อุปราคาในปี 2557

พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมีโอกาสเห็นจันทรุปราคาเต็มดวงได้ครั้งเดียวจากอุปราคาทั้งหมด 4 ครั้ง ซึ่งประกอบด้วยสุริยุปราคาวงแหวน สุริยุปราคาบางส่วน และจันทรุปราคาเต็มดวงอีก 2 ครั้ง เมื่อเกิดอุปราคาขึ้นครั้งใด อีกราว 6,585.32 วัน (18 ปี กับ 10 หรือ 11 วัน) ถัดไปหรือก่อนหน้านั้น จะมีโอกาสเกิดอุปราคาขึ้นด้วย เรียกคาบเวลานี้ว่าซารอส (saros) แบ่งได้เป็นชุด กำหนดลำดับชุดด้วยตัวเลข


ระนาบวงโคจรของดวงจันทร์รอบโลกกับระนาบวงโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์เอียงทำมุมกันราว 5° อุปราคาจะเกิดขึ้นเมื่อดวงจันทร์และดวงอาทิตย์มีตำแหน่งอยู่ใกล้จุดตัดระหว่างระนาบทั้งสอง จุดที่ดวงจันทร์เคลื่อนจากใต้ระนาบวงโคจรโลกขึ้นมาเหนือระนาบเรียกว่าจุดโหนดขึ้น (ascending node) จุดที่อยู่ตรงกันข้ามเรียกว่าจุดโหนดลง (descending node) สุริยุปราคาในชุดซารอสที่เป็นเลขคู่จะเกิดที่จุดโหนดลง สุริยุปราคาในชุดซารอสที่เป็นเลขคี่จะเกิดที่จุดโหนดขึ้น ส่วนของจันทรุปราคาจะสลับกัน

    1. จันทรุปราคาเต็มดวง 15 เมษายน 2557
    2. สุริยุปราคาวงแหวน 29 เมษายน 2557
    3. จันทรุปราคาเต็มดวง 8 ตุลาคม 2557
    4. สุริยุปราคาบางส่วน 24 ตุลาคม 2557

1. จันทรุปราคาเต็มดวง 15 เมษายน 2557

อุปราคาครั้งแรกของปีเป็นจันทรุปราคาเต็มดวง เกิดขึ้นในเวลากลางวันของวันอังคารที่ 15 เมษายน ตามเวลาประเทศไทย จันทร์เพ็ญอยู่ด้านกลางคืนของโลก เราจึงไม่สามารถสังเกตได้ พื้นที่บนโลกที่เห็นจันทรุปราคาครั้งนี้คืออเมริกาเหนือ อเมริกาใต้ มหาสมุทรแอตแลนติก บางส่วนทางด้านตะวันตกของยุโรปและแอฟริกา ญี่ปุ่น ด้านตะวันออกของออสเตรเลีย และมหาสมุทรแปซิฟิก ดวงจันทร์ปรากฏอยู่ใกล้ดาวรวงข้าวในกลุ่มดาวหญิงสาว และจะเห็นดาวอังคารสุกสว่างอยู่ห่างดวงจันทร์ประมาณ 10°

ขั้นตอนการเกิดจันทรุปราคา 15 เมษายน 2557
1. ดวงจันทร์เริ่มเข้าสู่เงามัวของโลก 11:53:37
2. เริ่มเกิดจันทรุปราคาบางส่วน 12:58:19
3. เริ่มเกิดจันทรุปราคาเต็มดวง 14:06:46
4. กึ่งกลางของปรากฏการณ์ 14:45:39
5. สิ้นสุดจันทรุปราคาเต็มดวง 15:24:35
6. สิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน 16:33:03
7. ดวงจันทร์พ้นจากเงามัวของโลก 17:37:36

