ห้องสมุดดาราศาสตร์

รู้จักโนวา

(11 ส.ค. 64) โนวาหรือนวดารา (nova) มาจากคำเต็มในภาษาละตินว่า "stella nova" แปลว่าดาวดวงใหม่ หมายถึงดาวที่ปรากฏขึ้นบนท้องฟ้าตรงตำแหน่งที่ไม่เคยมีดาวอยู่ตรงนั้นมาก่อน ก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 20 นักดาราศาสตร์ยังไม่เข้าใจถ่องแท้ถึงกระบวนการของการเกิดโนวาและซูเปอร์โนวา จึงไม่สามารถแยกแยะความแตกต่างระหว่างสองสิ่งนี้ ...

เรื่องที่มักเข้าใจผิดเกี่ยวกับอัตราดาวตกในฝนดาวตก

(11 ส.ค. 64) ในรอบปีมีฝนดาวตกเกิดขึ้นหลายครั้ง แต่ละกลุ่มมีอัตราดาวตกไม่เท่ากัน มีทั้งที่น้อยในระดับไม่กี่ดวงต่อชั่วโมงไปจนถึงมากกว่า 100 ดวงต่อชั่วโมง ข้อมูลฝนดาวตกโดยทั่วไปมักจะบอกตัวเลขอัตราสูงสุดของฝนดาวตกกลุ่มนั้น ซึ่งอาจทำให้คนจำนวนมากเข้าใจผิดว่าการสังเกตดาวตกจะสามารถมองเห็นดาวตกเท่ากับจำนวนดังกล่าวได้ตลอดทั้งคืน แต่ในความเป็นจริงยังมีปัจจัยอื่นที่ทำให้เรามีโอกาสเห็นดาวตกได้ต่ำกว่าตัวเลขนั้นเสมอ ...

คำถาม-คำตอบ เกี่ยวกับดาวตกชนิดระเบิด

(23 มิ.ย. 64) สืบเนื่องจากเหตุการณ์เมื่อวันอังคารที่ 22 มิถุนายน 2564 เวลาประมาณ 18:30 น. ซึ่งมีรายงานผู้พบเห็นดวงไฟสว่างสีเขียวเคลื่อนที่บนท้องฟ้าอย่างรวดเร็ว และเกิดเสียงดังให้ได้ยินเป็นบริเวณกว้าง ต่อไปนี้เป็นคำถาม-คำตอบ ที่จะช่วยอธิบายเพื่อให้เกิดความเข้าใจในธรรมชาติของปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น ...

เราได้เรียนรู้อะไรจากเรื่อง ดาวเคราะห์น้อย?

(11 ส.ค. 62) และแล้วดาวเคราะห์น้อยก็ได้ผ่านโลกไป โดยที่ไม่ส่งผลอะไรต่อโลกตามที่หลายคนกังวล เราควรใช้โอกาสนี้มาย้อนดูกันดีกว่าว่าเราเรียนรู้อะไรกับมันได้บ้าง? ...

เรื่องที่คุณอาจยังไม่รู้เกี่ยวกับอะพอลโล 11

(14 มิ.ย. 62) ภารกิจอะพอลโล 11 เป็นภารกิจทางเทคโนโลยีที่น่าจะเรียกได้ว่ายิ่งใหญ่ที่สุดในศตวรรษที่ 20 และยิ่งใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์มนุษยชาติ แต่เบื้องหลังภารกิจอันยิ่งใหญ่นี้ ยังมีเรื่องราวอีกมากที่คุณอาจไม่เคยได้ยินมาก่อน ...

การแถลงข่าวภาพหลุมดำภาพแรกในโลก

(24 เม.ย. 62) บทแปลจากงานแถลงข่าวการถ่ายภาพหลุมดำได้เป็นครั้งแรกของโลก โดยเครือข่ายกล้องโทรทรรศน์ Event Horizon และ National Science Foundation
...

ถาม-ตอบ เกี่ยวกับเทียนกง-1

(21 มี.ค. 61) เทียนกง-1 จะตกใส่โลกในอีกไม่กี่วันข้างหน้านี้แล้ว มาดูกันว่าเรื่องนี้มันน่ากลัวขนาดไหน กับ คำถาม-คำตอบ เกี่ยวกับการตกลงสู่โลกของสถานีอวกาศเทียนกง-1 ...

