สมาคมดาราศาสตร์ไทย

พบดาวแคระขาวคู่ข้างบ้านใกล้เป็นซูเปอร์โนวา

พบดาวแคระขาวคู่ข้างบ้านใกล้เป็นซูเปอร์โนวา

11 เม.ย. 2568
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
นักดาราศาสตร์จากมหาวิทยาลัยวอร์วิกค้นพบดาวแคระขาวคู่อยู่ไม่ไกลจากโลก ดาวแคระขาวคู่นี้จะระเบิดไปเป็นซูเปอร์โนวาที่สว่างมากในอีกราว 23 พันล้านปีข้างหน้า  (จาก University of Warwick/ Mark Garlick.)


เมื่อวันที่ เมษายน 2568 นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยวอร์วิกในสหราชอาณาจักร ได้ค้นพบดาวคู่คู่หนึ่งอยู่ไม่ไกลจากโลกเราไปนัก ห่างออกไปเพียง 150 ปีแสงเท่านั้น 

เพียงการค้นพบดาวคู่ที่อยู่ไม่ไกลจากโลกก็อาจจะถือว่าน่าตื่นเต้นนิดหน่อยเท่านั้น แต่ดาวคู่นี้มีอะไรมากกว่านั้น ดาวทั้งคู่เป็นดาวแคระขาว และเป็นดาวคู่ใกล้ หมายความว่าทั้งสองโคจรรอบกันเองอย่างใกล้ชิด 

ดาวแคระขาวเป็นแก่นกลางของดาวฤกษ์ที่หมดอายุขัยไปแล้ว มีขนาดเล็กประมาณดาวเคราะห์ แต่มีความหนาแน่นสูงมาก นักดาราศาสตร์พบว่าดาวคู่นี้มีการถ่ายเทมวลจากดาวแคระขาวดวงเล็กกว่าไปสู่ดาวดวงใหญ่กว่าด้วย กระบวนการนี้จะนำไปสู่การระเบิดที่รุนแรงในอนาคต เพราะเมื่อดาวแคระขาวดวงที่ได้รับสสารสะสมมวลมากขึ้นจนถึงขีดจำกัดหนึ่ง จะแบกรับมวลของตัวเองไม่ไหว ก็จะระเบิดออกเป็นซูเปอร์โนวา เป็นซูเปอร์โนวาที่เรียกว่า ซูเปอร์โนวาขนิด เอ 

นักดาราศาสตร์รู้จักซูเปอร์โนวาชนิด เอเป็นอย่างดี เกิดจากดาวแคระขาวที่ได้รับมวลเพิ่มขึ้น แต่นี่เป็นครั้งแรกที่พบว่ามีดาวแคระขาวคู่ในระบบคู่ใกล้ที่กำลังตีวงเข้าหากันอย่างช้า ๆ ซึ่งจะต้องลงเอยด้วยการเป็นซูเปอร์โนวาชนิด อย่างเลี่ยงไม่พ้น

ดาวทั้งคู่อยู่ห่างกันเพียง 1/60 ของระยะห่างระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ โคจรรอบรอบกันเองด้วยคาบประมาณ 14 ชั่วโมง และมีมวลรวม 1.56 เท่าของดวงอาทิตย์ ซึ่งนับเป็นดาวแคระขาวคู่ที่มีมวลรวมมากที่สุดเท่าที่เคยค้นพบ 


ดาวแคระขาวคู่ชนกันจนกลายเป็นซูเปอร์โนวา (Dr. Ruediger Pakmor, Scientific Staff, Max Planck Institute for Astrophysics)


ด้วยการที่เป็นดาวแคระขาวคู่ใกล้ เมื่อถึงคราวจะระเบิดเป็นซูเปอร์โนวา จะไม่ใช่การระเบิดเพียงครั้งเดียว แต่จะเป็นการระเบิดสองครั้งจากดาวแคระขาวสองดวงในเวลาไล่เลี่ยกัน ดาวแคระขาวทั้งคู่จะค่อย ๆ ตีวงเข้าหากันอย่างช้า ๆ พร้อมกับโคจรรอบกันเองเร็วขึ้น เมื่อมวลของดาวแคระขาวดวงใหญ่ขึ้นถึงจุดหนึ่ง เมื่อคาบการโคจรของทั้งสองดวงลดลงเหลือเพียงประมาณ 30-40 วินาที ดาวดวงที่มีมวลสูงกว่าจะระเบิดเป็นซูเปอร์โนวาก่อน เนื้อดาวจำนวนมากที่สาดออกมาจะไปเพิ่มให้แก่ดาวแคระขาวอีกดวงหนึ่งจนทำให้เกิดซูเปอร์โนวาตามมาด้วย

การที่ระบบดาวคู่นี้อยู่ใกล้โลก เมื่อเกิดเป็นซูเปอร์โนวาและสังเกตจากระยะของโลกจะปรากฏสว่างมาก คาดว่าอาจสว่างมากกว่าดวงจันทร์เต็มดวงถึงสิบเท่าเลยทีเดียว

น่าเสียดายที่เราจะไม่มีโอกาสได้เห็นปรากฏการณ์นี้ นักดาราศาสตร์คาดการณ์ว่าการระเบิดของดาวคู่นี้จะเกิดขึ้นในอีก 23 พันล้านปีข้างหน้า แต่มนุษยชาติสูญสิ้นไปก่อนนานแล้ว เพราะโลกและดวงอาทิตย์จะอยู่ได้อีกราว พันล้านปีเท่านั้น