จันทรุปราคาครั้งนี้นับเป็นครั้งที่ 56 ใน 74 ครั้ง ของซารอสที่ 122 ซึ่งดำเนินอยู่ระหว่าง ค.ศ. 1022-2338 ประกอบด้วยจันทรุปราคาเงามัว 22 ครั้ง บางส่วน 8 ครั้ง เต็มดวง 28 ครั้ง บางส่วน 7 ครั้ง และเงามัว 9 ครั้ง ตามลำดับ จันทรุปราคาเต็มดวงครั้งที่นานที่สุดของชุดซารอสนี้เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 11 ตุลาคม ค.ศ. 1707 นาน 1 ชั่วโมง 40.1 นาที

2. สุริยุปราคาวงแหวน 29 เมษายน 2557

สุริยุปราคาครั้งแรกของปีเกิดขึ้นในวันอังคารที่ 29 เมษายน 2557 ดวงจันทร์อยู่ห่างโลกจนมีขนาดปรากฏเล็กกว่าดวงอาทิตย์ พื้นที่เล็ก ๆ ในทวีปแอนตาร์กติกามีโอกาสเห็นสุริยุปราคาวงแหวนที่ใกล้ขอบฟ้า ประเทศไทยไม่เห็นสุริยุปราคาในวันนี้

สุริยุปราคาเริ่มขึ้นเมื่อเงามัวแตะผิวโลกในเวลา 10:53 น. ตามเวลาประเทศไทย จากนั้นบางส่วนของเงาคราสวงแหวนจะสัมผัสผิวโลกในช่วงเวลาประมาณ 12:58-13:09 น. โดยแกนกลางของเงาดวงจันทร์จะลอยเหนือโลก โดยไม่สัมผัสกับผิวโลก

กึ่งกลางคราส (Greatest eclipse) ซึ่งเป็นเวลาที่ศูนย์กลางของเงาดวงจันทร์ผ่านใกล้ศูนย์กลางโลกมากที่สุด เกิดขึ้นเวลา 13:03:24 น. จังหวะนั้นเงาคราสวงแหวนแตะทวีปแอนตาร์กติกา เกิดสุริยุปราคาวงแหวนที่ขอบฟ้านานไม่เกิน 50 วินาที จากนั้นสุริยุปราคาครั้งนี้จะสิ้นสุดลงเมื่อเงามัวของดวงจันทร์ออกจากผิวโลกในเวลา 15:14 น.

บริเวณที่เห็นสุริยุปราคาบางส่วนครอบคลุมพื้นที่ทางด้านทิศใต้ของมหาสมุทรอินเดีย บางส่วนของมหาสมุทรใต้ ซึ่งเป็นมหาสมุทรที่ล้อมรอบแอนตาร์กติกา ทั้งหมดของออสเตรเลีย และบางส่วนทางด้านตะวันตกเฉียงใต้ของมหาสมุทรแปซิฟิก สุริยุปราคาดำเนินอยู่ขณะดวงอาทิตย์ตกเมื่อสังเกตจากบริเวณด้านตะวันออกของออสเตรเลีย

สุริยุปราคาครั้งนี้เป็นสุริยุปราคาครั้งที่ 21 ใน 75 ครั้งของซารอสที่ 148 ซึ่งดำเนินอยู่ระหว่าง ค.ศ. 1653-2987 ซารอสนี้ประกอบด้วยสุริยุปราคาบางส่วน 20 ครั้ง วงแหวน 2 ครั้ง ผสม 1 ครั้ง เต็มดวง 40 ครั้ง และบางส่วน 12 ครั้ง ตามลำดับ สุริยุปราคาวงแหวนครั้งที่นานที่สุดคือ 22 วินาที จะเกิดขึ้นในวันที่ 9 พฤษภาคม ค.ศ. 2032 สุริยุปราคาเต็มดวงครั้งที่นานที่สุดคือ 5 นาที 23 วินาที จะเกิดขึ้นในวันที่ 26 เมษายน ค.ศ. 2609

