สมาคมดาราศาสตร์ไทย

ดาวเคราะห์ในปี 2544

ดาวเคราะห์ในปี 2544

13 มกราคม 2544
ปรับปรุงครั้งล่าสุด 29 กันยายน 2565
โดย: วรเชษฐ์ บุญปลอด (worachateb@yahoo.com)
ดาวพุธ เริ่มปรากฏให้เห็นครั้งแรกในช่วงสัปดาห์สุดท้ายของเดือนมกราคม โดยจะเริ่มหายไปในแสงสนธยาอีกครั้งภายในสัปดาห์แรกของเดือนกุมภาพันธ์ ดาวพุธจะมาให้เห็นทางทิศตะวันออกในปลายเดือนกุมภาพันธ์ต่อเนื่องจนถึงตลอดเดือนมีนาคม ซึ่งการปรากฏของดาวพุธในช่วงนี้ถือว่าเป็นช่วงที่ดีที่สุดในรอบปีนี้ สัปดาห์ที่สองของเดือนพฤษภาคม ดาวพุธจะอยู่ในท้องฟ้าเวลาพลบค่ำ โดยดาวพุธจะผ่านใกล้กับดาวเสาร์และดาวพฤหัสบดี ก่อนที่จะลดความสว่างลงพร้อม ๆ กับหายลับไปจากท้องฟ้าหัวค่ำอย่างรวดเร็วภายในสัปดาห์แรกของเดือนมิถุนายน สามารถดูดาวพุธได้อีกครั้งในท้องฟ้าเช้ามืดตั้งแต่ต้นเดือนกรกฎาคม ซึ่งดาวพุธจะเคลื่อนผ่านใกล้กับดาวพฤหัสบดีอีกครั้งในช่วงกลางเดือนกรกฎาคม การปรากฏของดาวพุธในท้องฟ้าหลังจากดวงอาทิตย์ตกในช่วงถัดไปไม่ดีนักเนื่องจากดาวพุธอยู่ใกล้ขอบฟ้ามากและเป็นช่วงฤดูฝน จะสามารถมองเห็นดาวพุธตอนเช้ามืดได้อีกครั้งและเป็นช่วงสุดท้ายของปีนี้ ได้ตั้งแต่ปลายเดือนตุลาคมถึงต้นเดือนพฤศจิกายน คราวนี้ดาวพุธจะผ่านใกล้กับดาวศุกร์และเคลื่อนเข้าหาแสงอรุณไปกับดาวศุกร์


แผนภาพแสดงอันดับความสว่างและขนาดปรากฏของดาวเคราะห์ในรอบปี 2544 

ดาวศุกร์ ปรากฏให้เห็นในเวลาพลบค่ำหลังจากดวงอาทิตย์ตก ซึ่งเป็นการปรากฏเป็นดาวประจำเมืองต่อเนื่องจากปีที่แล้ว โดยในต้นปีนี้ ดาวศุกร์จะปรากฏสูงจากขอบฟ้ามากขึ้นเรื่อยๆ จนถึงวันที่ 17 มกราคม จนมีตำแหน่งทำมุมห่างจากดวงอาทิตย์มากที่สุด หลังจากนั้นมุมเงยของดาวศุกร์จากขอบฟ้าจะค่อนข้างคงที่และเริ่มลดลงพร้อมๆ กับเคลื่อนเข้าหาดวงอาทิตย์ โดยจะมีความสว่างมากที่สุดในช่วงปลายเดือนกุมภาพันธ์ และเคลื่อนเข้าใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุดทำให้มองไม่เห็นในปลายเดือนมีนาคม จากนั้นต้นเดือนเมษายนจึงกลับมาปรากฏให้เห็นเป็นดาวรุ่ง หรือดาวประกายพรึก ทางทิศตะวันออกในเวลาเช้ามืด ซึ่งดาวศุกร์จะค่อย ๆ มีตำแหน่งสูงขึ้นจากขอบฟ้าในเช้ามืดของแต่ละวันจนกระทั่งถึงตำแหน่งที่ทำมุมห่างจากดวงอาทิตย์มากที่สุดในต้นเดือนมิถุนายน และปรากฏเป็นดาวรุ่งไปตลอดถึงสิ้นปี