แคสซีนี - นังทาสของนาซา

(14 ก.ย. 60) ยานแคสซีนีของนาซาจะปิดฉากภารกิจอันยาวนานเกือบ 20 ปีในวันที่ 15 กันยายนที่จะถึงนี้ หลาย ๆ คนต่างสรรเสริญนาซาว่าได้ใช้ยานลำนี้อย่างเต็มประสิทธิภาพ และคุ้มค่า ...

รู้จักดาวพฤหัสบดี เรียกน้ำย่อยก่อนถึงยุคจูโน

(5 ก.ค. 59) ต้นเดือนกรกฎาคม 2559 ยานจูโนของนาซาเดินทางไปถึงดาวพฤหัสบดี ช่วงนี้เป็นช่วงที่ยานจะปรับทิศทางเพื่อเข้าสู่วงโคจรรอบดาวเคราะห์แก๊สยักษ์ดวงนี้ หลังจากนั้นก็จะเริ่มสำรวจจากวงโคจรเป็นเวลาสองปี ก่อนที่จูโนจะเริ่มภารกิจ เรามารู้จักและทบทวนกันหน่อยดีไหม ว่าดาวพฤหัสบดีนี้มีอะไรน่าสนใจบ้าง ... ...

โลกต่างระบบใหม่ทั้ง 19 แห่งที่ได้ชื่อสามัญจากสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล

(26 ธ.ค. 58) รายชื่อโลกต่างระบบ ดาวเคราะห์ต่างระบบ ที่ได้รับการตั้งชื่อสามัญอย่างเป็นทางการโดยสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล ...

Chalawan, Taphao Thong, Taphao Kaew -- First Thai Exoworld Names

(19 ธ.ค. 58) The star, and exoplanets of the first Thai axoworld names. Legend behind the names and learning how to pronounce them. ...

สวัสดี “ชาละวัน”

(9 ธ.ค. 58) 47 หมีใหญ่ (47 Ursae Majoris; HIP 53721) หรือต่อไปนี้จะมีชื่อสามัญว่า ชาละวัน (Chalawan) และดาวบริวารทั้ง 2 ดวง ซึ่งก็คือ 47 หมีใหญ่ บี และ 47 หมีใหญ่ ซี หรือ ตะเภาทอง (Taphao Thong) และ ตะเภาแก้ว (Taphao Kaew) ตามลำดับ เป็นหนึ่งในบันทึกหน้าใหม่ของวงการดาราศาสตร์ไทย ...

รวมญาติพลูโต

(16 ก.ค. 58) ณ ขอบนอกของเขตดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ เป็นบริเวณที่ดาวพลูโตโคจรอยู่ บริเวณนี้หากดูเผิน ๆ ดูเหมือนกับจะว่างเปล่า แต่ในความอ้างว้างนั้นกลับเป็นที่อยู่ของวัตถุหลากหลายชนิดที่ถือเป็นสมาชิกของระบบสุริยะด้วย นักดาราศาสตร์ได้จำแนกประเภทวัตถุเหล่านี้ออกเป็นประเภทต่าง ๆ มากมายยากจะจดจำ ยิ่งกว่านั้น เกณฑ์เหล่านี้ก็มีความซ้อนเหลื่อมกันมาก วัตถุดวงหนึ่งอาจถูกจัดประเภทได้หลายประเภท ในที่นี้ ...

รู้จักพลูโต ก่อนจะไปถึงขอบฟ้าใหม่

(11 มิ.ย. 58) เป็นเวลากว่า 70 ปีมาแล้ว ที่เราได้รู้จักชื่อพลูโตว่าเป็นสมาชิกดวงหนึ่งของระบบสุริยะ เป็นดาวเคราะห์ดวงกระจ้อยที่อยู่ไกลสุดกู่ในดินแดนอันหนาวเหน็บ เป็นดาวเคราะห์นอกคอกที่ไม่เข้าพวกกับดาวเคราะห์ดวงอื่น จนถึงเป็นดาวเคราะห์ตกชั้น สิ่งหนึ่งที่เรารู้ดีเกี่ยวกับดาวพลูโตก็คือ เราแทบไม่รู้อะไรเลยเกี่ยวกับดาวเคราะห์แคระดวงนี้ ...

เตรียมตัวต้อนรับกล้องยักษ์รุ่นใหม่

(5 มิ.ย. 58) กล้องโทรทรรศน์กล้องแรกของโลกที่สร้างขึ้นเมื่อ 400 ปีก่อน มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงไม่กี่เซนติเมตร ตลอดระยะเวลาหลายศตวรรษหลังจากนั้น นักวิทยาศาสตร์พยายามสร้างกล้องโทรทรรศน์ให้ใหญ่ขึ้น เพื่อขยายขอบเขตการเรียนรู้จักรวาลให้ไกลขึ้น ละเอียดขึ้น กล้องโทรทรรศน์ชั้นนำของโลกที่สร้างขึ้นใหม่ใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ จากเป็นนิ้วเป็นระดับฟุต และต้องใช้เวลาถึง 180 ปี จึงเริ่มเข้าสู่พรมแดนของระดับเมตรเมื่อเฮอร์เชลสร้าง ...

รู้จักดาวหาง

(5 มิ.ย. 58) มนุษย์รู้จักดาวหางมาตั้งแต่ครั้งบรรพกาล บันทึกเก่าแก่ที่สุดเกี่ยวกับดาวหางเป็นบันทึกของนักดาราศาสตร์ชาวจีนที่เขียนรูปดาวหางลงบนผ้าไหม อยู่ในยุคราชวงศ์ชางของจีน ซึ่งมีอายุถึงกว่าสามพันปีมาแล้ว บันทึกเรื่องของดาวหางจากยุโรปก็มีมาตั้งแต่ก่อนคริสต์กาลเช่นกัน ในอดีต ผู้คนยังไม่รู้จักดาวหางมากไปกว่ารู้ว่าเป็นก้อนอยู่บนฟ้าที่ทอดหางยาว คนในยุคนั้นส่วนใหญ่มองดาวหางไปในทางอัปมงคล เช่นเป็นลางร้าย เป็นทูตแห่งความตายและสงคราม ...

ดาวหางยักษ์ในอดีต

(5 มิ.ย. 58) ในบันทึกเกี่ยวกับดาวหางนับแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีดาวหางหลายดวงที่ได้รับการขนานนามว่า ดาวหางยักษ์ ชื่อนี้เป็นชื่อที่ใช้เรียกดาวหางที่สว่างมากเป็นพิเศษ มองเห็นได้สะดุดตาแม้เพียงแหงนหน้าขึ้นมองท้องฟ้า ดาวหางยักษ์บางดวงถึงกับมองเห็นได้แม้ในเวลากลางวัน การที่ดาวหางดวงใดจะสว่างจนได้ชื่อว่าเป็นดาวหางยักษ์ได้นั้น ไม่จำเป็นต้องมีขนาดใหญ่เสมอไป แต่ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลักสามอย่าง คือ มีนิวเคลียสที่ใหญ่และไวต่อการกระตุ้น เข้าใกล้ดวงอาทิตย์มาก ...

อำเภอกันตัง, ดาวอังคาร

(3 มี.ค. 55) แล้วยังมี อำเภอจัตุรัส มี จังหวัดตาก ฯลฯ อยู่บนดาวอังคารอีกต่างหาก คนไทยไปตั้งอาณานิคมบนดาวอังคารแล้วหรือ ถ้าใช่คงน่าตื่นเต้นทีเดียว แต่บทความนี้ไม่ใช่นิยายวิทยาศาสตร์ ดังนั้นผมจึงไม่สามารถบอกได้ว่ามีคนไทยบนดาวอังคารจริง ๆ ถึงกระนั้น ผมก็สามารถบอกได้เต็มปากว่า มีชื่ออำเภอกันตังอยู่บนดาวอังคารแน่นอน พร้อมกับอำเภอและจังหวัดของเราอีกหลายแห่ง รวมทั้งมีชื่อสถานที่ที่เป็นภาษาไทยอยู่นอกโลกอีกจำนวนหนึ่งด้วย 
...

คำถาม-คำตอบ เกี่ยวกับ 2005 YU55

(7 พ.ค. 54) เนื่องจากมีรายงานข่าวว่าดาวเคราะห์น้อยดวงหนึ่งอาจชนโลกในวันที่ 8 พฤศจิกายน 2554 ต่อไปนี้คือคำถาม-คำตอบที่เกี่ยวข้องกับวัตถุนี้ ...

เมื่อใดที่ดวงอาทิตย์อยู่ตรงศีรษะในประเทศไทย

(23 เม.ย. 54) ฤดูร้อนของประเทศไทยอยู่ในช่วงกลางเดือนกุมภาพันธ์ถึงกลางเดือนพฤษภาคม หลายคนอาจเข้าใจว่าประเทศไทยมีอากาศร้อนมากที่สุดในช่วงเดือนเมษายนเพราะดวงอาทิตย์ใกล้โลกที่สุด นั่นเป็นความเข้าใจที่ผิดถนัด แท้จริงแล้วสาเหตุมาจากการที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนผ่านใกล้จุดเหนือศีรษะในเวลาเที่ยงวัน โดยทำมุมตั้งฉากกับพื้นดิน จึงได้รับรังสีความร้อนจากแสงอาทิตย์เต็มที่ ...

จันทร์เพ็ญเมื่อดวงจันทร์ใกล้โลก

(19 มี.ค. 54) ดวงจันทร์โคจรรอบโลกเป็นวงรี ทำให้จันทร์เพ็ญแต่ละครั้งมีระยะห่างจากโลกไม่เท่ากัน ดวงจันทร์เต็มดวงในคืนวันเสาร์ที่ 19 มีนาคม ย่างเข้าสู่วันอาทิตย์ที่ 20 มีนาคม 2554 เกิดในช่วงเวลาที่ดวงจันทร์ใกล้โลกที่สุดในรอบปี กล่าวได้ว่าเป็นจันทร์เพ็ญที่ดวงจันทร์โตที่สุดในรอบ 18 ปี ...

ดาวเคราะห์ชุมนุม

(15 มี.ค. 54) ดาวเคราะห์ชุมนุม (planetary grouping) เป็นปรากฏการณ์ที่เราเห็นดาวเคราะห์ตั้งแต่ 3 ดวงขึ้นไป มาอยู่ใกล้กันบนท้องฟ้าเมื่อสังเกตจากพื้นโลก ในอดีตมีปรากฏการณ์ดาวเคราะห์ชุมนุมหลายครั้ง ส่วนใหญ่จะได้รับความสนใจมากเป็นพิเศษก็ต่อเมื่อดาวเคราะห์ที่เห็นได้ด้วยตาเปล่าทั้ง 5 ดวง มาปรากฏใกล้กันบนท้องฟ้า ซึ่งอาจรวมหรือไม่รวมถึงเหตุการณ์ที่มีดวงอาทิตย์และดวงจันทร์เข้ามามีส่วนเกี่ยวข้องด้วยก็ได้ ...

ดอว์น : ยานสำรวจดาวเคราะห์น้อย

(13 ต.ค. 50) ดอว์น (Dawn) ที่แปลว่า "อรุณรุ่ง" เป็นชื่อยานอวกาศที่องค์การนาซาส่งออกไปนอกโลกเมื่อปลายเดือนกันยายน เพื่อเดินทางไปในภารกิจสำรวจดาวเคราะห์น้อยถึงสองดวง นั่นคือซีรีส (Ceres) กับเวสตา (Vesta) และเนื่องจากเมื่อปี 2549 ซีรีสได้รับการจัดให้มีสถานภาพเป็นดาวเคราะห์แคระดวงหนึ่งด้วย หากเป็นไปตามแผนที่วางไว้มันจะเป็นยานอวกาศลำแรกที่ไปสำรวจดาวเคราะห์แคระ ...

อุกกาบาตในประเทศไทย

(24 ก.ค. 50) กลางเดือนกรกฎาคม 2550 ได้มีรายงานการเห็นลูกไฟขนาดใหญ่ เคลื่อนผ่านท้องฟ้าในพื้นที่ภาคกลางตอนบนถึงภาคเหนือ รุ่งขึ้นมีชาวบ้านที่ จ.ตาก อ้างว่าเก็บก้อนหินที่เชื่อว่าเป็นอุกกาบาตได้ เป็นข่าวที่สร้างความแตกตื่นอยู่ไม่กี่วันจนกระทั่งกรมทรัพยากรธรณีตรวจพิสูจน์พบว่าไม่ใช่อุกกาบาต ในอดีตประเทศไทยมีรายงานการพบอุกกาบาตที่ได้รับการยืนยันว่าเป็นของจริงบันทึกไว้ 3 ครั้ง 
...

ยานแคสซีนี-ไฮเกนส์เข้าสู่วงโคจรรอบดาวเสาร์

(24 ก.ค. 50) หลังจากเดินทางรอนแรมในอวกาศเป็นเวลานานถึง 7 ปี วันที่ 1 กรกฎาคม 2547 ยานแคสซีนี-ไฮเกนส์ ยานอวกาศมูลค่า 3,300 ล้านเหรียญสหรัฐฯ ขององค์การนาซาและยุโรป ประสบความสำเร็จในการเป็นยานอวกาศลำแรกของโลกที่เข้าสู่วงโคจรรอบดาวเสาร์ ดาวเคราะห์ที่มีขนาดใหญ่และสวยงามที่สุดดวงหนึ่งของระบบสุริยะ ...