ข่าวดาราศาสตร์

(13 ต.ค. 48) เมื่อวันที่ 29 กันยายนที่ผ่านมา ยานแคสซีนีได้เปิดเผยภาพชุดใหม่ที่ถ่ายระหว่างการเฉียดเข้าใกล้ดวงจันทร์ไฮเพียเรียนเมื่อวันที่ 26 กันยายน 2548 ที่ผ่านมา เนื่องจากยานแคสซีนีสามารถเข้าใกล้ได้ถึง 500 กิโลเมตรซึ่งใกล้ที่สุดเท่าที่เคยทำได้ ภาพในชุดนี้จึงให้ความละเอียดสูงมาก ...

---

ดาวเคราะห์ดวงที่สิบก็มีบริวาร

(8 ต.ค. 48) ในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา แทบจะไม่มีใครที่ไม่ได้ยินชื่อ 2003 ยูบี 313 (2003 UB313) ในฐานะสมาชิกใหม่ของระบบสุริยะ และอาจถือว่าเป็นดาวเคราะห์ดวงที่สิบ คราวนี้วัตถุนี้จะต้องเด่นยิ่งขึ้นเมื่อมีข้อมูลใหม่ระบุว่า 2003 ยูบี 313 มีบริวารด้วย ...

---

ดาวเคราะห์ของดาวยักษ์

(8 ต.ค. 48) นักดาราศาสตร์ค้นพบดาวเคราะห์ในระบบสุริยะอื่นเป็นครั้งแรกเมื่อราวสิบปีก่อน ดวงแรกเป็นดาวเคราะห์ของดาว 51 ม้าบิน (51 Pegasi) ซึ่งเป็นดาวฤกษ์มวลต่ำแบบเดียวกับดวงอาทิตย์ และหลังจากนั้นก็พบเพิ่มขึ้นเรื่อยมา ในช่วงแรกนักดาราศาสตร์สังเกตว่า ดาวฤกษ์ที่มีดาวเคราะห์เป็นบริวารมักเป็นดาวที่มีธาตุหนักมาก เช่น ดาว 51 ม้าบินมีสัดส่วนโลหะ 60 เปอร์เซ็นต์ หมายความว่า ...

---

ช่วงต่ำสุดแน่หรือ?

(4 ต.ค. 48) บนพื้นผิวของดวงอาทิตย์มีกัมมันตภาพ (activity) ต่าง ๆ เกิดขึ้นหลายอย่าง เช่น จุดมืด (sunspot) การลุกจ้า (flare) เปลวสุริยะ (prominence) ซึ่งจะเกิดขึ้นมากน้อยเปลี่ยนแปลงไปเป็นคาบ ๆ ละ 11 ปี หรือจะเรียกว่าเป็นฤดูกาลบนดวงอาทิตย์ก็ได้ สิ่งนี้เป็นสิ่งที่นักดาราศาสตร์ศึกษามาเป็นเวลานานและนักดูดาวทั่วไปก็สามารถสังเกตการเปลี่ยนแปลงนี้ได้เช่นกัน ...

---

ลายพาดกลอนบนดวงจันทร์เอนเซลาดัส

(27 ก.ย. 48) เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม 2548 ยานแคสซีนีของนาซาได้เฉียดเข้าใกล้ดวงจันทร์เอนเซลาดัสด้วยระยะห่าง 175 กิโลเมตรจากพื้นผิว และได้ถ่ายภาพจำนวนหนึ่งไว้ นักดาราศาสตร์พบสิ่งน่าสนใจเป็นพิเศษในภาพจากแคสซีนีในครั้งนี้ เพราะพบรอยแตกหลายรอย ยาวประมาณ 130 กิโลเมตร ห่างกันราว 40 กิโลเมตร และเป็นแนวเกือบขนานกัน ต่อมานักดาราศาสตร์เรียกรอยเหล่านี้ว่า ...

---

ต่อลมหายใจให้กล้องฮับเบิล

(25 ก.ย. 48) และแล้ว ในที่สุดกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลผู้ชราก็ต้องทำงานโดยเหลือไจโรเพียงสองตัวเท่านั้น ไจโรเป็นอุปกรณ์สำคัญของกล้องฮับเบิล มีหน้าที่ควบคุมการวางทิศและควบคุมระดับความสูงของวงโคจรด้วย การทำงานควบคุมนี้จะสมบูรณ์ได้ต้องมีไจโร 3 ตัว ในกล้องโทรทรรศน์ฮับเบิลมีไจโร 6 ตัว ใช้งาน 3 ตัวและสำรอง 3 ตัว แต่ปัจจุบันนี้ไจโรเสียไปแล้ว 2 ตัว เหลือเพียง 4 ตัวที่ใช้งานได้ ...

