สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ดวงจันทร์ใหม่ของดาวเสาร์ เจอยกโหล

ดวงจันทร์ใหม่ของดาวเสาร์ เจอยกโหล

25 พ.ค. 2548
รายงานโดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
ทุกครั้งที่มีการค้นพบดวงจันทร์ดวงใหม่ในระบบสุริยะ ก็มักเป็นข่าวหน้าตื่นเต้นเสมอ แล้วจะเกิดอะไรขึ้นหากมีการพบดวงจันทร์ใหม่ทีเดียว 12 ดวง?

การค้นพบดวงจันทร์แบบเหมาโหลนี้ เป็นของ เดวิด จีวิตต์ กับแจน เคลย์นา จากมหาวิทยาลัยฮาวาย และ สกอตต์ เชปพาร์ด จากสถาบันคาร์เนกีวอชิงตัน ความจริงการค้นพบนี้เกิดขึ้นตั้งแต่กลางเดือนธันวาคมปีกลายแล้ว แต่ต้องสำรวจติดตามกันหลายเดือนจึงจะยืนยันการค้นพบได้ คณะนักดาราศาสตร์ดังกล่าวสำรวจดาวเสาร์ด้วยกล้องซุบะรุในฮาวายที่มีขนาดหน้ากล้องถึง 8.2 เมตรและพบวัตถุต้องสงสัยว่าจะเป็นดวงจันทร์ที่ยังไม่เคยรู้จักมาก่อน การสำรวจต่อเนื่องในเดือนมกราคม กุมภาพันธ์ และมีนาคม ทั้งจากกล้อง ๆ เดิมและจากกล้องเจมิไนเหนือขนาด 8.1 เมตร ก็ได้ยืนยันว่าวัตถุเหล่านั้นโคจรรอบดาวเสาร์จริง

การค้นพบนี้ทำให้ตัวเลขจำนวนบริวารของดาวเสาร์เพิ่มขึ้นเป็น 49 ดวง (รวมบริวาร ดวงที่ยานแคสซีนีพบเมื่อเดือนกรกฎาคมปีที่แล้วด้วย) จัดเป็นอันดับสองในระบบสุริยะรองจากดาวพฤหัสบดีที่มีบริวารถึง 63 ดวง

หากสมมุติว่าบริวารที่พบใหม่นี้มีสมบัติการสะท้อนแสงใกล้เคียงกับดวงจันทร์ฟีบี (Phoebe) ซึ่งมีอัตราสะท้อนแสง เปอร์เซ็นต์ ก็จะคำนวณออกมาเป็นขนาดได้ว่าอยู่ในช่วง 3-7 กิโลเมตร ในจำนวนนี้ บริวาร 11 ดวงมีทิศทางโคจรถอยหลัง นั่นคือ โคจรรอบดาวเสาร์ในทิศทางสวนทางกับการโคจรรอบดวงอาทิตย์ของดาวเคราะห์ มีวงโคจรรีมากและเอียงทำมุมกับระนาบศูนย์สูตรของดาวเสาร์และระนาบวงแหวน ระยะทางเฉลี่ยจากดาวเสาร์ประมาณ 19 ล้านกิโลเมตร วงโคจรที่รีมาก เอียงมาก และอยู่ห่างจากดาวเสาร์มาก ทำให้บริวารใหม่ทั้ง 12 ดวงนี้จัดอยู่ในจำพวก "ประหลาด" ซึ่งมีอยู่ด้วยกันหลายดวง เชื่อว่าบริวารจำพวกนี้มีต้นกำเนิดมาจากที่อื่นแต่ถูกแรงโน้มถ่วงของดาวเสาร์คว้าจับเอามาเป็นบริวาร

นอกจากนี้ยังพบว่า ดวงในจำนวน 12 ดวงนี้มีความรีของระนาบวงโคจรกับระยะทางจากดาวเสาร์ใกล้เคียงกัน จึงเป็นไปได้ที่ทั้ง ดวงนี้มีต้นกำเนิดมาจากวัตถุดวงเดียวกันแต่ต่อมาแตกออกเป็นเสี่ยงจากการชนเข้ากับบางอย่าง 

จีวิตต์และเชปพาร์ดเป็นนักล่าดวงจันทร์ตัวยง ก่อนหน้านี้ทั้งคู่เคยค้นพบบริวารของดาวพฤหัสบดี 46 ดวง ดาวเสาร์ ดวง ดาวยูเรนัส ดวง และดาวเนปจูน ดวง 

ขณะนี้สหพันธ์ดาราศาสตร์สากลได้ยืนยันการค้นพบนี้แล้วและตั้งชื่อชั่วคราวให้แก่ทั้ง 12 ดวง เป็น S/2004 S07 ถึง S/2004 S18 

ดวงจันทร์ S/2004 S11 หนึ่งในดวงจันทร์ดวงใหม่ทั้งสิบสองดวงของดาวเสาร์ (ในวงกลม) มีขนาดประมาณ 6 กิโลเมตร (ภาพจาก David Jewitt / Scott Sheppard / Jan Kleyna)

ดวงจันทร์ S/2004 S11 หนึ่งในดวงจันทร์ดวงใหม่ทั้งสิบสองดวงของดาวเสาร์ (ในวงกลม) มีขนาดประมาณ 6 กิโลเมตร (ภาพจาก David Jewitt / Scott Sheppard / Jan Kleyna)

ที่มา: