สุริยุปราคาและจันทรุปราคาในปี 2564

13 กุมภาพันธ์ 2564
ปรับปรุงครั้งล่าสุด 14 พฤศจิกายน 2564 โดย: วรเชษฐ์ บุญปลอด

พ.ศ. 2564 มีสุริยุปราคาและจันทรุปราคาเกิดขึ้นอย่างละ 2 ครั้ง รวมเป็น 4 ครั้ง ประเทศไทยมีโอกาสเห็นจันทรุปราคาทั้งสองครั้ง โดยเกิดขึ้นในเวลาหัวค่ำ

1. จันทรุปราคาเต็มดวง 26 พฤษภาคม 2564

วันพุธที่ 26 พฤษภาคม 2564 เกิดจันทรุปราคาเต็มดวงในช่วงที่ดวงจันทร์อยู่ใกล้โลก บริเวณที่เห็นจันทรุปราคาครั้งนี้ ได้แก่ อเมริกาเหนือ อเมริกาใต้ เอเชีย ออสเตรเลีย แอนตาร์กติกา มหาสมุทรแปซิฟิก และด้านตะวันออกของมหาสมุทรอินเดีย ขณะเกิดจันทรุปราคา ดวงจันทร์อยู่ในกลุ่มดาวแมงป่อง ห่างดาวแอนทาเรสหรือดาวปาริชาตประมาณ 5°

ประเทศไทยสามารถเห็นได้ในช่วงครึ่งหลังของปรากฏการณ์ ซึ่งเป็นเวลาที่ดวงจันทร์ขึ้นทางทิศตะวันออกในเวลาหัวค่ำ พื้นที่เกือบทั้งหมดของประเทศไทยไม่สามารถสังเกตได้ในช่วงบังเต็มดวงซึ่งนานเพียง 15 นาที เนื่องจากดวงจันทร์ยังไม่ขึ้นเหนือขอบฟ้า หลังจากดวงจันทร์ขึ้นแล้ว จันทรุปราคาบางส่วนยังดำเนินอยู่ โดยเงามืดอยู่ทางด้านขวาบนของดวงจันทร์ เมื่อสิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วนในเวลา 19:52 น. ที่กรุงเทพฯ ดวงจันทร์มีมุมเงย 15° แม้จันทรุปราคาบางส่วนจะสิ้นสุดลงแล้ว แต่ดวงจันทร์จะยังไม่สว่างเต็มที่เนื่องจากยังอยู่ในเงามัวต่อไปอีกราว 1 ชั่วโมง

(จาก วรเชษฐ์ บุญปลอด)

ขั้นตอนการเกิดจันทรุปราคา 26 พฤษภาคม 2564
เหตุการณ์	เวลา
1. ดวงจันทร์เริ่มเข้าสู่เงามัวของโลก	15:47:37
2. เริ่มเกิดจันทรุปราคาบางส่วน	16:44:57
3. เริ่มเกิดจันทรุปราคาเต็มดวง	18:11:21
4. ดวงจันทร์เข้าไปในเงาลึกที่สุด	18:18:41 (ขนาดอุปราคา = 1.0097)
5. สิ้นสุดจันทรุปราคาเต็มดวง	18:26:02
6. สิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน	19:52:25
7. ดวงจันทร์พ้นจากเงามัวของโลก	20:49:45

2. สุริยุปราคาวงแหวน 10 มิถุนายน 2564

     วันพฤหัสบดีที่ 10 มิถุนายน 2564 เกิดสุริยุปราคาวงแหวน ดวงจันทร์อยู่ห่างโลกจนมีขนาดปรากฏเล็กกว่าดวงอาทิตย์ บังดวงอาทิตย์ไม่มิด มีลักษณะปรากฏคล้ายวงแหวน เราเห็นสุริยุปราคาชนิดนี้ได้เมื่ออยู่ในแนวเส้นทางแคบ ๆ ตามศูนย์กลางเงาดวงจันทร์ที่ลากผ่านผิวโลก สุริยุปราคาครั้งนี้แนวคราสวงแหวนอยู่ใกล้ขั้วโลกเหนือ เริ่มต้นที่รัฐออนแทรีโอของแคนาดา ที่นั่นเห็นสุริยุปราคาวงแหวนขณะดวงอาทิตย์ขึ้น จากนั้นเงาคราสวงแหวนผ่านรัฐควิเบก ลงสู่อ่าวฮัดสัน เกาะแบฟฟิน ตะวันตกของกรีนแลนด์ อาร์กติก แล้วไปสิ้นสุดในรัสเซีย