---

ดาวแคระน้ำตาลหนึ่งแสนล้านดวง

(25 ก.ย. 48) นักดาราศาสตร์ค้นพบดาวแคระน้ำตาลเป็นครั้งแรกเมื่อราวสิบปีก่อน นับจากนั้นเป็นต้นมาก็มีการพบดวงใหม่ ๆ เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จากการวิเคราะห์ข้อมูลจากกล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิลเมื่อไม่นานมานี้ พบว่าดาวแคราะน้ำตาลอาจมีจำนวนใกล้เคียงกับดาวฤกษ์ธรรมดาอย่างดวงอาทิตย์เลยทีเดียว ...

---

โฉมใหม่ทางช้างเผือก

(29 ส.ค. 48) เป็นที่ทราบกันมานานว่า ดาราจักรทางช้างเผือกที่โลกและดวงอาทิตย์อาศัยอยู่นี้ มีรูปร่างเป็นจานแบนและขดแบบก้นหอย ซึ่งเป็นโครงสร้างแบบหนึ่งในหลายแบบของดาราจักร เรียกว่าดาราจักรชนิดก้นหอย ดังภาพวาดที่เห็นกันทั่วไป แต่นักดาราศาสตร์จำนวนไม่น้อยได้เคยตั้งสมมุติฐานว่าดาราจักรของเราน่าจะมีโครงสร้างเป็นอีกชนิดหนึ่ง เรียกว่า ดาราจักรชนิดก้นหอยมีคาน ซึ่งคล้ายกับแบบก้นหอย แต่บริเวณใกล้ใจกลางดาราจักรจะมีสิ่งที่คล้ายคานเป็น ...

---

ดาวหางดวงที่ 1,000 ของโซโฮ

(22 ส.ค. 48) หอสังเกตการณ์โซโฮ (SOHO--Solar and Heliospheric Observatory) ได้ค้นพบดาวหางดวงที่ 1,000 แล้ว โซโฮเป็นดาวเทียมสำรวจดวงอาทิตย์ มีตำแหน่งประจำอยู่ในอวกาศและหันหน้ากล้องเข้าสู่ดวงอาทิตย์ตลอดเวลาโดยมีแผ่นอุปกรณ์บังดวงอาทิตย์ไว้ จึงมีโอกาสเห็นดาวหางดวงเล็ก ๆ ที่เฉียดเข้าใกล้ดวงอาทิตย์หรือแม้แต่ดวงที่พุ่งชนดวงอาทิตย์โดยที่คนบนโลก ...

---

การลุกจ้าชนิดใหม่ ทั้งแรงทั้งเร็ว

(22 ส.ค. 48) อยากไปย่ำบนดวงจันทร์ใช่ไหม อ่านข่าวนี้ดูก่อน เหตุเกิดขึ้นเมื่อเดือนมกราคาปี 2548 นี้ ขณะนั้นเป็นช่วงที่ดวงอาทิตย์ยังคงมีกัมมันตภาพ (activity) ออกมาเช่นทุกวัน มีทั้งการลุกจ้า (flare) และจุดมืด (sunspot) ซึ่งเป็นเหตุการณ์ปกติ แต่เมื่อวันที่ 20 ได้มีจุดมืดจุดหนึ่ง ซึ่งนักดาราศาสตร์ตั้งชื่อด้วยหมายเลขว่า 720 ได้แสดงความ ...

---

ดาวเคราะห์หินในระบบสุริยะอื่นดวงแรก

(18 ส.ค. 48) การค้นหาดาวเคราะห์ในระบบสุริยะอื่น เป็นเหมือนกับการตื่นทองสำหรับนักดาราศาสตร์ในรอบทศวรรษที่ผ่านมา จนถึงปัจจุบัน มีการค้นพบดาวเคราะห์ในระบบสุริยะอื่นแล้วกว่า 150 ดวง แต่ละดวงมีมวลตั้งแต่ 100 ถึง 1,000 เท่าของโลก ซึ่งจัดว่าเป็นดาวเคราะห์ยักษ์ทั้งสิ้น นั่นหมายความว่าสภาพแวดล้อมย่อมต่างจากโลกเป็นอย่างมากด้วย ดาวเคราะห์ที่นักดาราศาสตร์รอคอยค้นพบเป็นพิเศษคือ ...