3. จันทรุปราคาเต็มดวง 8 ตุลาคม 2557

จันทรุปราคาเต็มดวงครั้งที่ 2 ของปี เกิดขึ้นในช่วงหัวค่ำของวันพุธที่ 8 ตุลาคม 2557 ซึ่งตรงกับวันออกพรรษา สามารถสังเกตได้ในประเทศไทย โดยจันทรุปราคาได้เริ่มขึ้นก่อนที่ดวงจันทร์จะขึ้นเหนือขอบฟ้า ดวงจันทร์เข้าสู่เงามัวเวลา 15:16 น. เริ่มเกิดจันทรุปราคาบางส่วนเวลา 16:15 น. และเริ่มเกิดจันทรุปราคาเต็มดวงเวลา 17:25 น. จากนั้นดวงจันทร์จะถูกเงาของโลกบังลึกที่สุดเวลา 17:55 น. ทั้ง 4 ช่วงนี้ ประเทศไทยยังไม่สามารถสังเกตได้ เนื่องจากดวงจันทร์ยังอยู่ใต้ขอบฟ้า

กรุงเทพฯ ดวงจันทร์ขึ้นเวลา 18:00 น. ก่อนดวงอาทิตย์ตกไม่กี่นาที จันทรุปราคาเต็มดวงจึงดำเนินอยู่ขณะที่ดวงจันทร์ขึ้น จันทรุปราคาเต็มดวงจะสิ้นสุดลงในเวลา 18:24 น. ขณะนั้นที่กรุงเทพฯ ดวงจันทร์อยู่สูงเหนือขอบฟ้าทิศตะวันออกประมาณ 5° ท้องฟ้ายังมีแสงสนธยาอยู่ ดวงจันทร์กลับมาเต็มดวงในเวลา 19:34 น. และออกจากเงามัวเวลา 20:34 น.

พื้นที่บนโลกที่เห็นจันทรุปราคาครั้งนี้พร้อมประเทศไทยคือส่วนใหญ่ของทวีปเอเชีย ด้านตะวันออกของมหาสมุทรอินเดีย ออสเตรเลีย มหาสมุทรแปซิฟิก อเมริกาเหนือ ด้านตะวันตกของอเมริกาใต้ ด้านตะวันตกของมหาสมุทรแอตแลนติก

ขั้นตอนการเกิดจันทรุปราคา 8 ตุลาคม 2557
    1. ดวงจันทร์เริ่มเข้าสู่เงามัวของโลก 15:15:33
    2. เริ่มเกิดจันทรุปราคาบางส่วน 16:14:47
    3. เริ่มเกิดจันทรุปราคาเต็มดวง 17:25:08
    4. กึ่งกลางของปรากฏการณ์ 17:54:35
    5. สิ้นสุดจันทรุปราคาเต็มดวง 18:24:00
    6. สิ้นสุดจันทรุปราคาบางส่วน 19:34:21
    7. ดวงจันทร์พ้นจากเงามัวของโลก 20:33:42

คืนนั้นดวงจันทร์อยู่ในกลุ่มดาวปลา ดาวยูเรนัสอยู่ใกล้ดวงจันทร์ โดยอยู่เฉียงไปทางขวามือด้านบนของดวงจันทร์ หากใช้กล้องสองตาและกล้องโทรทรรศน์ดูดวงจันทร์ หรือถ่ายภาพจันทรุปราคาในคืนนี้ ก็มีโอกาสจะเห็นดาวยูเรนัสด้วย ดวงจันทร์ผ่านทางเหนือของศูนย์กลางเงาโลก ช่วงที่ดวงจันทร์ขึ้น เราจึงเห็นขอบด้านทิศใต้ของดวงจันทร์ (ขวามือ) มืดคล้ำกว่าด้านตรงข้าม