ดาวอังคาร ครึ่งแรกของปี ดาวอังคารปรากฏให้เห็นในท้องฟ้าเวลาเช้ามืด อยู่ในกลุ่มดาวหญิงสาวและเข้าสู่กลุ่มดาวคันชั่ง เคลื่อนผ่านกลุ่มดาวแมงป่องและคนยิงธนู เริ่มปรากฏเคลื่อนที่ถอยหลังเมื่อเทียบกับดาวฤกษ์เบื้องหลังตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคมเป็นต้นไป ดาวอังคารมาถึงตำแหน่งตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ และเข้าใกล้โลกมากที่สุดในเดือนมิถุนายน ซึ่งขณะนี้ดาวอังคารปรากฏอยู่ในเขตของกลุ่มดาวคนแบกงู ตรงกลางระหว่างกลุ่มดาวแมงป่องกับคนยิงธนู โดยจะเข้าใกล้โลกมากที่สุดในวันที่ 22 มิถุนายน ที่ระยะห่าง 0.4502 หน่วยดาราศาสตร์ หรือ 67 ล้านกิโลเมตร ซึ่งทำให้ดาวอังคารมีขนาดปรากฏสูงสุดที่ 20.8 พิลิปดา ซึ่งใหญ่กว่าขนาดของดาวเสาร์ (ไม่รวมวงแหวน) และความสว่างใกล้เคียงกับดาวพฤหัสบดี หลังจากนี้จะมองเห็นดาวอังคารได้ในเวลาหัวค่ำ ซึ่งดาวอังคารจะเดินหน้าและเคลื่อนเข้าสู่กลุ่มดาวคนยิงธนูและแพะทะเล

วันที่ดาวเคราะห์อยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ในปี 2544
ดาวเคราะห์วัน เดือนอันดับความสว่าง
อังคาร14 มิ.ย.-2.4
เนปจูน30 ก.ค.+7.8
ยูเรนัส15 ส.ค.+5.7
เสาร์ธ.ค.-0.4
พฤหัสบดีม.ค. 45-2.7


ดาวพฤหัสบดี อยู่ในกลุ่มดาววัวซึ่งเป็นบริเวณที่มีดาวฤกษ์สว่างอยู่กันหลายดวง และปรากฏในท้องฟ้าพลบค่ำทางทิศตะวันออก จากนั้นจะเลื่อนไปปรากฏในฟ้าด้านตะวันตกในราวต้นเดือนกุมภาพันธ์ ดาวพฤหัสบดีอยู่ในทิศทางเดียวกับดวงอาทิตย์ในเดือนมิถุนายน ต้นเดือนกรกฎาคมจึงสามารถมองเห็นดาวพฤหัสบดีได้อีกครั้งในท้องฟ้าเช้ามืดก่อนรุ่งอรุณซึ่งดาวพฤหัสบดีได้เคลื่อนเข้าสู่กลุ่มดาวคนคู่แล้ว หลังจากนั้นปลายเดือนพฤศจิกายนจึงสามารถมองเห็นดาวพฤหัสบดีได้ตลอดทั้งคืนเนื่องจากอยู่ในตำแหน่งตรงข้ามดวงอาทิตย์

ดาวเสาร์ อยู่ในกลุ่มดาววัวเช่นเดียวกับดาวพฤหัสบดี จึงมีโอกาสในการมองเห็นคล้ายกับดาวพฤหัสบดี แต่เนื่องจากดาวเสาร์เคลื่อนที่ช้ากว่าจึงอยู่ในกลุ่มดาวนี้ตลอดทั้งปี ปลายเดือนพฤษภาคม ดาวเสาร์อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์มากจึงมองไม่เห็น จากนั้นจึงมาปรากฏในท้องฟ้าเช้ามืดตลอดหกเดือน จนมาอยู่ตำแหน่งตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ในกลางเดือนพฤศจิกายน ซึ่งเป็นช่วงที่ดูดาวเสาร์ได้ดีที่สุด

ดาวยูเรนัส และ ดาวเนปจูน มีตำแหน่งในท้องฟ้าอยู่ในกลุ่มดาวแพะทะเลตลอดปีนี้ ดาวยูเรนัสมองเห็นได้ดีด้วยกล้องสองตา ส่วนดาวเนปจูนต้องอาศัยกล้องโทรทรรศน์ ถ้าท้องฟ้าแจ่มใสจะสามารถมองเห็นดาวยูเรนัสและเนปจูนได้ดีที่สุดในช่วงเดือนกรกฎาคม-สิงหาคม

ดาวพลูโต มีอันดับความสว่าง 14 มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า อยู่ในกลุ่มดาวคนแบกงู

ดาวเคราะห์เคียงกันที่น่าสนใจ ในปี 2544
วันที่ใกล้กันระหว่างระยะห่างเวลาและทิศที่เห็น
16 พ.ค.ดาวพุธกับดาวพฤหัสบดี2.8°พลบค่ำทางทิศตะวันตก
13 ก.ค.ดาวพุธกับดาวพฤหัสบดี1.9°เช้ามืดทางทิศตะวันออก
15 ก.ค.ดาวศุกร์กับดาวเสาร์0.8°เช้ามืดทางทิศตะวันออก
ส.ค.ดาวศุกร์กับดาวพฤหัสบดี1.2°เช้ามืดทางทิศตะวันออก