สุริยุปราคา 11 มิถุนายน 2545
เช้าตรู่ของวันอังคารที่ 11 มิถุนายน 2545 เงาของดวงจันทร์จะทาบผ่านผิวโลกก่อให้เกิดสุริยุปราคาวงแหวน มองเห็นได้ในพื้นที่บริเวณหมู่เกาะของอินโดนีเซีย มหาสมุทรแปซิฟิก และพื้นที่บางส่วนของเม็กซิโก ซึ่งจะมองเห็นดวงอาทิตย์ปรากฏเป็นวงแหวนที่ขอบฟ้าก่อนที่ดวงอาทิตย์จะตก บริเวณที่มองเห็นสุริยุปราคาบางส่วน คือ ดวงอาทิตย์แหว่งเว้าเนื่องจากถูกดวงจันทร์บังเพียงบางส่วนของดวง ได้แก่ เอเชียตะวันออก เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ บางส่วนของออสเตรเลีย ฮาวาย ส่วนใหญ่ของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกากลาง
สำหรับประเทศไทยจะมีบางส่วนของประเทศโดยเฉพาะอย่างยิ่งทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่มีโอกาสจะมองเห็นดวงอาทิตย์แหว่งขณะขึ้นจากขอบฟ้าในเวลาเช้าของวันที่ 11 มิถุนายน แต่มีโอกาสจะเกิดอุปสรรคจากเมฆฝนได้มากพอสมควร และดวงอาทิตย์จะถูกบังเป็นสัดส่วนไม่มากนักโดยจะเห็นขอบด้านล่างของตัวดวงแหว่งไปเล็กน้อยขณะกำลังขึ้นที่ขอบฟ้าด้านตะวันออกค่อนไปทางเหนือเล็กน้อย การดูสุริยุปราคาครั้งนี้ในกรณีที่ท้องฟ้าแจ่มใส จำเป็นต้องระวังอันตรายจากแสงอาทิตย์ ควรใช้แผ่นกรองแสงสำหรับส่องดู หรือหากมีเมฆบาง ๆ บดบังดวงอาทิตย์อยู่แล้วยังสามารถมองเห็นดวงอาทิตย์ได้ ก็อาจไม่จำเป็นต้องใช้แผ่นกรองแสง แต่ต้องระลึกเสมอว่าหากเริ่มรู้สึกว่าดวงอาทิตย์สว่างจ้าเกินไปก็ไม่ควรดูโดยปราศจากแผ่นกรองแสงหรือแว่นสำหรับส่องดูสุริยุปราคา
ตารางต่อไปนี้แสดงเวลาที่เกิดปรากฏการณ์สำหรับอำเภอเมืองของบางจังหวัดที่มีโอกาสจะมองเห็นสุริยุปราคาบางส่วนในวันที่ 11 มิถุนายน 2545
หมายเหตุ:สัดส่วนนี้หมายถึงสัดส่วนตามแนวเส้นผ่านศูนย์กลางดวงอาทิตย์ ไม่ใช่พื้นที่วงกลมของดวงอาทิตย์
จากตารางนี้แสดงว่าจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีโอกาสที่จะมองเห็นดวงอาทิตย์ถูกดวงจันทร์บังได้ลึกที่สุดคือยิ่งไปทางตะวันออกมากขึ้นก็จะมองเห็นสุริยุปราคาได้ดีและนานกว่าคนที่อยู่ในภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคตะวันออก ส่วนภาคใต้จะไม่มีโอกาสมองเห็นสุริยุปราคาครั้งนี้ นอกจากนี้หากท้องฟ้าแจ่มใสควรมองหาสถานที่ที่ขอบฟ้าตะวันออกเปิดโล่งไม่มีอะไรบดบัง เพราะดวงอาทิตย์อยู่ใกล้ขอบฟ้ามากในขณะที่เกิดปรากฏการณ์