จันทรุปราคาครั้งนี้นับเป็นครั้งที่ 42 ใน 72 ครั้ง ของซารอสที่ 127 ซึ่งดำเนินอยู่ระหว่าง ค.ศ. 1275-2555 ประกอบด้วยจันทรุปราคาเงามัว 11 ครั้ง บางส่วน 18 ครั้ง เต็มดวง 16 ครั้ง บางส่วน 20 ครั้ง และเงามัว 7 ครั้ง ตามลำดับ จันทรุปราคาเต็มดวงครั้งที่นานที่สุดของชุดซารอสนี้เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม ค.ศ. 1888 นาน 1 ชั่วโมง 41.8 นาที

4. สุริยุปราคาบางส่วน 24 ตุลาคม 2557

อุปราคาครั้งสุดท้ายของปีเป็นสุริยุปราคาบางส่วน เกิดขึ้นในวันศุกร์ที่ 24 ตุลาคม 2557 ตามเวลาประเทศไทย แต่ประเทศไทยไม่เห็นสุริยุปราคาในวันนี้

สุริยุปราคาเริ่มขึ้นเมื่อเงามัวของดวงจันทร์แตะผิวโลกในเวลา 02:38 น. กึ่งกลางคราสเกิดขึ้นเวลา 04:45 น. จุดที่เห็นดวงอาทิตย์แหว่งลึกที่สุดอยู่ในทะเลทางตอนเหนือของแคนาดา โดยดวงจันทร์บังดวงอาทิตย์ร้อยละ 81 ของเส้นผ่านศูนย์กลางดวงอาทิตย์ จากนั้นสิ้นสุดสุริยุปราคาเมื่อเงามัวออกจากผิวโลกในเวลา 06:52 น.

บริเวณที่เห็นสุริยุปราคาบางส่วน ได้แก่ ตะวันออกเฉียงเหนือของรัสเซีย เกือบทั้งหมดของทวีปอเมริกาเหนือ (ตรงกับวันพฤหัสบดีที่ 23 ตุลาคม ตามเวลาท้องถิ่น) และทางเหนือของมหาสมุทรแปซิฟิก

สุริยุปราคาครั้งนี้เป็นครั้งที่ 9 ใน 70 ครั้งของซารอสที่ 153 ซึ่งดำเนินอยู่ระหว่าง ค.ศ. 1870-3114 ซารอสนี้ประกอบด้วยสุริยุปราคาบางส่วน 13 ครั้ง วงแหวน 49 ครั้ง และบางส่วน 8 ครั้ง ตามลำดับ สุริยุปราคาวงแหวนครั้งที่นานที่สุดของชุดซารอสนี้คือ 7 นาที 11 วินาที จะเกิดขึ้นในวันที่ 5 กันยายน ค.ศ. 2537

พ.ศ. 2558

● สุริยุปราคาเต็มดวง 20 มีนาคม 2558 - แนวคราสเต็มดวงพาดผ่านตอนเหนือของมหาสมุทรแอตแลนติก และมหาสมุทรอาร์กติก โดยผ่านหมู่เกาะแฟโรของเดนมาร์กและหมู่เกาะสฟาลบาร์ของนอร์เวย์ บริเวณที่เห็นสุริยุปราคาบางส่วน ได้แก่ ทวีปยุโรป ด้านตะวันออกเฉียงเหนือของมหาสมุทรแอตแลนติก ตอนเหนือของทวีปแอฟริกา และด้านตะวันตกเฉียงเหนือของทวีปเอเชีย ประเทศไทยไม่เห็นสุริยุปราคาในวันนี้
● จันทรุปราคาเต็มดวง 4 เมษายน 2558 - เห็นได้ในประเทศไทย
● สุริยุปราคาบางส่วน 13 กันยายน 2558 - เห็นได้ทางตอนใต้ของทวีปแอฟริกา บางส่วนของแอนตาร์กติกา และตอนใต้ของมหาสมุทรอินเดีย ประเทศไทยไม่เห็นสุริยุปราคาในวันนี้
● จันทรุปราคาเต็มดวง 28 กันยายน 2558 - ไม่เห็นในประเทศไทย