---

พบยานมาร์สโพลาร์แลนเดอร์

(12 ก.ค. 48) เมื่อเดือนธันวาคม 2542 ยานสำรวจดาวอังคารลำหนึ่งของนาซาชื่อ มาร์สโพลาร์แลนเดอร์ ได้เดินทางไปถึงดาวอังคารและเตรียมการลงจอด แต่สัญญาณก็ขาดหายไปตลอดกาล ภารกิจมูลค่าหลายร้อยล้านดอลลาร์ล้มเหลว หลังจากนั้นไม่นาน เมื่อยานมาร์สโกลบัลเซอร์เวเยอร์ได้ไปสำรวจดาวอังคารโดยสำรวจอยู่บนวงโคจร ทางนาซาได้พยายามให้ยานนี้ถ่ายภาพจุดที่ยานมาร์สโพลาร์แลนเดอร์ลงจอดโดย ...

---

ขนาดที่แท้จริงของแอนดรอเมดา

(12 ก.ค. 48) ดาราจักรแอนดรอเมดา หรือ เอ็ม 31 เป็นดาราจักรชนิดก้นหอยที่อยู่ใกล้ดาราจักรทางช้างเผือกของเรามากที่สุด จึงเป็นดาราจักรที่ชื่อคุ้นหูที่สุด และก็น่าจะเป็นที่รู้จักของนักดาราศาสตร์มากที่สุดด้วย แต่การศึกษาเมื่อเร็ว ๆ นี้กลับบอกว่า บางทีนักดาราศาสตร์อาจรู้จักแอนดรอเมดาน้อยไป สก็อตต์ แชปแมน นักฟิสิกส์ดาราศาสตร์ จากสถาบันเทคโนโลยีแคลิฟอร์เนียและคณะได้ ...

---

ซูเปอร์โนวาในเอ็ม 51

(12 ก.ค. 48) เมื่อวันที่ 28 มิถุนายนที่ผ่านมา วอล์ฟกอง คลอเอร์ นักล่าซูเปอร์โนวาสมัครเล่นชาวเยอรมัน ได้ค้นพบซูเปอร์โนวาดวงหนึ่งด้วยกล้องซีซีดีติดบนกล้องโทรทรรศน์ชนิดสะท้อนแสงขนาด 8 นิ้ว ซูเปอร์โนวาดวงนี้อยู่ห่างจากใจกลางดาราจักร 78 พิลิปดา ต่อมาได้รับชื่อว่า 2005 ซีเอส (2005cs) จากการสำรวจสเปกตรัมโดย ...

---

ทะเลสาบบนไททัน... ยังไม่แน่

(15 มิ.ย. 48) ดวงจันทร์ไททันของดาวเสาร์มีลักษณะพิเศษกว่าบริวารดาวเคราะห์ดวงอื่นในระบบสุริยะ เพราะมีบรรยากาศหนาแน่น แต่บรรยากาศของไททันประกอบด้วยมีเทนเป็นหลัก นักดาราศาสตร์เคยสันนิษฐานไว้ว่ามีเทนเหล่านั้นน่าจะเป็นไอระเหยจากทะเลสาบขนาดใหญ่ที่อุดมไปด้วยไฮโดรคาร์อน ดังนั้นเมื่อยานแคสซีนีเดินทางไปถึงดาวเสาร์และเริ่มสำรวจดวงจันทร์ไททัน นักดาราศาสตร์จึงหวังว่าจะได้เห็นภาพของแหล่งทะเลสาบไฮโดรคาร์บอนเหลวบนไททันให้ ...

---

ภาพดาวเคราะห์ในระบบสุริยะอื่นภาพแรก

(9 มิ.ย. 48) เมื่อราวเดือนเมษายนปี 2547 มีข่าวน่าตื่นเต้นว่า นักดาราศาสตร์ได้ถ่ายภาพของดาวเคราะห์ที่โคจรรอบดาวดวงอื่นได้สำเร็จเป็นครั้งแรก เป็นผลงานของคณะนักดาราศาสตร์นานาชาติ นำโดย เกล เชาวิน จากหอดูดาวอีโซ หรือหอดูดาวยุโรปซีกโลกใต้ด้วยกล้องวีแอลทีที่มีระบบอะแดปทีฟออปติก ...

