุริยุปราคาโค่นบัลลังก์

สุริยุปราคาโค่นบัลลังก์

โดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com) 24 พฤษภาคม 2568
ปรับปรุงครั้งล่าสุด 1 มิถุนายน 2568
         ดินแดนเมโซโปเตเมียในประเทศอิรัก คือดินแดนอารยธรรมโบราณที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ในยุคสมัยที่รุ่งเรือง ความเชื่อเรื่องอำนาจจากเบื้องบนยังมีอิทธิพลต่อความคิดของผู้คนมาก นักบวชจะมีอำนาจในการทำนายโชคชะตา และกำหนดพิธีกรรมต่าง ๆ 

เออร์รา-อิมิตตี กษัตริย์แห่งนครรัฐไอซิน ซึ่งตั้งอยู่ทางตอนใต้ของอิรักในปัจจุบัน ครองราชอยู่ในช่วงปีที่ 1868 1861 ก่อนคริสต์ศักราช วันหนึ่ง นักดาราศาสตร์พยากรณ์ว่าจะเกิดสุริยุปราคาขึ้น ในยุคนั้น สุริยุปราคาถือเป็นลางร้าย การพยากรณ์นี้จึงทำให้องค์กษัตริย์หวั่นกลัวว่าราชบัลลังก์อาจตกอยู่ในอันตราย 


นักบวชได้วางแผนจัดพิธีกรรมเพื่อมิให้อันตรายจากสุริยุปราคากร้ำกรายถึงตัวกษัตริย์ แผนนี้คือหาคนรับเคราะห์ นั่นคือแต่งตั้งกษัตริย์ตัวปลอมขึ้นมา หากเกิดเภทภัยอะไรขึ้นมากับกษัตริย์ ก็ให้ตัวปลอมรับเคราะห์ไป หลังจากนั้นกษัตริย์ตัวจริงค่อยกลับมาครองบัลลังก์ตามเดิม

เหยื่อที่ถูกเลือกมาเป็นกษัตริย์กำมะลอคือคนสวนชื่อ เอนลิล-บานี เมื่อใกล้เกิดสุริยุปราคา กษัตริย์ปลอมก็แต่งองค์ทรงเครื่องเช่นเดียวกับกษัตริย์ทุกอย่าง มีพิธีสถานปนาเป็นกษัตริย์จริง ๆ มีแม้กระทั่งราชินีที่แต่งตั้งให้มาคู่กันด้วย ส่วนกษัตริย์ตัวจริงก็ถอยฉากออกมาซ่อนตัว รอให้สุริยุปราคาผ่านพ้นไปแล้วค่อยกลับมาเอาตำแหน่งคืน 

เมื่อสุริยุปราคาผ่านพ้นไป กษัตริย์เออร์รา-อิมิตตี ผู้ที่เฝ้ามองเหตุการณ์ด้วยใจจดใจจ่อ เพราะอีกไม่นานก็กลับไปเป็นกษัตริย์เหมือนเดิมแล้ว จิบน้ำซุปด้วยความสบายใจ แต่น้ำซุปนั้นดันร้อนเกินไป กษัตริย์ผู้โชคร้ายจึงสำลักน้ำซุปสวรรคต 

กษัตริย์ตัวปลอมซึ่งผ่านพิธีสถาปนาอย่างถูกต้อง จึงมีสิทธิ์โดยชอบธรรมที่จะดำรงตำแหน่งต่อไป และรัชสมัยของพระองค์ก็ยาวนานถึง 24 ปี 

ที่มา 
 The Solar Eclipse and the Substitute King metmuseum.org