     จุดกลางคราสของสุริยุปราคาวงแหวนครั้งนี้อยู่ในทะเลระหว่างแคนาดากับกรีนแลนด์ ที่นั่นเกิดสุริยุปราคาวงแหวนนาน 3 นาที 51 วินาที สำหรับที่จุดเริ่มต้นและสิ้นสุดของแนวคราสเกิดสุริยุปราคาวงแหวนนานประมาณ 3 นาทีครึ่ง

     สุริยุปราคาครั้งนี้เงามัวของดวงจันทร์สัมผัสผิวโลกระหว่างเวลา 15:12 - 20:11 น. ตามเวลาประเทศไทย เงาที่ทำให้เกิดคราสวงแหวนสัมผัสผิวโลกระหว่างเวลา 16:50 - 18:34 น. บริเวณที่เห็นสุริยุปราคาบางส่วน ได้แก่ อเมริกาเหนือ ยุโรป และเอเชีย ประเทศไทยไม่เห็นสุริยุปราคาในวันนี้

(จาก วรเชษฐ์ บุญปลอด)

ขั้นตอนการเกิดสุริยุปราคา 10 มิถุนายน 2564
เหตุการณ์	เวลา	พิกัด
1. เงามัวเริ่มสัมผัสผิวโลก	15:12:20.2	ละติจูด 23° 38.6′ N ลองจิจูด 43° 56.4′ W
2. ศูนย์กลางเงาคราสวงแหวนเริ่มสัมผัสผิวโลก	16:54:58.2	ละติจูด 50° 10.2′ N ลองจิจูด 89° 31.6′ W
3. กึ่งกลางคราส (ขนาดอุปราคา = 0.94350)	17:41:56.1	ละติจูด 80° 48.9′ N ลองจิจูด 66° 46.2′ W
4. ศูนย์กลางเงาคราสวงแหวนออกจากผิวโลก	18:28:41.3	ละติจูด 63° 34.4′ N ลองจิจูด 156° 33.7′ E
5. เงามัวออกจากผิวโลก	20:11:21.2	ละติจูด 41° 27.4′ N ลองจิจูด 94° 06.9′ E

3. จันทรุปราคาบางส่วน 19 พฤศจิกายน 2564

วันศุกร์ที่ 19 พฤศจิกายน 2564 เกิดจันทรุปราคาบางส่วน บริเวณที่เห็นจันทรุปราคาครั้งนี้ ได้แก่ ด้านตะวันตกของแอฟริกา ยุโรปตะวันตก อเมริกาเหนือ อเมริกาใต้ เอเชีย ออสเตรเลีย มหาสมุทรแอตแลนติก และมหาสมุทรแปซิฟิก ขณะเกิดจันทรุปราคา ดวงจันทร์อยู่ใกล้กระจุกดาวลูกไก่ในกลุ่มดาววัวที่ระยะห่างประมาณ 5°

บางส่วนของประเทศไทย ได้แก่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ด้านตะวันออกของภาคกลาง ภาคตะวันออก และด้านตะวันออกของภาคเหนือ สังเกตจันทรุปราคาครั้งนี้ได้ในช่วงท้ายขณะดวงจันทร์ขึ้นเหนือขอบฟ้า (และดวงอาทิตย์ตก) เนื่องจากบางส่วนของดวงจันทร์ยังอยู่ในเงามืด ส่วนพื้นที่อื่นนอกเหนือจากนี้ จันทรุปราคาบางส่วนได้สิ้นสุดลงก่อนที่ดวงจันทร์จะขึ้น ทำให้ไม่สามารถเห็นดวงจันทร์แหว่งได้ แต่ดวงจันทร์จะยังไม่สว่างเต็มที่เนื่องจากยังอยู่ในเงามัวต่อไปอีกระยะหนึ่ง

ขั้นตอนการเกิดจันทรุปราคา 19 พฤศจิกายน 2564
เหตุการณ์	เวลา
1. ดวงจันทร์เริ่มเข้าสู่เงามัวของโลก	13:02:08
2. เริ่มเกิดจันทรุปราคาบางส่วน	14:18:41
3. ดวงจันทร์เข้าไปในเงาลึกที่สุด	16:02:54 (ขนาดอุปราคา = 0.9741)
4. สิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน	17:47:05
5. ดวงจันทร์พ้นจากเงามัวของโลก	19:03:41

(จาก วรเชษฐ์ บุญปลอด)

4. สุริยุปราคาเต็มดวง 4 ธันวาคม 2564

     วันเสาร์ที่ 4 ธันวาคม 2564 เกิดสุริยุปราคาเต็มดวง ดวงจันทร์มีขนาดปรากฏใหญ่กว่าดวงอาทิตย์ จึงบังดวงอาทิตย์ได้มิดทั้งดวง สังเกตสุริยุปราคาเต็มดวงได้เมื่ออยู่ในแนวเส้นทางแคบ ๆ ตามศูนย์กลางเงาดวงจันทร์ที่ลากผ่านผิวโลก สุริยุปราคาครั้งนี้แนวคราสเต็มดวงอยู่ใกล้ขั้วโลกใต้ เริ่มต้นในมหาสมุทร ห่างไปทางตะวันออกของหมู่เกาะฟอล์กแลนด์ในแอตแลนติกใต้ จากนั้นพาดผ่านทวีปแอนตาร์กติกา ก่อนลงสู่มหาสมุทรอีกครั้ง แล้วสิ้นสุดในทะเล จุดกลางคราสในทะเลจะเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงนาน 1 นาที 54 วินาที สำหรับที่จุดเริ่มต้นและสิ้นสุดของแนวคราสเกิดสุริยุปราคาเต็มดวงนานประมาณ 1 นาทีครึ่ง

     นอกเหนือจากทวีปแอนตาร์กติกา แผ่นดินที่อยู่ในแนวคราสเต็มดวงคือบางส่วนของหมู่เกาะเซาท์ออร์กนีย์ เป็นหมู่เกาะที่อยู่ห่างจากปลายคาบสมุทรแอนตาร์กติกไปทางตะวันออกเฉียงเหนือประมาณ 604 กิโลเมตร อ้างสิทธิ์ครอบครองโดยอังกฤษและอาร์เจนตินา แต่บริเวณนี้อยู่ห่างจากเส้นกลางคราส ใกล้ขอบเขตด้านทิศใต้ของแนวคราสเต็มดวง

     สุริยุปราคาครั้งนี้เงามัวของดวงจันทร์สัมผัสผิวโลกระหว่างเวลา 12:29 - 16:37 น. ตามเวลาประเทศไทย เงามืดที่ทำให้เกิดคราสเต็มดวงสัมผัสผิวโลกระหว่างเวลา 14:00 - 15:07 น. บริเวณที่เห็นสุริยุปราคาบางส่วน ได้แก่ แอนตาร์กติกา ทางใต้สุดของทวีปอเมริกาใต้ ตอนใต้ของทวีปแอฟริกา และตอนใต้ของมหาสมุทรแอตแลนติก ประเทศไทยไม่เห็นสุริยุปราคาในวันนี้

(จาก วรเชษฐ์ บุญปลอด)

ขั้นตอนการเกิดสุริยุปราคา 4 ธันวาคม 2564
เหตุการณ์	เวลา	พิกัด
1. เงามัวเริ่มสัมผัสผิวโลก	12:29:15.8	ละติจูด 23° 19.2′ S ลองจิจูด 4° 56.3′ W
2. ศูนย์กลางเงามืดเริ่มสัมผัสผิวโลก	14:02:52.4	ละติจูด 53° 04.9′ S ลองจิจูด 51° 12.1′ W
3. กึ่งกลางคราส (ขนาดอุปราคา = 1.03673)	14:33:27.0	ละติจูด 76° 46.5′ S ลองจิจูด 46° 13.7′ W
4. ศูนย์กลางเงามืดออกจากผิวโลก	15:03:46.8	ละติจูด 67° 21.9′ S ลองจิจูด 134° 10.5′ W
5. เงามัวออกจากผิวโลก	16:37:28.4	ละติจูด 46° 23.6′ S ลองจิจูด 148° 40.0′ E

ดูเพิ่ม

● จันทรุปราคาในวันวิสาขบูชา 26 พฤษภาคม 2564

สุริยุปราคาและจันทรุปราคาในปี 2564