---

ดาวที่มีฮีเลียมมากที่สุด

(25 พ.ค. 48) โอเมกาคนครึ่งม้ามีความน่าสนใจหลายอย่าง ไม่เพียงแต่ถ่ายรูปขึ้นเท่านั้น หากยังเป็นกระจุกดาวทรงกลมที่อยู่ใกล้ที่สุด อายุมากที่สุดบนท้องฟ้า และมีดาวสมาชิกมากที่สุดแห่งหนึ่งในเอกภพนั่นคือมีมากกว่า 1 ล้านดวง นอกจากนี้ยังมีความสำคัญสำหรับนักฟิสิกส์ดาวฤกษ์อีกด้วย โดยทั่วไปดาวฤกษ์ในกระจุกดาวทรงกลมเดียวกันเกิดขึ้นมาพร้อมกันจากกลุ่มก๊าซก้อนเดียวกัน และเนื่องจากกระจุกดาวทรงกลมเป็นกระจุกดาวโบราณ มีอายุมาก ดาวในกระจุกจึงเป็นดาวรุ่นชรา มีสีแดง แต่ในกรณีของกระจุกดาวโอเมกาคนครึ่งม้า มีบางสิ่ง ...

---

ดวงจันทร์ใหม่ของดาวเสาร์ เจอยกโหล

(25 พ.ค. 48) ทุกครั้งที่มีการค้นพบดวงจันทร์ดวงใหม่ในระบบสุริยะ ก็มักเป็นข่าวหน้าตื่นเต้นเสมอ แล้วจะเกิดอะไรขึ้นหากมีการพบดวงจันทร์ใหม่ทีเดียว 12 ดวง? การค้นพบดวงจันทร์แบบเหมาโหลนี้ เป็นของ เดวิด จีวิตต์ กับแจน เคลย์นา จากมหาวิทยาลัยฮาวาย และ สกอตต์ เชปพาร์ด จากสถาบันคาร์เนกีวอชิงตัน ความจริงการค้นพบนี้เกิดขึ้นตั้งแต่กลางเดือนธันวาคมปีกลายแล้ว แต่ต้องสำรวจติดตามกัน ...

---

แสงวาบรังสีแกมมาจากดาวนิวตรอนชนกัน

(25 พ.ค. 48) เมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม 2548 เวลา 4 นาฬิกาตามเวลาสากล ดาวเทียมสวิฟต์ของนาซาได้ตรวจพบแสงวาบรังสีแกมมาครั้งหนึ่ง มีชื่อว่า GRB050509b แสงวาบนี้เปล่งรังสีออกมาเป็นเวลาเพียง 30 มิลลิวินาที (3 ใน 100 วินาที) เท่านั้น แม้เป็นเวลาสั้น ๆ แต่ก็เพียงพอที่จะคลายปมปริศนาต้นกำเนิดอันลึกลับของตนเองได้ แสงวาบรังสีแกมมาเป็นวัตถุและเหตุการณ์ลึกลับอย่างหนึ่ง เพราะนักดาราศาสตร์ยัง ...

---

เตรียมรับมือฝุ่นดวงจันทร์และดาวอังคาร

(5 พ.ค. 48) ในปี 2515 ขณะที่อยู่ระหว่างการปฏิบัติภารกิจอะพอลโล 17 แฮร์ริสัน ชมิดท์ นักบินได้พูดคุยกับ จีน เชอร์แนน ผู้บังคับการขณะอยู่ในยานลูนาร์มอดูลถึงกลิ่นแปลก ๆ คล้ายดินปืนภายในยาน ภายหลังทราบว่ากลิ่นนั้นเป็นกลิ่นฝุ่นดวงจันทร์ เพราะทั้งคู่เพิ่งกลับมาจากเดินสำรวจบนดวงจันทร์บริเวณ หุบเขาทอรัส-ลิตโทรว์ ซึ่งอยู่ใกล้กับทะเลแห่งความเงียบสงบ ฝุ่นบนดวงจันทร์ ...

---