สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ยาถอนพิษดาวหาง

ยาถอนพิษดาวหาง

29 สิงหาคม 2567 โดย: วิมุติ วสะหลาย (wimut@hotmail.com)
ปรับปรุงครั้งล่าสุด 11 ตุลาคม 2567
ในบรรดาดาวหางทั้งหมดที่เคยมาอวดโฉมต่อสายตามนุษย์ ดวงที่มีชื่อเสียงโด่งดังที่สุด เห็นจะไม่มีใครเกิน ดาวหางแฮลลีย์ ซึ่งมีบันทึกการพบเห็นมาตั้งแต่สมัยก่อนคริสตกาล ดาวหางดวงนี้มีคาบโคจร 76 ปี หมายความว่าทุก 76 ปีจะมาอวดโฉมให้ชาวโลกได้ชื่นชมคราวนึง คนแรกที่คำนวณวงโคจรของดาวหางดวงนี้ได้คือ เอ็ดมันด์ แฮลลีย์ เมื่อกว่าสามร้อยปีก่อน ดาวหางดวงนี้จึงได้ชื่อว่า ดาวหางแฮลลีย์ เพื่อเป็นเกียรติแก่เขา

ในการกลับมาอวดโฉมเมื่อ ค.ศ. 1910 เป็นอีกครั้งหนึ่งที่ชาวโลกรอคอย ในครั้งนั้นดาวหางแฮลลีย์เข้าใกล้โลกในระยะ 22.4 ล้านกิโลเมตร จึงเชื่อว่าน่าจะสว่างพอจะเห็นได้สบาย 

ก่อนหน้าที่ดาวหางจะมาถึงสองปี นักดาราศาสตร์กลุ่มหนึ่งได้ศึกษาดาวหางดวงหนึ่งชื่อ ดาวหางมอร์เฮาส์ พบว่าหางของดาวหางดวงนี้มีไซยาโนเจนอยู่ด้วย และในเวลาต่อมาก็มีการยืนยันว่า ในหางของดาวหางแฮลลีย์ก็มีไซยาโนเจนเช่นกัน

เป็นที่รู้กันว่าไซยาโนเจนเป็นสารพิษร้ายแรง ข่าวนี้จึงสร้างความหวาดวิตกแก่ผู้คนเป็นอย่างมากเพราะเกรงว่าสารพิษนี้จะเป็นอันตรายชีวิตมนุษย์ โดยเฉพาะเมื่อทราบว่าในครั้งนั้นโลกจะเคลื่อนที่ฝ่าเข้าไปในหางดาวหางเลยทีเดียว จึงเป็นที่หวาดกลัวกันว่าช่วงที่โลกจมอยู่ในหางดาวหางจะได้รับสารพิษไปเต็ม 

ดาวหางแฮลลีย์ในปี 1910 (จาก Wikimedia Commons)

แม้ว่านักดาราศาสตร์จะออกมาอธิบายว่าไม่มีเหตุต้องวิตก หางของดาวหางมีสสารเบาบางมากจนเกือบจะเป็นสุญญากาศ ปริมาณของไซยาโนเจนที่จะมีโอกาสเข้าสู่บรรยากาศโลกมีน้อยเกินกว่าจะทำอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตใด ๆ อย่างไรก็ตามก็ยังไม่อาจจะระงับความตื่นกลัวของคนบางกลุ่มได้ กระแสตื่นกลัวนี้แพร่ไปเป็นวงกว้างและเกินจะควบคุม มีบางคนถึงกับเทขายทรัพย์สมบัติทั้งหมดเพื่อเอาเงินไปเสพสุขในช่วงเวลาที่เหลือก่อนที่จะถึงวันสิ้นโลก ในอิตาลีและฝรั่งเศสมีประชาชนจำนวนหนึ่งย้ายไปอยู่ในโบสถ์เพื่อขออยู่ใกล้ชิดพระเจ้าในวาระสุดท้ายของชีวิต ในช่วงดาวหางใกล้โลกที่สุด ผู้คนนับหมื่นไปออกันอยู่ที่จัตุรัสเซนต์ปีเตอร์เพื่อสวดมนต์ ในฮังการีถึงกับมีรายงานว่ามีคนชิงฆ่าตัวตายเพื่อที่จะไม่ต้องทรมานกับการตายจากดาวหาง บางคนเลือกที่จะอยู่ต่อด้วยการเลือกหนทางสู้แบบเหลือเชื่อ เช่นกระดกแอลกอฮอล์เข้าไปเต็มคราบเพื่อหวังว่าแอลกอฮอล์จะช่วยล้างพิษได้ บางคนเก็บตัวอยู่แต่ในบ้านโดยปิดผนึกประตูหน้าต่างแน่นหนาเพื่อไม่ให้แก๊สพิษจากดาวหางเข้าบ้าน 

แต่สำหรับคนหัวใสบางกลุ่ม นี่คือโอกาสทองที่จะทำเงินจากความหวาดกลัวของผู้คน มีผลิตภัณฑ์กันดาวหางออกมาหลากหลายรูปแบบ เช่น หน้ากากกันดาวหาง ร่มกันดาวหาง แต่ที่เด็ดที่สุดเห็นจะไม่มีผลิตภัณฑ์ตัวใดเกิน ยากันดาวหาง โดยมีการอวดอ้างสรรพคุณว่าจะช่วยถอนพิษจากดาวหางได้ ราคาของยาวิเศษนี้ก็ไม่ธรรมดา ขายกันเม็ดละ ดอลลาร์เลยทีเดียว 

สลากยากันดาวหาง  ยาขวดนี้ไม่ใช่ยากันดาวหางดั้งเดิมที่ขายกันในช่วงปี ค.ศ.1910 แต่เป็นขวดลูกกวาดที่ขายกันเป็นของที่ระลึกในหอดูดาวแห่งหนึ่งโดยพิมพ์สลากขวดให้เหมือนสลากยากันดาวหางรุ่นดั้งเดิม (จาก Vintage Pharmacy Photos)

ดาวหางแฮลลีย์มาอวดโฉมตามนัด แม้จะสว่างสู้ดาวหางยักษ์ที่เพิ่งมาปรากฏเมื่อต้นปีไม่ได้ แต่ก็สวยงามสมราคาดาวหางหมายเลขหนึ่ง ก่อนจะกลับไปสู่ความอ้างว้างของระบบสุริยะรอบนอก รอวันกลับมาเยือนอีกครั้ง 

คนที่กินยาป้องกันดาวหางรอดตายทุกคน ส่วนคนที่ไม่ได้กินก็รอดตายเหมือนกันแต่ไม่ต้องเสียค่าโง่ สรุปแล้วในครั้งนั้นไม่มีใครตายเพราะพิษดาวหาง แต่มีคนร่ำรวยจากกระแสตื่นดาวหาง 

อ่านเพิ่มเติม

Halley’s Comet, Covid-19, and the history of ‘miracle’ anti-comet remedies
Halley’s Comet 100 years ago
Anti-comet pills and other strange Halley's Comet inventions
The Story Of The Apocalyptic Frenzy Inspired By The Arrival Of Halley’s Comet In 1910
Halley’s Comet, Covid-19, and the history of ‘miracle’ anti-comet remedies