400 เท่า ในขณะเดียวกัน เป็นความบังเอิญอย่างยิ่งที่ขนาดของดวงอาทิตย์ ก็มีค่าประมาณ 400 เท่าของดวงจันทร์ ด้วยเหตุนี้ ทำให้ดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ปรากฏบนท้องฟ้าด้วยขนาดที่ใกล้เคียงกัน แต่เนื่องจากระยะห่างนี้ไม่คงที่ ทำให้บางครั้งดวงจันทร์ก็ปรากฏเล็กกว่าดวงอาทิตย์หรือใหญ่กว่าดวงอาทิตย์ เมื่อดวงจันทร์เคลื่อนมาอยู่ตรงกลางระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์จะทอดเงาลงมาบนพื้นโลก ผู้คนในพื้นที่บางส่วนบนพื้นผิวโลกที่อยู่ภายใต้เงานี้ จะมีโอกาสมองเห็นดวงอาทิตย์ถูกดวงจันทร์บังได้
หากว่าเป็นจังหวะที่ดวงจันทร์อยู่ใกล้โลกดวงจันทร์จะบังดวงอาทิตย์ได้หมดทั้งดวง เรียกว่าปรากฏการณ์ "สุริยุปราคาเต็มดวง" ในทางกลับกัน หากว่าดวงจันทร์อยู่ไกลโลก ดวงจันทร์จะไม่สามารถบังดวงอาทิตย์ได้หมดทั้งดวง ทำให้ดวงอาทิตย์ปรากฏคล้ายวงแหวน เรียกว่า "สุริยุปราคาวงแหวน" พื้นที่บนพื้นโลกที่มีโอกาสมองเห็นปรากฏการณ์สองอย่างข้างต้นนี้จะเป็นพื้นที่เพียงส่วนแคบ ๆ ลากเป็นทางยาวบนพื้นผิวโลก ส่วนพื้นที่ๆ อยู่นอกเขตของแถบดังกล่าวนี้ จะมีโอกาสมองเห็นดวงอาทิตย์ถูกดวงจันทร์บังไปเพียงบางส่วน เรียกว่า "สุริยุปราคาบางส่วน"
คือ หลีกเลี่ยงอันตรายอันเนื่องมาจากแสงสว่างของดวงอาทิตย์ อย่าดูดวงอาทิตย์โดยปราศจากแว่นหรือแผ่นกรองแสงที่ออกแบบมาสำหรับการส่องดูดวงอาทิตย์โดยเฉพาะ แว่นกันแดดที่ขายอยู่ทั่วไปในท้องตลาดก็ไม่ควรใช้ หากไม่มีแว่นดูสุริยุปราคา วิธีที่ง่ายที่สุดและปลอดภัย คือ นำเทปกาวแบบทึบแสง มาเจาะรูด้วยมีดคัตเตอร์เป็นรูปสี่เหลี่ยมขนาดกว้างยาวประมาณ 1 เซนติเมตร แล้วนำไปติดกับกระจกขนาดเล็ก เวลาใช้งาน ให้สะท้อนแสงจากดวงอาทิตย์ไปยังฉากรับภาพที่อยู่ไกลออกไป เช่น ผนังบ้านด้านที่ไม่ถูกแสงอาทิตย์ ภาพที่ปรากฏบนฉากจะเป็นภาพสะท้อนของดวงอาทิตย์
สำหรับประเทศไทย
ตารางต่อไปนี้แสดงเวลาที่เกิดปรากฏการณ์สำหรับอำเภอเมืองของบางจังหวัด
จังหวัด | ดวงอาทิตย์ขึ้น | สิ้นสุดสุริยุปราคา | ||
---|---|---|---|---|
เวลา | สัดส่วนที่ดวงอาทิตย์ถูกบังขณะกำลังขึ้นที่ขอบฟ้า | เวลา | มุมเงย | |
กรุงเทพฯ | 5:50 | 14% | 5:59 | 1.3° |
ขอนแก่น | 5:36 | 30% | 6:00 | 4.5° |
จันทบุรี | 5:45 | 20% | 5:59 | 2.3° |
เชียงใหม่ | 5:46 | 16% | 5:59 | 1.9° |
นครนายก | 5:46 | 18% | 5:59 | 2.1° |
นครราชสีมา | 5:41 | 25% | 5:59 | 3.2° |
บุรีรัมย์ | 5:37 | 30% | 5:59 | 4.1° |
พิษณุโลก | 5:45 | 19% | 5:59 | 2.3° |
ระยอง | 5:49 | 15% | 5:59 | 1.5° |
อุดรธานี | 5:34 | 31% | 6:00 | 4.8° |
อุบลราชธานี | 5:30 | 38% | 6:00 | 5.8° |
หมายเหตุ:
จากตารางนี้แสดงว่าจังหวัดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีโอกาสที่จะมองเห็นดวงอาทิตย์ถูกดวงจันทร์บังได้ลึกที่สุด
สุริยุปราคาเกิดขึ้นได้อย่างไร?
ดวงอาทิตย์มีระยะห่างจากโลกมากกว่าดวงจันทร์ประมาณหากว่าเป็นจังหวะที่ดวงจันทร์อยู่ใกล้โลก